Cmentarz Komunalny na Górzyskowie

Cmentarz komunalny przy ul. Kcyńskiej w Bydgoszczy – cmentarz w Bydgoszczy.

Cmentarz komunalny przy ul. Kcyńskiej w Bydgoszczy – cmentarz w Bydgoszczy.

Lokalizacja

Cmentarz znajduje się na osiedlu Górzyskowo w południowo-zachodniej części Bydgoszczy, między ulicami: Kcyńską, a Strzelecką.

Historia

Cmentarz został założony w 1892 r. na osiedlu Błonie. Początkowo przeznaczony był dla pochówku biedoty, bezdomnych i skazańców różnych wyznań i bezwyznaniowców. W czasie I wojny światowej, w latach 1914-1918, pogrzebano tutaj 120 jeńców rosyjskich z obozów które znajdowały się na Glinkach i przy ul. Jagiellońskiej. Na ich grobach ustawiono w 1928 r. pomnik z krzyżem prawosławnym, który istnieje do dzisiaj.

W okresie międzywojennym i później, odbywały się tutaj pogrzeby działaczy komunistycznych i lewicowych, między innymi: Jana Olszewskiego, Romana Kulaska i Stanisława Lehmanna. W latach okupacji pochowano na cmentarzu zamordowanych Polaków w więzieniu przy Wałach Jagiellońskich.

Po zakończeniu II wojny światowej cmentarz przemianowano na komunalny i w związku z tym zdjęto krzyże z bramy głównej oraz domu pogrzebowego. W 1979 przeniesiono tu szczątki zmarłych ekshumowanych z cmentarza Starofarnego przy ul. Grunwaldzkiej, w związku z ograniczeniem terenu tego cmentarza. W latach 80. XX w. z powodu braku miejsc na cmentarzach parafialnych, wykorzystano wolne tereny grzebalne na tej nekropolii.

Charakterystyka

Cmentarz posiada wymiary: 200 x 140 m i powierzchnię 2,8 ha. W centralnym punkcie znajduje się zabytkowa dom przedpogrzebowy.

Na cmentarzu spoczywają rosyjscy żołnierze, polegli w czasie I wojny światowej, polegli i zamordowani w 1939 roku w Bydgoszczy i okolicach, zamordowani rolnicy w obozie w Smukale w latach 1941-1943, 92 Żydówek z obozu w Małki pod Brodnicą, jeńcy radzieccy zagłodzeni w obozach przy ul. Szpitalnej (przy ul. Glinki) podczas niemieckiej okupacji oraz żołnierze polscy i radzieccy, którzy polegli w 1945 roku w obronie Bydgoszczy.

Na murowanym parkanie, przy wejściu zawieszono tablicę pamięci oficera AK Zbigniewa Nieczuja-Smoleńskiego, zamordowanego w więzieniu na Wałach Jagiellońskich 21 listopada 1946 r.

Na cmentarzu znajdują się specjalnie oznaczone mogiły zmarłych Świadków Jehowy, zaś tereny z lewej strony głównej alei zarezerwowane są dla zmarłych wyznania prawosławnego. Zbiorowymi mogiłami opiekują się: szkoły podstawowe nr: 12, 13 i 48 oraz Liceum Ogólnokształcące nr IV i Zespół Szkół Mechanicznych przy ul. Św. Trójcy.

Kwatera Żołnierzy Rosyjskich

Znajduje się po lewej stronie głównej alei, prowadzącej od bramy wjazdowej w kierunku domu przedpogrzebowego. Mieści groby 120 zagłodzonych przez Niemców jeńców rosyjskich z obozów, które znajdowały się na terenie Bydgoszczy w latach 1914-1918. Obecnie nie ma już na tym miejscu nagrobków, istnieje natomiast obelisk z tablicą pamiątkową wystawiony w 1928 r. przez społeczność rosyjską w Polsce z inicjatywy żony gen. Karnickiego Zofii.

Kwatera Żołnierzy Wojska Polskiego z okresu kampanii wrześniowej w 1939 roku

Znajduje się po prawej stronie głównej alei, za bramą wjazdową. Mieści 72 żołnierzy z Armii „Pomorze”, poległych w kampanii wrześniowej. Jedna z mogił zawiera prochy żołnierzy, ekshumowanych z innych miejscowości.

Kwatera Żołnierzy Wojska Polskiego z 1945 roku

Znajduje się po lewej stronie głównej alei, naprzeciw kwatery żołnierzy z 1939 roku. Spoczywa tu 351 żołnierzy – I Armii Ludowego Wojska Polskiego z czasów walk o wyzwolenie Bydgoszczy. Kwatera mieści 26 wspólnych mogił, bez krzyży.

Symboliczna mogiła żołnierzy Armii Krajowej

Znajduje się po lewej stronie bramy cmentarnej, przy murowanym parkanie. Na granitowej płycie nagrobnej znajduje się epitafium. Mogiła mieści 10 żołnierzy AK, rozstrzelanych w latach 1945-1949 w wyniku terroru stalinowskiego. Uroczyste odsłonięcie symbolicznego grobu-pomnika odbyło się 29 października 1994 roku, a jej fundatorem jest Światowy Związek Żołnierzy Armii Krajowej.

Zasłużeni

Niektóre osoby zasłużone dla Bydgoszczy, regionu i Polski pochowane na cmentarzu: