Collegium Maius Uniwersytetu Mikołaja Kopernika

Collegium Maius – neogotycki gmach wzniesiony w latach 1905–1907 na miejscu średniowiecznych fortyfikacji miejskich Torunia. W 2005 roku został wpisany do rejestru zabytków.

Collegium Maius – neogotycki gmach wzniesiony w latach 1905–1907 na miejscu średniowiecznych fortyfikacji miejskich Torunia. W 2005 roku został wpisany do rejestru zabytków.

Budowa

W ostatnich dekadach XIX wieku rozpoczęto rozbiórkę północnego odcinka murów miejskich. Na uzyskanym w ten sposób terenie wybudowano liczne obiekty użyteczności publicznej, m.in. landraturę, czy Teatr Miejski. Na miejscu odcinka murów pomiędzy narożną basteją Koci Ogon, a wylotem ulicy Franciszkańskiej w 1905 rozpoczęto dwuletnią budowę siedziby Szkoły Przemysłowej (Gewerbeschule).

Według projektu miejskiego radcy budowlanego G. Colleya powstał 25-osiowy neogotycki gmach. Wybudowano go z czerwonej cegły na planie zbliżonym do litery L. Od strony ulicy Wały Sikorskiego (wcześniej Wall) fasada ozdobiona jest przez dwa trzyosiowe ryzality ze schodkowymi szczytami. Od strony Starego Miasa wschodnie skrzydło wraz z wysuniętym głównym wejściem utworzyło niewielki dziedziniec. Przy budowie późniejszego Collegium Maius wyburzono basztę noszącą umowny numer 27. Budynek szkolny, zgodnie z wytycznymi stylu neogotyckiego został ozdobiony przez ostrołukowe kamienne okna z maswerkami, blendy, witraże i nawiązujące do gotyku fryzy. Wewnątrz zastosowano m.in. sklepienia krzyżowe, a znaleźć można również klatkę schodową z imponującymi kolumnami.

Podczas prowadzonych w latach 2007–2008 prac konserwatorskich w dawnej auli (dziś jest to sala nosząca imię Ludwika Kolankowskiego) odkryto 14 warstw malarskich. Jednak jedynie trzy stanowiły malowidła wartościowe artystycznie, pozostałe zaś to zwyczajne zamalowania. Warstwa pierwsza, z początku XX wieku to „flankowane pinaklami neogotyckie wimpergi, wypełnione florystycznym ornamentem roślinnym o cechach secesyjnych, z elementami złoconymi”.

Późniejsza historia

Po wybuchu I wojny światowej gmach szkoły zamieniono w lazaret. Po zajęciu Torunia przez wojska polskie, w budynku dawnej Szkoły Przemysłowej ulokowano pomorski Urząd Wojewódzki. Choć początkowo wydawało się, że będzie to siedziba tymczasowa, to jednak pozostał nią do 1939 roku. Na ścianach głównej sali namalowano przestrzenną ramowo-płycinową dekorację imitującą boazerię. W wyższych partiach odsłonięto dwa szeregi herbów (naprzemiennie ułożone: pomorski czerwony gryf oraz orzeł mieczowy, herb województwa chełmińskiego), a także większe herby województwa i kraju. Oprócz nich, na ścianach znalazły się malowidła przedstawiające kobietę trzymającą dwie ryby oraz budowę mostu przez rzekę. W 1925 roku przy zachodniej elewacji ustawiono pomnik Stefana Łaszewskiego, pierwszego wojewody pomorskiego.

W czasie okupacji niemieckiej, w byłej siedzibie wojewody urządzono dyrekcję Policji, a w 1944 roku także posterunek SS. Aulę przemalowano nanosząc na ściany herby miast okręgu Gdańsk-Prusy Zachodnie: Torunia, Bydgoszczy, a także prawdopodobnie Chojnic i Gdańska. Obok nich znalazły się elementy stylistyki faszystowskiej: godło III Rzeszy, swastyki oraz godła SS.

We wrześniu 1945 roku powołano do życia Uniwersytet Mikołaja Kopernika, do którego dyspozycji przekazano gmach dawnej Szkoły Przemysłowej. Budynek znany odtąd jako Collegium Maius UMK do dziś należy do uczelni, a w 1945 roku stał się pierwszą siedzibą jej rektora. Funkcję tę pełnił aż do 1973 roku, kiedy to ukończono pierwszy etap budowy campusu uniwersyteckiego na Bielanach (wzniesiono m.in. rektorat). Przez wiele lat Collegium Maius było siedzibą Wydziału Humanistycznego. W 1999 wydzielono zeń Wydział Filoloficzny i to „filolodzy” zajęli miejsce „humanistów” w Collegium Maius.

W 1997 roku odsłonięto odbudowany pomnik Stefana Łaszewskiego (zniszczony w trakcie wojny), zaś w 2008 roku na murze okalającym wydział umieszczono tablicę pamiątkową poświęconą Zbigniewowi Herbertowi, który studiował tam w latach 1947–1951.