Kościół Zwiastowania Najświętszej Maryi Panny

Kościół Zwiastowania Najświętszej Maryi Panny w Nysie – niewielki kościół filialny parafii św. Jakuba, dawniej należący do jezuitów. Kościół położony jest w Nysie przy ulicy Celnej nieopodal skrzyżowania z ulicą Moniuszki.

1. ↑ Narodowy Instytut Dziedzictwa: Rejestr zabytków nieruchomych – województwo opolskie (pol.). 30 września 2014.

Kościół Zwiastowania Najświętszej Maryi Panny w Nysie – niewielki kościół filialny parafii św. Jakuba, dawniej należący do jezuitów. Kościół położony jest w Nysie przy ulicy Celnej nieopodal skrzyżowania z ulicą Moniuszki.

Historia

Kościoły w średniowieczu fundowali nie tylko władcy, biskupi czy zakony, ale czasami także zamożni mieszczanie. Taka właśnie sytuacja miała miejsce w Nysie. W 1372 roku Anna, wdowa po mieszczaninie nyskim Hanco Isenecherze, sfinansowała budowę niewielkiej kaplicy pod wezwaniem Bożego Ciała przy nieistniejącej już dziś Bramie Celnej.

Zgodnie z życzeniem fundatorki, wyrażonym w jej testamencie, każdy z rektorów szkoły parafialnej miał wysyłać we wszystkie czwartki ośmiu uczniów, aby śpiewali antyfony i modlili się w intencji zbawienia duszy zmarłej oraz za jej rodzinę.

Około 1434 roku kaplicę rozbudowano do rozmiarów niewielkiego kościółka i wyposażono w dwa ołtarze. Świątynia wraz z przylegającym do niej terenem została w 1624 roku przekazana przez biskupa wrocławskiego, arcyksięcia Karola Habsburga, jezuitom. Zakonnicy ci organizowali w tym kościele swoje ćwiczenia duchowe.

W następnym wieku świątynią opiekowały się nim nyskie bractwa religijne, była również tradycyjnym miejscem modlitw nyskich myśliwych. Od 1724 roku nazywana jest kościołem mieszczańsko-brackim.

Restaurację kościoła przeprowadzono w roku 1721, oraz ponownie w 1743, po uszkodzeniach powstałych w wyniku wojny śląskiej. Świątynia szczęśliwie przetrwała oblężenie Nysy przez armię napoleońską w 1807 roku, doznając tylko lekkich uszkodzeń, a następnie służyła w latach 1836-1876 jako kościół gimnazjalny.

W latach 1881-1885 rozebrano mury do wysokości jednego metra i ponownie odtworzono całość budowli. Zgodnie z ówczesnymi tendencjami do regotyzacji zachowano tylko niektóre elementy architektoniczno-rzeźbiarskie, pozostawiono także ambonę i ołtarz z barokowym obrazem przedstawiającym zwiastowanie. Niemal całkowicie wymieniono jednak resztę wyposażenia kościoła, co doprowadziło do poważnego zmniejszenia jego wartości jako zabytku.

Dalszych niekorzystnych zmian w wystroju świątyni dokonano po drugiej wojnie światowej. Na początku lat pięćdziesiątych XX wieku rozebrano wielki neogotycki ołtarz i zastąpiono go małym barokowym tabernakulum. Następnie podczas remontu w 1968 roku usunięto figury świętych Piotra i Pawła, znajdujące się we wnękach fasady.

Kościół zatem po wielu latach niemal zatracił swoje pierwotne, gotyckie cechy stylowe. W obecnym stanie o historycznej wartości budowli zaświadczają jedynie:

• czternastowieczny, kamienny, profilowany portal gotycki
• pochodzące z przełomu XV/XVI wieku żelazne drzwi do zakrystii
• dwa barokowe obrazy (przedstawiające ukoronowanie Matki Bożej w niebie oraz nawiedzenie św. Elżbiety)
• kilka rzeźb różnych świętych (Józefa, Jana Nepomucena, Ignacego, Joachima,Jakuba, Stanisława Kostki i Alojzego).