” | Kościół Imienia Najświętszej Maryi Panny w Inowrocławiu, tzw. Ruina – najstarszy kościół Inowrocławia i jeden z najstarszych na Kujawach, sięgający metryką końca XII wieku. Pełni funkcję kościoła parafialnego, a od 2008 r. nosi tytuł bazyliki mniejszej.
Jest to kościół w stylu romańskim, pochodzący z końca XII lub początku XIII wieku. Znaczna, jak na kościół jednonawowy, szerokość korpusu pozwala przypuszczać, że pierwotnie planowano podział wnętrza na trzy nawy, który nie został jednak zrealizowany. W XV wieku prezbiterium zostało przedłużone w kierunku wschodnim, a półkolista apsyda zastąpiona zamknięciem wielobocznym, opiętym przyporami. W końcu XVIII w. odbudowano częściowo zawaloną wieżę południową i ponownie przebudowano prezbiterium, zamykając je ścianą prostą. Zniszczony w pożarze 1834 roku, kościół znajdował się w stanie ruiny. W latach 1901-1902 został poddany rekonstrukcji (z inicjatywy księdza Antoniego Laubitza) według projektu Juliusza Kothego, konserwatora zabytków prowincji poznańskiej. Oprócz usunięcia skutków pożaru odtworzono wtedy m.in. półkolistą apsydę. Kolejną restaurację, połączoną z dalszą reromanizacją, budowla przeszła w latach 50. XX w. W obecnej bryle kościoła najbardziej autentycznymi częściami są przyziemie wieży południowej i północny mur nawy.
Kościół jest budowlą orientowaną, murowaną z granitowych ciosów, z partiami wież powyżej przyziemia zbudowanymi z cegły. Jego prostokątny, jednonawowy korpus, od strony wschodniej zamyka krótkie prostokątne prezbiterium zakończone półkolistą apsyda, a od strony zachodniej fasada z dwiema wieżami. Nawa przekryta jest płaskim drewnianym stropem. W kruchcie południowej, w przyziemiu wieży, zachowało się oryginalne sklepienie krzyżowe zbudowane z kamienia. Na ścianach (zwłaszcza na zewnętrznej ścianie północnej) zachowały się płaskorzeźby przedstawiające groteskowe maski ludzkie i diabelskie, przedstawienia fantastycznych zwierząt i krzyży. Przedstawienia te pełniły funkcje apotropaiczne – miały chronić święte miejsce przed złymi duchami.
Wśród wyposażenia najcenniejsza jest gotycka rzeźba Uśmiechniętej Madonny i Dzieciątka Jezus datowana na lata ok. 1370-1380, umieszczona w ołtarzu głównym.
Właścicielem kościoła jest Parafia Imienia Najświętszej Maryi Panny w Inowrocławiu.
13 lipca 2008 roku kościół został podniesiony do rangi bazyliki mniejszej. |
