” | Parafia Wniebowzięcia NMP w Nowej Cerkwi – rzymskokatolicka parafia położona w dekanacie Pelplin należącym do diecezji pelplińskiej.
Kościół parafialny pw. Wniebowzięcia NMP w Nowej Cerkwi Barokowa świątynia, której początki sięgają XIV wieku. Została ona wzniesiona w 1312 r. w miejscu spalonego drewnianego kościółka z XIII wieku. Z tego czasu zachowały się: czworoboczna wieża, prezbiterium, zakrystia i skarbiec. We wnętrzu kościoła znajdował się wiszący wieloboczny balkon, tak umieszczony, że obecni w Nowej Cerkwi cystersi mogli, wchodząc od zewnątrz nad zakrystią, brać udział w nabożeństwach. W 1764 r. pożar zniszczył kościół i wieżę do tego stopnia, że pozostały tylko mury i sklepienie w prezbiterium, ale jeszcze tego samego roku odbudował go opat Izydor Tokarzewski, którego herb umieszczono na chorągiewce wieżyczki sygnaturkowej.
Kościół gruntownie przebudowano, rozszerzając go o nawy boczne i starając się dać mu styl barokowy. Ogień trawi ponownie kościół w 1844 r. wypalając wnętrze i niszcząc wieżę. Obecnie jej zakończenie w stylu dolnonadwiślańskim z cegły niestylowej pochodzi z 1851 r. W czasie działań wojennych 1945 roku uszkodzeniu uległy nawy - boczna (południowa) i główna, oraz wieża. Wnętrze świątyni, o jednolitej zharmonizowanej całości, ma wystrój barokowy i rokokowy. Ołtarz główny z trzeciej ćwierci XVIII wieku ma w swym wnętrzu siedemnastowieczny obraz Matki Bożej uważany przez lud za cudowny. W górnej kondygnacji ołtarza znajduje się kamienna figura Matki Bożej Bolesnej przeniesiona tutaj w 1802 roku z kaplicy przydrożnej we wsi Borkowo. Obraz Niepokalanej w ołtarzu Matki Bożej Różańcowej jest gotycki, srebrną sukienkę wykonał w początkach XVIII wieku Siegfried Örnstern z Gdańska.
W kruchcie głównej znajduje się stara średniowieczna kropielnica oraz duży drewniany krucufiks ludowej roboty. Własnością kościoła są trzy rokokowe feretony. Do 1942 r. na wieży wisiał dzwon Urban z 1561 r., jeden z najstarszych dzwonów diecezji chełmińskiej. Niemcy zabrali go na cele wojenne. Cmentarz przykościelny sięgający swym rodowodem XIV wieku jest miejscem spoczynku wielu pokoleń okolicznych chłopskich rodzin.
Podczas remontu kościoła w 1995 roku w podziemiach odnaleziono trumny i ludzkie szczątki. W podziemiach kościoła spoczywa też ostatni przeor opactwa cysterskiego w Pelplinie - Maciej Prądzyński (zm.1829), który po zniesieniu klasztoru został proboszczem w Nowej Cerkwi, zachowując prawo noszenia habitu, pierścienia i krzyża.
Kościół znajduje się obecnie w fazie prac remontowo - konserwacyjnych. Sięgnęły one już grubo za półmetek.
W roku ubiegłym podczas robót na kościelnej wieży odkryto średniowieczne malowidła. Dotychczas nikt nie wiedział o ich istnieniu. Do dzisiejszych czasów zachowały się trzy kolory - biały, czarny i czerwony. Dawniej zdobiły one wieże kościołów zacnych parafii. Dziś w Nowej Cerkwi można je podziwiać gołym okiem, gdyż są doskonale widoczne. Na kościelną wieżę wrócił po wielu latach zegar z odnowionym cyferblatem (tak niegdyś nazywano tarcze zegarowe). Niestety nie zachował się jego oryginalny mechanizm, dlatego wyposażono go w nowoczesny. Wewnątrz kościoła wart uwagi jest również zabytkowy żyrandol, w którym oprawki do świec zrobione są z łusek po nabojach. Mieszkańcy wsi podczas II wojny światowej zbierali je i umieszczali w żyrandolu, prawdopodobnie po to, by upamiętnić ofiary, które od nich ginęły. Na tle kościoła bardzo malowniczo wyglądają ponadto dwa obiekty w dobrze zachowanymi pruskimi murami. Niedawno i one zostały odnowione.
Będąc w okolicy warto również zobaczyć cmentarz choleryczny, który położony jest w odległości ok. 400 m na zachód od wsi. Może on pochodzić z drugiej połowy XVII w., gdyż w Gniewie zmarło wówczas na morowe powietrze 600 osób. Otoczony jest murem z cegły. Wzniesiono tam również kapliczkę z figurami św. Rozalii i św. Rocha. Obecnie jest to wzgórek porośnięty starymi drzewami ze stojącą na jego skraju kapliczką. W okresie I wojny światowej chowano na nim zmarłych jeńców rosyjskich, a w latach 1939 - 1945 ludzi rozstrzelanych przez hitlerowców.
Obecnie do parafii należy 2.500 dusz. Zamieszkują oni wsie: Nowa Cerkiew, Kulice, Gętomie, Rombark, Olsze, Rzeżęcin, Olszówka, Bielawki i Borkowo. Obecnym proboszczem jest ks. kan. Stanisław Borzyszkowski, a wikariuszem ks. Marcin Leszczyński. Przy parafii działalność prowadzą: Diakonia Liturgiczna (LSO), Kościół Domowy Ruchu Światło-Życie, Margaretki, schola dziewczęca, Papieskie Działo Misyjne Dzieci, odział Caritas, koło młodzieżowe Caritas oraz Żywy Różaniec. |
