Kościół św. Antoniego

Kościół św. Antoniego Padewskiego w Sieniawie – zabytkowy kościół drewniany z połowy XVIII wieku, położony w Sieniawie, w województwie małopolskim, w powiecie nowotarskim, w gminie Raba Wyżna.

Kościół św. Antoniego Padewskiego w Sieniawie – zabytkowy kościół drewniany z połowy XVIII wieku, położony w Sieniawie, w województwie małopolskim, w powiecie nowotarskim, w gminie Raba Wyżna.

Historia

Wybudowany został w latach 40 – tych XVIII wieku z fundacji właściciela wsi stolnika wieluńskiego Andrzeja Sendzimira herbu Ostoja oraz jego żony Anny z Sierakowskich, siostry arcybiskupa lwowskiego obrządku łacińskiego Wacława Hieronima Sierakowskiego (1700-1780). Początkowo służyła jako kaplica dworska, obsługiwana przez prywatnego kapelana Sendzimirów. Po jego śmierci posługa w kościółku należała do każdorazowego proboszcza z parafii św. Stanisława BM w Rabie Wyżnej, której to częścią była Sieniawa (wraz z Rokicinami Podhalańskimi i Bielanką) do lat 80 – tych XX wieku,. Anna Sendzimirowa w swoim testamencie, spisanym 16 V 1768 na Stradomiu przeznaczyła dla kościółka sieniawskiego 7000 złp. Wykonawcą swej ostatniej woli uczyniła ona swojego brata Romana z Bogusławic Sierakowskiego, chorążego województwa, podstarostę i sędziego grodzkiego krakowskiego. Według Kroniki Parafii Raba Wyżna w 1858 została do świątyni przybudowana zakrystia a w 1860 całe jej wnętrze odmalowane, ołtarze odnowione i ozłocone. Wszystko to wykonano staraniem Julii z hrabiów Drohojowskich baronowej Borowskiej (1815 – 1889) żony właściciela Sieniawy Kaliksta barona Borowskiego (1801 – 1872). Ponadto Dziedziczka Julia Borowska, która była córką Jana Maksymiliana Drohojowskiego (zm. 1851), właściciela Czorsztyna i Wiktorii z Grudnickich, starała się uposażać drewnianą świątynię św. Antoniego jak najlepiej tylko mogła. Ufundowała do niej złoty kielich w 1845, a także mszał i nowe szaty liturgiczne w 1857 i w 1861. Warto zaznaczyć, iż Sieniawę Borowscy posiadali już od końca XVIII wieku, kiedy to dobra folwarczne należące wcześniej do Andrzeja Sendzimira herbu Ostoja przeszły w posiadanie Józefa barona Borowskiego (ur. 1760) ojca Kaliksta.

W latach 1927 – 1932, w czasie kiedy proboszczem parafii Raba Wyżna był ks. Józef Poloński (1892 – 1983), przykryto kościół św. Antoniego nowym gontem, naprawiono organy oraz kupiono nowe dzwonki. Na czas ten przypada również wybudowanie Domu Katolickiego, który stanął nieopodal świątyni. W 1936 zmodyfikowano nieznacznie wygląd kościółka poprzez dobudowanie przedsionka od strony zachodniej. Zlikwidowano tym samym na osi świątyni bramkę w sobotach. Od tamtego czasu konstrukcja pozostała niezmieniona. W czerwcu 1942 został tutaj ochrzczony Andrzej Zoll, prawnik i były przewodniczący PKW, sędzia i prezes Trybunału Konstytucyjnego oraz Rzecznik Praw Obywatelskich. W 1950 kościołek został ogrodzony drewnianym płotem, a ponowne położenie gontu na świątyni miało miejsce w 1959. Nad pracami sprawował nadzór konserwator zabytków z Krakowa. Wstawiono również nowe okna i zakupiono obraz Serce Matki Bożej. Dnia 12 VI 1977, wizytujący parafię Raba Wyżna metropolita krakowski kardynał Karol Wojtyła, odprawił w kościółku św. Antoniego Mszę św odpustową. Od utworzenia w Sieniawie parafii w 1983 do wybudowania w 1990 nowego kościoła pełni funkcję świątyni nowo powstałej parafii. Obecnie raz w roku, w czerwcu uroczyście obchodzony jest odpust ku czci patrona świątyni św. Antoniego.

Nowy kościół parafialny w Sieniawie

Samodzielna parafia w Sieniawie została erygowana przez metropolitę krakowskiego, kard. Franciszka Macharskiego dekretem z dnia 1 II 1983. Jej pierwszym proboszczem został mianowany pochodzący z Nowego Targu ks. Tadeusz Kubowicz (1943 – 2010), który bardzo szybko przystąpił do budowy nowej świątyni. W 1986 zaczęto gromadzić materiały, budowę rozpoczęto rok później natomiast prace zostały zakończone w 1989. Kamień węgielny, pochodzący z grobu św. Piotra w Rzymie poświęcony przez papieża Jana Pawła II, wmurował 21 X 1990 metropolita krakowski. Dzień 28 VII 2001 to ważna data w historii miejscowości. Wtedy bowiem nastąpiła konsekracja nowej świątyni pw. Niepokalanego Serca NMP w przez J. Em. ks. kard. Franciszka Macharskiego. Projekt kościoła wykonał mgr inż. architekt Tadeusz Jędrysko. Niezwykle cennym jest obraz umieszczony w ołtarzu głównym, przedstawiający Niepokalane Serce Najświętszej Marii Panny. Został on namalowany przez artystkę Marię Przyborowską z Warszawy. Jej mąż, oficer Wojska Polskiego po 17 IX 1939 dostał się do niewoli radzieckiej i osadzony w obozie jenieckim w Starobielsku, został przez NKWD zamordowany w Katyniu w kwietniu 1940. Malarka przyjechała do Sieniawy w 1941. W 1956 przekazała obraz w prezencie ks. proboszczowi parafii Raba Wyżna Józefowi Polońskiemu. Obraz z jego woli umieszczono w sieniawskim kościółku św. Antoniego, a po wybudowaniu nowej świątyni został do niej przeniesiony. Pani Maria Przyborowska po wojnie wyjechała do Krakowa i tam zamieszkała na stałe.

