” | Muzeum w Grudziądzu – założone w 1884 r., obecnie Muzeum im. ks. dr. Władysława Łęgi.
W 1883 r. w Grudziądzu powstało Towarzystwo Starożytności (niem. Altertumsgesellschaft), którego prezesem został dyrektor gimnazjum dr Siegfried Anger. Jednym z celów było zorganizowanie muzeum. Otwarcie Miejskiego Muzeum Starożytności nastąpiło już 15 czerwca 1884 r. Tymczasowo zajmowało salę w szkole dla dziewcząt, mieszczącej się w tzw. Pałacu Opatek przy ul. Klasztornej. Początkowo liczyło 741 eksponatów, wyłącznie z dziedziny archeologii, pochodzących z kilku miejscowych kolekcji prywatnych. W 1890 r. zajmowało 3 pomieszczenia i posiadało 3116 obiektów zabytkowych z różnych dziedzin. W związku z brakiem wystarczającej przestrzeni, w latach 1893-1899 zbiory przechowywano w Gimnazjum Klasycznym przy ul. Sienkiewicza, a od 1897 r, siedzibą muzeum stał się nowy ratusz w dawnym kolegium jezuickim, gdzie 23 czerwca 1896 r. otwarto stałą ekspozycję w reprezentacyjnej - choć nadal niewystarczającej - sali refektarza. Od 1904 r. prowadzono starania o budowę własnej siedziby, do czego przyczynił się hojny zapis w testamencie Gustava Roethego z Berlina, byłego wydawcy wielkonakładowej grudziądzkiej gazety niemieckiej Der Gesellige. Działalność muzeum wspierał m.in. księgarz i wydawca Arnold Kriedte. Otwarcie nowego reprezentacyjnego gmachu przy ul. Legionów, mieszczącego również - do dzisiaj - bibliotekę miejską, nastąpiło w 1911 r. W odrodzonej Polsce w latach 1921-1939 Muzeum i Biblioteka Miejska pomyślnie rozwijały się pod zarządem Towarzystwa Czytelni Ludowych, a od 1922 r. honorowym kustoszem zbiorów był ks. dr Władysław Łęga. Podczas okupacji niemieckiej w latach 1940-1945 istniało Muzeum Miejskie (funkcję dyrektora sprawował dr Hans Bernhard Meyer), a jego charakter został podporządkowany doraźnym celom hitlerowskiej propagandy politycznej. Po wojnie ocalała zaledwie 1/3 zbiorów. Muzeum w Grudziądzu zostało ponownie otwarte dla publiczności w 1946 r. Od roku 1956 siedzibą Muzeum jest odbudowany ze zniszczeń wojennych gmach dawnego klasztoru benedyktynek przy ul. Wodnej 3/5. W 1961 r. muzeum przeszło znaczącą reorganizację, a w latach późniejszych w skład muzeum weszły zabytkowe spichrze i tzw. Pałac Opatek, mieszczące kolejne sale ekspozycyjne.
W skład placówki wchodzą następujące działy: Dział Historii, którego działalność koncentruje się na dziejach miasta, zaś od 1991 r. w Salach Tradycji Jazdy Polskiej eksponuje dokonania międzywojennego Centrum Wyszkolenia Kawalerii. Dział Archeologii dokumentuje pradzieje ziemi chełmińskiej, prezentuje unikatowe znaleziska ze średniowiecznego gródka rycerskiego w Plemiętach i średniowieczną biżuterię z Gruczna.
Trzon ekspozycji Działu Sztuki stanowi powstała w 1961 roku Galeria Współczesnego Malarstwa Pomorskiego, która gromadzi głównie prace artystów tego regionu.
W skład zbiorów wchodzą ponadto liczne dzieła dokumentujące ikonografię dawnego Grudziądza i ocalałe relikty rzeźbiarskiego wyposażenie miejscowego kościoła reformatów. Dział Etnografii dokumentuje kulturę ludową regionu pomorskiego, ale też zawiera interesujące zabytki z Huculszczyzny. Cenne zbiory dalekowschodnie zostały w 1951 r. autorytarną decyzją ministerstwa przekazane do Państwowego Muzeum Etnograficznego w Warszawie. Ponadto istnieje Gabinet Numizmatyczny (w ramach Działu Historii) oraz Dział Naukowo-Oświatowy. W latach 1945-1958 kierownikiem Muzeum był Józef Błachnio, w latach 1958-1960 Herbert Wilczewski, dyrektorem w latach 1960-1965 Zbigniew Czerski,1965-1979 Jerzy Feldman, 1979-2008 Ryszard Boguwolski, a od 2009 Małgorzata Kurzyńska (archeolog).
W muzeum odbywają się nie tylko wystawy stałe i czasowe, ale także koncerty kameralne, działa biblioteka naukowa, prowadzone są badania archeologiczne i działalność wydawnicza. Prowadzi też owocną współpracę z niemieckim Muzeum Prus Zachodnich w Münster. Od 13 maja 2005 r. Muzeum w Grudziądzu nosi imię swego przedwojennego honorowego kustosza, duchownego i wybitnego naukowca, ks. dr. Władysława Łęgi. |
