Cerkiew pod wezwaniem św. Michała Archanioła w Pielgrzymce – prawosławna cerkiew parafialna. Należy do dekanatu Sanok diecezji przemysko-nowosądeckiej Polskiego Autokefalicznego Kościoła Prawosławnego. Położona na podkarpackim Szlaku Architektury Drewnianej.
Dawna świątynia greckokatolicka. Zbudowana prawdopodobnie pod koniec XVIII wieku. Budowla drewniana, oszalowana, orientowana, trójdzielna (babiniec, nawa, prezbiterium), z kruchtą. Nad babińcem wieża konstrukcji słupowo-ramowej z baniastym hełmem. Szeroka nawa, prezbiterium zamknięte trójbocznie. Dachy cerkwi (namiotowy nad nawą i dwuspadowy nad prezbiterium) z baniastymi hełmami, pokryte blachą. Wewnątrz pięciorzędowy, rzeźbiony, pozłacany ikonostas z 1877. Niektóre ikony pochodzą z poprzedniej cerkwi w Pielgrzymce; jedną z nich napisano prawdopodobnie już w XVI w. Ściany i sufit pokryte polichromią z 1887. W cerkwi znajduje się także Grób Pański, wykonany w 1684 (pochodzący z poprzedniej świątyni). Na zewnątrz, przy wejściu do cerkwi znajdują się dwa krzyże (z 1927 i 1938 – ten ostatni upamiętnia 950-lecie chrztu Rusi). Ogrodzenie oraz bramę wykonano w 1870.
Cerkiew służyła grekokatolikom do czasu wysiedleń w ramach Akcji „Wisła” (1947). Przez następne 13 lat obiekt pozostawał nieużytkowany. W 1960, w związku z utworzeniem parafii prawosławnej w Pielgrzymce, świątynię przekazano w użytkowanie Polskiemu Autokefalicznemu Kościołowi Prawosławnemu.
Cerkiew św. Michała przechodziła w swoich dziejach wiele gruntownych remontów (1870–1872, 1923, lata 60. XX w.). W 1966 w pobliżu świątyni wzniesiono plebanię. W latach 2004–2009 poddano konserwacji cerkiewne utensylia.
Na podstawie ustawy z dnia 17 grudnia 2009 o uregulowaniu stanu prawnego niektórych nieruchomości pozostających we władaniu Polskiego Autokefalicznego Kościoła Prawosławnego świątynia stała się wyłączną własnością Kościoła Prawosławnego.
Uroczystość patronalna obchodzona jest 21 listopada (tj. 8 listopada według starego stylu).
Cerkiew (wraz z ogrodzeniem i bramą) wpisano do rejestru zabytków 31 stycznia 1985 pod nr A-74. |