Dworzec kolejowy Lipusz

Lipusz – stacja kolejowa w Lipuszu, w województwie pomorskim, w Polsce. Obiekt był dawniej lokalnym węzłem kolejowym, od lat 90. XX wieku pełni rolę mijanki w ruchu pasażerskim.

Lipusz – stacja kolejowa w Lipuszu, w województwie pomorskim, w Polsce. Obiekt był dawniej lokalnym węzłem kolejowym, od lat 90. XX wieku pełni rolę mijanki w ruchu pasażerskim.

Położenie

Stacja Lipusz znajduje się około 300 m od centrum Lipusza, na południowym krańcu miejscowości. Na jej terenie są 4 przejazdy kolejowe.

Historia

1900-1945

Uroczyste oddanie stacji w Lipuszu nastąpiło 15 lipca 1900. Początkowo do stacji docierała tylko linia Kościerzyna. Lipusz od początku był projektowany i budowany, jako lokalny węzeł kolejowy, w którym krzyżowały się linie łączące trzy miasta powiatowe: Kościerzynę, Chojnice i Bytów. Dodatkowo w Lipuszu miała stacjonować drużyna manewrowa, która łączyła i dzieliła pociągi relacji łączonych. W 1901 otworzono linię do Bytowa, natomiast w dniu 1 lipca 1902, po oddaniu linii do Chojnic - Lipusz stał się węzłem kolejowym. Po odzyskaniu przez Polskę niepodległości w 1918 - linia Lipusz – Bytów (obecnie Lipusz – Korzybie) została przecięta granicą polsko-niemiecką tuż przed stacją Róg. Lipusz znajdował się wówczas po stronie polskiej. W czerwcu 1920 linia została zdemontowana do granicy polsko-niemieckiej, a stacja przestała spełniać funkcję węzła. W 1939, już po rozpoczęciu wojny, Niemcy odbudowali brakujący fragment linii.

1945-1990

Po II wojnie światowej linia Lipusz – Korzybie w całości znalazła się po stronie polskiej. W okresie Polski powojennej - Lipusz był węzłem kolejowym, obsługującym lokalne pociągi osobowe oraz towarowe. W latach 60. XX w. składano i demontowano tu pociągi kursujące na trasie Kościerzyna – Bytów/Chojnice.

Po 1990

W rozkładzie jazdy na lata 1990–1992 przez Lipusz przejeżdżało 6 par pociągów Kościerzyna – Chojnice (w tym jedna para w relacji wydłużonej aż do Gdyni Głównej), para pociągów Lipusz – Kościerzyna i Lipusz – Chojnice oraz 4 pary pociągów Lipusz – Bytów. W następnym rozkładzie 1992/93 zmniejszono o 1 liczbę par pociągów Kościerzyna – Chojnice, jednakże przedłużono jeszcze jedną do Gdyni, liczba pociągów do Bytowa nie zmieniła się, ale był to ostatni rozkład w którym występowały pociągi na tej trasie. W 1993 w czasie fali likwidacji lokalnych linii kolejowych zlikwidowano połączenie Bytów – Kościerzyna, od tej pory przy tabeli 381 b występowała notatka Ruch pociągów wstrzymany do odwołania, która utrzymywała się aż do rozkładu jazdy pociągów z lat 1996/97, a przez Lipusz przejeżdżają jedynie pociągi relacji Kościerzyna – Chojnice. Ze względu na bardzo zły stan torowiska planowano również fizyczną likwidację linii do Bytowa, jednak po interwencji władz samorządowych gminy Bytów i przekazaniu linii w użytkowanie spółce Pol-Miedź Trans z Lubina utrzymano ruch towarowy.

W lipcu 2011 z dworca PKP w Bytowie wyruszył specjalny pociąg Transcassubia, który zawiózł bytowskich Kaszubów przez Lipusz na XIII Zjazd Kaszubów do Lęborka.

Linie kolejowe

Lipusz jest węzłem kolejowym, w którym krzyżują się linie numer 211 (Chojnice – Kościerzyna) oraz 212 (Lipusz – Korzybie). Linia do Korzybia wyłączona jest całkowicie z ruchu pasażerskiego, w ruchu towarowym eksploatuje się ją jedynie do Bytowa, dalej jest nieprzejezdna. Wszystkie linie są niezelektryfikowane, normalnotorowe oraz jednotorowe.

Maksymalne dozwolone prędkości na szlakach w okolicy Lipusza:

Infrastruktura

Budynek dworca

W budynku dworca znajduje się poczekalnia i nieczynna kasa, oraz prywatne mieszkanie. Dworzec zbudowany jest z czerwonej cegły. Część główna jest piętrowa, nieotynkowana i pokryta dachówką. Przylega do niej parterowa część boczna oraz mała, otynkowana przybudówka. Dach jest wielospadowy (czterospadowy w części głównej i dwuspadowy, w bocznej, natomiast przylegający do budynku magazyn pokryty dachem pulpitowym). Budynek został wzniesiony w stylu odchodzącym od stylu ryglowego, choć takie cechy jeszcze można odnaleźć w przylegającym do budynku magazynie. Typ zabudowy spotykany w Prusach na początku XX wieku.

Perony

Na stacji znajdują się dwa perony: jeden jedno-, drugi dwukrawędziowy, oba z dojściem z poziomu szyn. Perony pokryte są płytami chodnikowymi i są niezadaszone. Znajdują się tam semafory kształtowe, nieużywana obecnie wieża wodna, dwustanowiskowa szopa używana przez Pol-Miedź Trans oraz dwie nastawnie Lp i Lp1.

Parowozownia

Na terenie stacji znajdowała się trzystanowiskowa hala dla parowozów, przebudowana następnie na dwustanowiskową. Można przyjąć, że podlegała pobliskiej parowozowni w Kościerzynie.

Warsztat naprawy wagonów

W latach około 1980-1990 w Lipuszu mieściła się placówka napraw wagonów Oddziału Zamiejscowego Rewizji i Napraw Wagonów w Kościerzynie Wagonowni Gdynia, zajmująca się naprawą wagonów towarowych.

Ruch pociągów

Pociągi osobowe

Przez stację w Lipuszu przejeżdżają cztery pary pociągów osobowych relacji Chojnice – Kościerzyna i Kościerzyna – Chojnice. Najczęściej są nimi autobusy szynowe. Czasem pociąg obsługiwany jest autobusową komunikacją zastępczą.

Pociągi towarowe

Przez Lipusz przejeżdżają zazwyczaj pociągi towarowe relacji Kościerzyna – Bytów spółki Pol-Miedź Trans z Lubina oraz pociągi innych przewoźników, m.in.PKP Cargo. Z powodu bardzo złego stanu technicznego toru łącznikowego, a przy tym ręcznej obsługi zwrotnic pociągi najczęściej zmieniają tu czoło. W Lipuszu stacjonują manewrowe lokomotywy spalinowe serii SM42 będące własnością Pol-Miedź Trans.