Zapora wodna Smukała

Stopień wodny w Smukale – budowla hydrotechniczna służąca spiętrzeniu wód Brdy w celu uzyskania energii elektrycznej z elektrowni wodnej. Jest położona w północno-zachodniej części Bydgoszczy na osiedlu Smukała. Jest ostatnim z elementów kaskadowej zabudowy energetycznej rzeki Brdy.

Stopień wodny w Smukale – budowla hydrotechniczna służąca spiętrzeniu wód Brdy w celu uzyskania energii elektrycznej z elektrowni wodnej. Jest położona w północno-zachodniej części Bydgoszczy na osiedlu Smukała. Jest ostatnim z elementów kaskadowej zabudowy energetycznej rzeki Brdy.

Charakterystyka

W skład stopnia wodnego wchodzą:

• zapora ziemna,
• jaz,
• upust,
• przepławka dla ryb,
• elektrownia wodna.

W wyniku spiętrzenia wody powstał Zalew Smukalski o powierzchni maksymalnej (przy maksymalnym piętrzeniu) 96 ha. Średnia szerokość zbiornika wynosi 110 m. Jest on malowniczo położony wśród lasów. Nie pełni on funkcji przeciwpowodziowej (brak rezerwy powodziowej). Okolica zalewu wraz z okolicznymi lasami stała się jednym z terenów rekreacyjnych w Bydgoszczy.

Spadek wody w zaporze wykorzystuje elektrownia wodna, której właścicielem jest spółka Elektrownie Wodne. Jest to największa elektrownia wodna w granicach Bydgoszczy. W normalnych warunkach hydrometeorologocznych generuje przepływy: 15 do 45 m3/s.

Historia

Pierwsza elektrownia wodna na terenie Smukały powstała pod koniec XIX wieku. Przy drewnianej zaporze działały urządzenia o mocy 118 kW.

Decyzję o budowie kolejnej elektrowni wraz z tzw. zamkiem wodnym podjęto i zrealizowano w 1902 r. w związku z koniecznością zapewnienia zasilania uruchomionej w 1904 roku karbidowni. W kwietniu 1907 nowym mostem rozpoczęły kursować pociagi kolei wąskotorowej z Bydgoszczy do Włók. Nowa elektrownia posiadała moc 1454 kW, a dla jej potrzeb utworzono zbiornik wodny na Brdzie o powierzchni 30 ha. Zasilała ona fabrykę karbidu i okoliczne zabudowania.

4 września 1939 r. wskutek działań wojennych wycofujące się wojsko polskie dokonało wysadzenia w powietrze zapory, mostu, elektrowni i karbidowni.

W 1942 r. Niemcy przystąpili do budowy nowej zapory i elektrowni, wykorzystując siłę roboczą okolicznych mieszkańców. Budowa pochłonęła wiele ofiar, ale i tak Niemcy jej nie ukończyli. Uruchomienie elektrowni Smukała nastąpiło dopiero po wojnie w roku 1951. Prace te nadzorował inż. Stanisław Więckowski, część elektryczną zaprojektował inż. Antoni Misterek, a obiekty budowlane inż. Edward Narzyński ze Zjednoczenia Energetycznego Okręgu Północnego. W elektrowni tej zainstalowano dwie turbiny typu Kaplan niemieckiej produkcji. Moc uzyskiwana na generatorze to 2 MW dla każdego turbozespołu.