” | Kamienica Pod Ewangelistami (Waxmanowska, Fiauzerowska, Lanckorońskich) – zabytkowa kamienica stojąca przy Rynku Głównym 21 (róg ulicy Brackiej 1) w Krakowie.
Budynek został wzniesiony w XIV w. W XV w. zyskała sobie układ wnętrz typowy dla krakowskiego domu mieszczańskiego. Murowana oficyna tylna powstała w XIV lub XV w., natomiast drewniane zabudowania południowo-zachodniej części działki dopiero w latach 30. XIX w. (zostały one zastąpione murowaną oficyną).
W drugiej połowie XVI w. rozpoczął się proces przekształcania zabudowań na pałac miejski rodzin patrycjuszowskich (zakończony w pierwszej połowie XVII w.). Powstała wówczas wczesnobarokowa parterowa galeria arkadowa na dziedzińcu.
Na fasadzie kamienicy znajduje się tablica informacyjna z nazwą banku, a także tablica upamiętniająca śmierć Władysława Orkana w tymże budynku.
Historia- W latach 1656-57 stacjonował tu gubernator okupowanego Krakowa, generał P. Wirtz.
- W 1674 r. została wykupiona przez W. Morsztyna i zmodernizowana przed 1688 r. (m. in. przy fasadzie zbudowano portyk kolumnowy z figurami czterech ewangelistów na balustradzie). Z bogatego wyposażenia wnętrz zachowała się dekoracja sztukatorska na sklepieniu pomieszczenia zwanego niesłusznie kaplicą, dopełniona polichromiami o tematyce mitologicznej.
- Przed 1789 r. dokonano klasycystycznej przebudowy z inicjatywy kasztelana kijowskiego M. Lanckońskiego (galeria po zachodniej stronie dziedzińca, fasada z niewielkimi zmianami zachowana, portal z herbem Zadora przeniesiono do Muzeum Narodowego).
- W czwartej ćwierci XIX w. mieściła się tu bogata kolekcja obrazów.
- Od 1818 r. kamienica stanowiła własność rodzin kupieckich m.in. A. Helcla.
- W drugiej ćwierci XIX w. na parterze mieściła się cukiernia Taronich.
- Po pożarze w 1850 r. została przebudowana wg projektu K. Szydłowskiego (m. in. zmiany polegały na budowie trzeciego piętra).
- W latach 1902-05 wyburzono oficyny oraz galerie arkadowe i wzniesiono dom przy ul. Brackiej 1a (na parterze odtworzono wczesnobarokową galerię, na pierwszym piętrze wyeksponowano stropy).
- Od 1907 r. prowadzono liczne przekształcenia dla filii Galic. Banku Hipotecznego wg projektu J.L. Perosia (w miejscu sieni i sklepu powstała sala operacyjna z modernistyczną dekoracją, na pierwszysm piętrze biura).
|
