Rezerwat Czerwone Bagno

Rezerwat przyrody Czerwone Bagno – rezerwat przyrody o powierzchni 11 629,75 ha położony na terenie gmin; Goniądz oraz Rajgród w województwie podlaskim. Typ rezerwatu: faunistyczny z licznymi okazami flory. Rezerwat położony jest na terenie Biebrzańskiego Parku Narodowego, którego siedziba znajduje się w Osowcu-Twierdzy

Rezerwat przyrody Czerwone Bagno – rezerwat przyrody o powierzchni 11 629,75 ha położony na terenie gmin; Goniądz oraz Rajgród w województwie podlaskim. Typ rezerwatu: faunistyczny z licznymi okazami flory. Rezerwat położony jest na terenie Biebrzańskiego Parku Narodowego, którego siedziba znajduje się w Osowcu-Twierdzy

Historia

W samym środku Europy do dziś zachował się prawie pierwotny obszar bagienny, dziki i słabo zaludniony, miejscami wręcz bezludny. W środkowym basenie Biebrzy już w okresie międzywojennym istniały dwa rezerwaty przyrody Czerwone Bagno (utworzony w 1926 roku w celu ochrony zagrożonych wyginięciem łosi) i Grzędy (mający służyć zachowaniu fragmentu naturalnego drzewostanu), których teren został powiększony w roku 1981, a jego powierzchnia wzrosła do 11 629,75 ha. Występują tu regularne wały wydmowe zwane grzędami i grądami.

7 listopada 1987 zostało założone Towarzystwo Biebrzańskie, którego pierwszym prezesem był prof. Adam Pałczyński – propagator środowiska biebrzańskiego. Propagatorką tych terenów i działaczką na rzecz zachowania resztek naturalnych ekosystemów Polski była prof. Simona Kossak, autorka codziennych audycji (Dlaczego w trawie piszczy) w Radiu Białystok. Istniejące rezerwaty oraz działalność Towarzystwa spowodowały utworzenie Biebrzańskiego Parku Krajobrazowego w roku 1989, który rozporządzeniem RM z dnia 9 września 1993 roku został przekształcony w Biebrzański Park Narodowy z siedzibą w Osowcu-Twierdzy.

Tereny bagien i lasów nie tylko są ostoją zwierząt, ale także udzielały schronienia uczestnikom powstań narodowych i walk partyzanckich. Położona w obrębie Czerwonego Bagna wieś Grzędy w roku 1943, w ramach odwetu za akty dywersyjne, została spacyfikowana, a mieszkańcy zostali wymordowani przez Niemców. 8 września 1944 roku na Czerwonym Bagnie miała miejsce bitwa (w ramach akcji Burza) 9 Pułku Strzelców Konnych Armii Krajowej pod dowództwem rotmistrza Wiktora Konopki "Groma", który starł się tutaj z przeważającymi siłami niemieckimi. Była to największa bitwa partyzancka na Białostocczyźnie. Zginęło w niej około 1500 Niemców oraz poległo około 110 partyzantów (w tym dowódca).

Fauna

Czerwone Bagno oddalone od zalewisk, mokradeł, grzęzawisk nadrzecznych rzeki Biebrzy ma odmienny charakter, ponieważ tworzy torfowiska wysokie porośnięte karłowatym drzewostanem, co stanowi doskonałą ostoję dla zwierząt; szczególnie dla największego współcześnie żyjącego, rzadkiego i chronionego ssaka kopytnego – łosia (Alces alces), a także jelenia (Cervus elaphus) i sarny (Capreolus capreolus). Na terenach rezerwatu żyją w warunkach naturalnych liczne watahy wilków. Ponadto tereny te doskonale nadają się na lęgowiska i gniazdowiska dla ptaków: bielika (Haliaeetus albicilla), orła przedniego (Aquila chrysaetos) oraz orlika krzykliwego (Aquila pomarina) będącego pod całkowitą ścisłą ochroną.

Flora

Cennym walorem Czerwonego Bagna są nie tylko naturalne warunki siedliskowe zwierząt, ale również unikalna szata roślinna. Przez rezerwat prowadzi kilka znakowanych szlaków turystycznych oraz 700-metrowa ścieżka dydaktyczna, która kończy się platformą widokową, z której można podziwiać panoramę.

Gatunki roślin objęte ścisłą ochroną:

• brzoza niska (Betula humilis Schrank) – krzew silnie rozgałęziony z gatunku roślin wieloletnich należący do rodziny brzozowatych, osiągający wysokość do 2 m, w Polsce roślina bardzo rzadka
• goryczka wąskolistna (Gentiana pneumonanthe – gatunek byliny należący do rodziny goryczkowatych, gatunek autochtoniczny we florze roślin naczyniowych Polski
• kruszczyk błotny (Epipactis palustris) – gatunek rośliny wieloletniej należący do rodziny storczykowatych, roślina dość rzadka
• rosiczka okrągłolistna (Drosera rotundifolia L.) – gatunek byliny należący do rodziny rosiczkowatych, roślina owadożerna, występuje w stanie dzikim w Polsce, dość pospolita na torfowiskach
• storczyk szerokolistny (Orchis latifolia) – inne nazwy zwyczajowe: kukułka szerokolistna, stoplamek szerokolistny; bylina z rodziny storczykowatych osiągająca 50 cm wysokości
• gnidosz królewski (Pedicularis sceptrum-carolinum L.). – rodzaj półpasożytniczych roślin zielnych z rodziny zarazowatych, rosnących dziko objętych ścisłą ochroną
• skalnica torfowiskowa (Saxifraga hirculus (L.) Scop.) – gatunek wymierający, zagrożony, roślina z rodziny skalnicowatych