Kamienica Ernsta Wolffa

Kamienica Plac Wolności 1 w Bydgoszczy – zabytkowa kamienica w Bydgoszczy.

Jest często uwieczniana na pocztówkach jako jedna z ikon bydgoskiej zabudowy przełomu stuleci. Obok hotelu "Pod Orłem" jest najbardziej znanym dziełem budowniczego Józefa Święcickiego.

Kamienica Plac Wolności 1 w Bydgoszczy – zabytkowa kamienica w Bydgoszczy.

Jest często uwieczniana na pocztówkach jako jedna z ikon bydgoskiej zabudowy przełomu stuleci. Obok hotelu "Pod Orłem" jest najbardziej znanym dziełem budowniczego Józefa Święcickiego.

Położenie

Budynek stoi we wschodniej pierzei ul. Gdańskiej, na rogu Placu Wolności.

Historia

Parcela, na której stoi kamienica, była zabudowana już w II ćwierci XIX wieku. Wznosił się na niej parterowy budynek mieszkalny ustawiony frontem do ul. Gdańskiej oraz budynek gospodarczy ustawiony szczytem do placu Wolności. W latach 1855-1876 nieruchomość należała do wdowy po nauczycielu Fryderyki Götz, następnie do nauczyciela Carla Wolffa, a w 1895 r. odziedziczył ją syn kapitan Ernst Wolff. Nowy właściciel sprzedał nieruchomość przy placu Wolności 5, a pozyskane fundusze przeznaczył na budowę nowej, okazałej kamienicy narożnej. Jej projekty wykonał bydgoski budowniczy Józef Święcicki, który nadał jej charakter wielkomiejskiej, komercyjnej kamienicy.

Prace przy wznoszeniu budynku rozpoczęto w październiku 1896 r., zaś w maju 1897 r. dokonano odbioru w stanie surowym. Odbioru końcowego dokonano 28 stycznia 1898 r. Przy realizacji zatrudnione były lokalne firmy, m.in. mistrz murarski Hermann Lewandowski, mistrz dekarski Juliusz Jakoby, stolarski Menning i inni. Parter domu przeznaczono na sklepy i restauracje, zaś górne kondygnacje na luksusowe mieszkania. W 1898 roku zainstalowano w domu pierwszą w mieście windę elektryczną, sprowadzoną z Berlina. Położenie kamienicy w układzie narożnikowym umożliwiło jej symetryczne ukształtowanie, której akcentem i osią symetrii była wieża nakryta baniastym hełmem.

Właścicielem kamienicy do 1916 r. był Ernst Wolff, zaś do 1919 r. wdowa Martha Wolff. W tym czasie w budynku znajdowało się m.in. atelier dworskiego fotografa Carla Brascha, a także lokale gastronomiczne „Kaiser-Cafe” i „Falstaff” oraz sklepy różnych branż. Mieszkanie w reprezentacyjnej, nowoczesnej kamienicy było nobilitujące, tak więc wśród najemców było wielu znanych handlowców, przemysłowców, urzędników i oficerów, m.in. dyrektorzy Bydgoskiego Towarzystwa Żeglugowego: Friedrich Wilhelm Bumke i Ernst Müller, właściciel parowej cegielni w Fordonie – Heinrich Englemann, pułkownik i komendant 34 Pomorskiego Pułku Fizylierów – Alexander Kluck i inni.

W 1919 r. właścicielem kamienicy został kupiec Stanisław Czarnecki, a w 1922 r. Bank Handlowy w Warszawie, który w parterze uruchomił swój bydgoski oddział. W latach 1929-1933 właścicielem posesji był Romuald Turasiewicz – wiceprokurator Sądu Okręgowego w Bydgoszczy, a następnie Eugenia Preiss. W 1927 r. w jednym z lokali urządzono sklep samochodowy, a przed budynkiem stację benzynową. Mieścił się tu także sklep firmowy Wedla oraz restauracja „Cristal”.

W 1945 r. po wkroczeniu do miasta wojsk radzieckich, ulokowano w kamienicy miejską siedzibę NKWD. W celu upamiętnienia Polaków zamordowanych tu podczas urzędowania tej instytucji, w 1993 r. na murze kamienicy odsłonięto tablicę pamiątkową.

Po II wojnie światowej kamienica przeszła na własność Administracji Domów Miejskich w Bydgoszczy. W 1972 r. dokonano modernizacji układu przestrzennego, związanego z wydzieleniem mieszkań, budową pionów kuchennych i sanitarnych, likwidacją ogrzewania piecowego. Przy tej okazji usunięto część bogatego wystroju wnętrz, m.in. sztukaterii oraz zdobionych pieców kaflowych. Wszystkie sześć lokali usługowych na parterze połączono w jedno wnętrze i zaadaptowano na delikatesy, które w 1992 r. zastąpiła restauracja McDonalds. Przy tej okazji kamienica została gruntownie odrestaurowana.

Architektura

Budynek o bogatym detalu architektonicznym zaprojektowano w stylu eklektycznym z przewagą form neobarokowych. Wzniesiono go na rzucie prostokąta, z wewnętrznym podwórzem – studnią i dwoma skrzydłami: wzdłuż ul. Gdańskiej i pl. Wolności.

Kamienica jest trzypiętrowa, podpiwniczona, z mieszkalnym poddaszem. Elewacje są bogato zdobione pilastrami, motywami kartusza i roślinnymi, balkonami o pełnych i tralkowych balustradach. Wykusze są zwieńczone szczytami ponad gzymsem budynku. Naroże kamienicy jest zaokrąglone, zwieńczone wieżą nakrytą cebulastym hełmem.