Pałac Pod Baranami, pałac Potockich – pałac przy Rynku Głównym w Krakowie, pod numerem 27.
Według tradycji niegdyś w tym miejscu znajdowała się gospoda, przy której trzymano barany przeznaczone do sprzedaży dla mieszkańców Krakowa. I właśnie od nich wywodzi się godło i nazwa kamienicy. Pierwotna nazwa brzmiała: "Gdzie Barany", a jej godłem były dwa barany złączone wspólną głową. Godło to znajdowało się na narożnej, gotyckiej kamienicy.
W XV i XVI wieku w kamienicy, która później stała się częścią pałacu, mieściła się najbardziej znana w Krakowie gospoda, odwiedzana często przez poetów i pisarzy. Bywali tu m.in. Jan Kochanowski, Mikołaj Rej i Łukasz Górnicki.
Renesansowy pałac powstał w XVI wieku poprzez połączenie dwóch istniejących na jego miejscu gotyckich kamienic, przez ich ówczesnego właściciela Justusa Ludwiga Decjusza, sekretarza króla Zygmunta I Starego.
W roku 1576 pałac został zakupiony przez króla Stefana Batorego dla dowódcy piechoty węgierskiej. W tym czasie miał tam mieszkać wielki poeta węgierski Bálint Balassi. Następnie kamienica przeszła w ręce Katarzyny z Lubomirskich Ostrogowskiej, a następnie w XVII wieku pałac przeszedł na własność książąt Radziwiłłów, którzy dołączyli do niego jeszcze jedną kamienicę. Kolejnymi właścicielami byli Wielopolscy. W 1822 zakupił ją Artur Potocki i do rodziny Potockich należała do wybuchu II wojny światowej. Przeprowadzili oni w 1860 generalny remont pałacu, przy okazji podwyższając budynek o jedno piętro. W latach 1853-54 nad bramą od strony Rynku Głównego pojawiły się charakterystyczne trzy baranie głowy autorstwa Franciszka Maria Lanci.
Pomimo tej przebudowy zachowały się relikty dawnej architektury. Elementy gotyckie widoczne są w podziemiach, na parterze (izba gotycka) i w elewacjach niższych kondygnacji dziedzińca wewnętrznego. Natomiast w elewacjach zewnętrznych można dostrzec ślady dekoracji barokowych z XVIII wieku. Wnętrza pałacu kryją w sobie wystrój dekoracyjny z XVII, XVIII i XIX wieku.
W kwietniu 1846 roku podczas rewolucji krakowskiej w rezydencji mieściło się dowództwo powstańczej Gwardii Narodowej.
Na przełomie XIX i XX wieku "Barany" stanowiły miejsce spotkań i ośrodek życia politycznego krakowskich kół konserwatywnych. Jednocześnie pałac był centrum życia towarzyskiego i kulturalnego Krakowa. Potoccy zgromadzili w swojej miejskiej rezydencji cenną galerię obrazów szkoły weneckiej, holenderskiej i niemieckiej. Ponadto znajdowały się tam wartościowe antyczne meble, porcelana oraz duży zbiór polskich pasów kontuszowych. Wnętrza pałacu można było zwiedzać za zgodą właścicieli. Podczas I wojny światowej w budynku umieszczono szpital wojskowy.
W czasie okupacji niemieckiej budynek był siedzibą komendantury dystryktu krakowskiego, a po wyzwoleniu - sowieckiej komendantury wojennej miasta. Znajdowała się tu także siedziba Smiersza i komendanta NKWD. Po wojnie, w 1947 budynek przekazano Krakowskiemu Domowi Kultury, który użytkował go do 1990. W sierpniu tego roku odzyskali go przedwojenni właściciele, a następnego dnia część Pałacu strawił wielki pożar. Remont pałacu trwał przez kilka następnych lat.
W 1956 w podziemiach Pałacu powstała słynna Piwnica pod Baranami.
Pałac Pod Baranami gościł wiele znakomitości. W 1709 przebywał tu carewicz rosyjski Aleksy, w 1809 książę Józef Poniatowski, w 1810 król saski i książę warszawski Fryderyk August, w 1880 gościł w pałacu cesarz Franciszek Józef I.
Od 1969 działa w Pałacu Kino Pod Baranami – kameralne, studyjne kino nagrodzone w 2009 wyróżnieniem za najlepszy program spośród wszystkich kin zrzeszonych w sieci Europa Cinemas. | 
