Kościół ewangelicki św. Szczepana

Kościół św. Szczepana - kościół parafii ewangelicko-augsburskiej w Toruniu.

Kościół św. Szczepana - kościół parafii ewangelicko-augsburskiej w Toruniu.

Historia

Zbudowany został w latach 1902-1904 na terenie zasypanej fosy miejskiej przy obecnych Wałach gen. Sikorskiego w stylu neogotyckim według projektu architekta Richarda Gansa z Berlina dla zboru ewangelicko-reformowanego założonego w 1676 r. Kamień węgielny położono 18 czerwca 1903, poświęcenie nastąpiło 18 lutego 1904 r. Znaczne zasługi dla jego wybudowania położył ówczesny pastor parafii Paul Arndt (duchowny ewangelicko-reformowany), działający wraz z kolegium kościelnym, w skład którego wchodził mi. in. przemysłowiec August Born. Kościół ma długość 25 m, szerokość 11,5 m, wieża ma wysokość 49,5 m. Jest budowlą dwunawową, z płytkim prezbiterium zwróconym na zachód i z wieżą w narożniku płn.wsch.

Parafia była nieliczna (ok.100 osób) ale zamożna. Wchodziła w skład pruskiego Kościoła Ewangelicko-Unijnego. W 1921 roku wyjechał ostatni stały pastor i część parafian. Od 1930 roku w kościele oprócz rzadkich nabożeństw po niemiecku dla nielicznych parafian, odprawiano także nabożeństwa po polsku dla ewangelików reformowanych służących w polskim wojsku. Pastorami byli wtedy Wilhelm Fibich (1930-1935) i Jan Potocki (1935-39).

W czasie II wojny światowej kościół został zdewastowany, następnie przekazany parafii ewangelicko-augsburskiej i po renowacji ponownie poświęcony 26 sierpnia 1945, otrzymując obecną nazwę.

Neogotyckie wyposażenie z czasów budowy:

• witraże (Adolf Seiler, Wrocław),
• 13-głosowe organy (August Terletzki/Eduard Wittek, Elbląg),
• ambona, chrzcielnica i ławki (Paul Borkowski, Toruń).

Neogotycki ołtarz przeniesiono po II wojnie światowej z opuszczonego kościoła ewangelickiego w Nowej Wsi nad Wisłą (wykonany w Warszawie w 1904 r., został ufundowany przez baronową Wandę Ike z Duninowa). Obraz "Adoracja Baranka", zapewne z lat ok. 1612-1629, przeniesiono z dawnego kościoła Trójcy Świętej na Rynku Nowomiejskim. Malowany wg ryciny Jana Sadelera St. z 1588 r., wykonanej na podstawie rysunku Joosta van Winghe. Obraz "Ukrzyżowanie" jest podmalowaną litografią z 2 połowy XIX w., wg ryciny Paula Pontiusa z 1631 r., wzorowanej na rysunku Petera Paula Rubensa. Pierwotnie znajdował się w ołtarzu kaplicy staroluterskiej przy ul. Strumykowej. Dzwony pochodzą ze zburzonego kościoła ewangelickiego na Podgórzu. W 1946 r. odsłonięto tablicę pamiątkową ku czci duchownych związanych z tutejszą parafią, zamordowanych przez hitlerowców w latach II wojnie światowej, a w 2002 r. tablicę ku czci wieloletniego proboszcza, ks. seniora Ryszarda Trenklera.