Kuźnia Wodna w Oliwie

Zabytkowa Kuźnia Wodna w Oliwie – jest zabytkiem techniki, od 1978 r. oddziałem Muzeum Techniki w Warszawie.

Zabytkowa Kuźnia Wodna w Oliwie – jest zabytkiem techniki, od 1978 r. oddziałem Muzeum Techniki w Warszawie.

Historia

Warsztaty metalurgiczne funkcjonowały w tej okolicy już w XVI w. Najstarszym zachowanym dokumentem jest akt sprzedaży kuźni przez Jana Klinghamera w 1597 r. opatowi Zakonu Cystersów w Oliwie - Dawidowi Konarskiemu. Z późniejszych wzmianek można prześledzić zmiany dzierżawców aż do 1948 r. od którego to obiekt zaczął niszczeć pozostawiony własnemu losowi. Pomimo stosunkowo dużych opłat na rzecz konwentu zakład stanowił bardzo dochodowe przedsięwzięcie, w którym aż do XX w. przetwarzano spore ilości żelaza.

W połowie XVIII wieku dzierżawca kuźni zobowiązany był płacić 140 florenów i dostarczać około 485 kg żelaza rocznie. Jeszcze w roku 1830 zakład produkował prawie 200 ton różnych wyrobów metalowych.

W 1957 roku kuźnię przejęło Muzeum Techniki w Warszawie; zabezpieczono ocalałe urządzenia i fragmenty budynków, opracowano koncepcję odbudowy, którą przeprowadzono w latach 1960-1963 oraz 1975-1976. Następnie w latach 1976-1978 przeprowadzono konserwację urządzeń i mechanizmów kuźni. 17 czerwca 1978 uroczyście udostępniono kuźnię do zwiedzania.

Drewniany budynek kuźni składa się z dwu części przedzielonych Potokiem Oliwskim, nad którym posadowiono obiekt. Każda z części posiada piec grzewczy i młot napędzany odrębnym kołem wodnym o średnicy 4 m, z umieszczonymi na obwodzie 44 łopatkami. Są to koła nasiębierne osadzone na kwadratowych w przekroju (0,7 * 0,7 m) wałach dębowych o długości 8 m. Zastosowana dźwignia przy obrocie wału podnosi młot o ciężarze około 250 kg, który spada następnie z wysokości około 40 cm na kowadło.

Elementem wyposażenia są również nożyce mimośrodowe, poruszane małym kołem wodnym o średnicy 3,1 m, osadzonym na wale dębowym o średnicy 0,5 m i długości 4,7 m. Nożyce pozwalają na cięcie rozgrzanego żelaza o grubości 40 mm. Kuźnia znajduje się na turystycznym szlaku Kartuskim.

W bezpośrednim sąsiedztwie kuźni znajduje się zabytkowy Dwór Ernsttal i zabytkowy Dwór Schwabego.