Architektura drewnianej świątyni

Kościół wybudowany jest z drewna jodłowego w konstrukcji zrębowej. Elewacja kościoła jest szalowana pionowo z listwowaniem. Dach prezbiterium czterospadowy, kryty gontem, z sygnaturką, do której dzwonek zakupiono w 1947 (wcześniejszy został zrabowany przez wojska niemieckie w czasie II wojny światowej). Budynek otoczony jest sobotami wspartymi na słupach. Okalają go liczące ponad 200 lat lipy – pomniki przyrody. Należy do najpiękniejszych drewnianych świątyń Małopolski i jest niewątpliwie wart odwiedzenia i zobaczenia.

W wnętrzu znajdują się trzy barokowe ołtarze z XVIII w. Znajdujący się wcześniej w lewym ołtarzu obraz Matki Boskiej Sieniawskiej z pierwszej połowy XVIII w. przeniesiono do nowego kościoła. Wartościowymi elementami wyposażenia są stacje Drogi Krzyżowej z XVIII w., prosta wieloboczna ambona oraz prospekt organowy w stylu barokowym z II połowy XVIII wieku .

Kościół jest częścią szlaku architektury drewnianej województwa małopolskiego. Szczególną atencją wśród wiernych, otaczany jest święty Antoni, słynący na okolicę jako patron małżeństw.

Wybrana bibliografia na temat sieniawskiego kościółka (źródła i literatura)

• W Archiwum Kurii Metropolitalnej w Krakowie (Akta Parafii Raba Wyżna, sygn. APA) znajduje się akt erekcyjny drewnianego kościółka św. Antoniego w Sieniawie, zob. Erectio ecclesiae filialis in Sieniawa, 8 VII 1750, APA 265.
• Kronika parafii Raba Wyżna T. I, 1835 – 1993, oprac. M. Pietrzak, Kraków – Raba Wyżna 2011.
• Testament Anny z Sierakowskich Sendzimirowej, Testamenty szlachty krakowskiej XVII – XVIII w. Wybór tekstów źródłowych z lat 1650 – 1799, oprac. A. Falniowska – Gradowska, Kraków 1997, s. 115 – 116.
• R. Brykowski, M. Kornecki, Drewniane kościoły w Małopolsce Południowej, Wrocław – Warszawa – Kraków – Gdańsk – Łódź, 1984, s. 90.
• A. S. Głowiński, Komentarze Rodzinne (Głowińscy z Raby Wyżnej), Warszawa 2004.
• Katalog zabytków sztuki w Polsce, T. 1, woj. krakowskie, pod red. J. Szablowskiego, Z. 11. Powiat nowotarski, oprac. T. Szydłowski, Warszawa 1951, s. 27.
• J. Kracik, Duchowe niedostatki wsi beskidzkiej w przeddzień utworzenia parafii – Spytkowice 1758, "Nasza Przeszłość" 60:1983, s. 161 – 193.
• J. Kracik, Parafia Raba Wyżna w XVI – XVIII wieku, "Analecta Cracoviensia" XXX – XXXI 1998-1999, s. 493 – 503.
• J. Kracik, Spytkowice za królewskich i cesarskich czasów. Wieś i parafia, Kraków 2008.
• T. Kubowicz, Sieniawa, 25-lecie Klubu Raba Wyżna w Ameryce Północnej…i tam gdzie nasze korzenie, Chicago 1996, bs.
• B. Kumor, Archidiakonat sądecki. Opracowanie materiałów źródłowych do Atlasu Historycznego Kościoła w Polsce, "Archiwa, Biblioteki i Muzea Kościelne" T. 8 (1964), s. 187 – 188.
• M. Łukaszczyk, 550 lat dekanatu nowotarskiego, Nowy Targ 1998.
• Z. Pytel, M. Susek, Drewniane Świątynie Archidiecezji krakowskiej, Kraków 1999, s. 120.
• Przegląd zabytków przeszłości w okolicach Krakowa przez Józefa Łepkowskiego, Rocznik Towarzystwa Naukowego Krakowskiego, T. XXVIII, 1861, s. 313.
• J. Wójcik, Zarys dziejów Sieniawy na tle Gminy Raba Wyżna, Kraków 1998.
• Zabytkowy kościół św. Antoniego w Sieniawie, oprac. Z. Czyszczoń, Gmina Raba Wyżna, zebrał i oprac. E. Siarka, Kraków – Michałowice 2004, s. 28 – 29.
• A. Zoll, Zollowie. Opowieść rodzinna, Kraków 2011.