Zamek Dewinów

Kompleks zamkowo-pałacowy w Żarach – zamek i pałac w Żarach na Dolnych Łużycach.

Kompleks zamkowo-pałacowy w Żarach – zamek i pałac w Żarach na Dolnych Łużycach.

Historia

Przyjmuje się, że w połowie XIII wieku Albrecht Dewin wzniósł murowany zamek, od­powiadający obecnemu skrzydłu północnemu. Od 1280 roku Żary należały do miśnieńskiego rodu von Packów. W latach 1320-29 Packowie powiększyli siedzibę dobudowując skrzydło zachodnie i wieżę od połu­dnia. Wzniesiono też mury obronne, powiązane ściśle z murami miejskimi. W 1355 roku miasto przeszło na własność von Bibersteinów, którzy na miejscu dotychczasowego wznieśli zamek, nazywany zamkiem Bibersteinów. Skrzy­dło wschodnie powstało na początku XV wieku, kiedy w posiadanie dóbr żarskich weszli Bibersteinowie. W połowie XVI wieku Hieronim Biberstein oraz jego brat Krzysztof, prze­prowadzili renesansową przebudowę zamku, obejmującą m.in. wzniesienie krużganków po trzech stronach dziedzińca z bogatą dekoracją sgraffitową. Wówczas też wprowadzono we wnętrzach sklepienia kolebkowe z lunetami wraz z wystrojem sztukatorskim i malar­skim. W 1558 r. zamek zakupili von Promnitzowie. Późniejsze sztukaterie, datowane na przełom XVI i XVII wieku, wiążą się już z dzia­łalnością Promnitzów. Zewnętrzny wygląd elewacji zamkowych został nadany około 1700 r. Wtedy też przebudowano wieżę nadając jej barokowy charakter. Począwszy od 1824 r. zamek służył jako więzienie. W 1930 r. urządzono tutaj Muzeum Regionalne powiatu żarskiego, które funkcjonowało do 1945 r..

Promnitzowie w latach 1710-28 dobudowali obok zamku barokowy pałac, nazywany nowym zamkiem. Od 1824 r. stary zamek pełnił funkcję pruskiego więzienia państwowego. W 1945 r. pożar zniszczył obie budowle, które jedynie przykryto nowym dachem.

Architektoniczna forma zamku, łącząca gotyk i renesans, zachowała się bez większych zmian do czasów obecnych. Cztery jednotraktowe skrzydła rozplanowane są wokół we­wnętrznego dziedzińca, otoczonego z trzech stron krużgankami. Piwnice nakryte są skle­pieniami kolebkowymi, natomiast komnaty sklepieniami kolebkowymi z lunetami, deko­rowanymi renesansowymi i barokowymi sztukateriami. Trzykondygnacyjne skrzydła po­siadają dachy wielospadowe. Nad zwartą bryłą budynku dominuje czworoboczna wieża wtopiona w skrzydło południowe. Obecnie zamek jest zachowaną w dobrym stanie ruiną.