Tunel kolejowy pod Małym Wołowcem

Tunel pod Małym Wołowcem – podwójny tunel kolejowy koło Wałbrzycha w województwie dolnośląskim. Tunele znajdują się pod górą Mały Wołowiec (720 m n.p.m.), w południowo-wschodniej części Gór Wałbrzyskich w paśmie Gór Czarnych między miejscowościami Wałbrzych i Jedlina-Zdrój na trasie kolejowej z Wałbrzycha do Kłodzka.

Tunel pod Małym Wołowcem – podwójny tunel kolejowy koło Wałbrzycha w województwie dolnośląskim. Tunele znajdują się pod górą Mały Wołowiec (720 m n.p.m.), w południowo-wschodniej części Gór Wałbrzyskich w paśmie Gór Czarnych między miejscowościami Wałbrzych i Jedlina-Zdrój na trasie kolejowej z Wałbrzycha do Kłodzka.

Opis

Tunele pod Małym Wołowcem – najdłuższe tunele w Sudetach i w Polsce. Są to dwa równoległe, proste, stopowe, jednotorowe, tunele kolejowe wydrążone pod Małym Wołowcem (720 m n.p.m.). Pierwszy tunel o długości 1560 m wydrążono w latach 1876-1879. Drugi równoległy o rekordowej długości 1601 m, wydrążono w latach 1907-1912. Wlot tuneli położony jest na wysokości 540 m n.p.m., a wylot na poziomie 535 m n.p.m. Spadek tuneli w kierunku południowo-wschodnim wynosi 3,12 promila. Maksymalna głębokość tuneli od powierzchni wynosi 181 m. Tunele wykonano w obudowie murowej z bloczków kamiennych, częściowo z cegły klinkierowej, a miejscami ze wstawkami elementów obudowy żelbetowej. Portale wlotów do tunelu wykończono w obudowie kamiennej z klińców. Kształt tuneli eliptyczny, szerokość 4,8 m, wysokość 5,8 m. W ociosach tuneli wykonano kilkanaście wnęk ucieczkowych i rewizyjnych układu odwadniania tuneli. W celu odprowadzenia spalin w połowie tunelu wydrążono w skale szyb wentylacyjny (komin) służący do przewietrzania, a między równoległymi tunelami wykonano pięć przecinek łączących (z czego do dziś trzy pozostały drożne), które jednocześnie stanowią wnęki awaryjne.

Historia

Decydujący wpływ na budowę tunelu miała wojna francusko-pruska, która pokazała jak ważną rolę odgrywała wówczas kolej. Po zakończeniu wrócono do pierwotnych koncepcji budowy linii kolejowej Wałbrzych – Kłodzko, jednego z odcinków Śląskiej Kolei Górskiej. Jedną z wielu przeszkód na trasie, był masyw Małego Wołowca (720 m n.p.m.) w Rybnickim Grzbiecie oddzielający Kotlinę Wałbrzyską od Obniżenia Noworudzkiego. W celu jego przekroczenia zdecydowano wydrążyć jednotorowy tunel o długości 1560 m w obudowie murowej. Pierwsze prace rozpoczęto latem 1876 roku i trwały do 1879 roku. Pierwszy pociąg przejechał oficjalnie tunelem dopiero 15 października 1880 roku po zakończeniu wszystkich prac na jednotorowej trasie. Pod koniec XIX wieku postanowiono wybudować drugi równoległy tor. W 1909 roku przystąpiono do budowy drugiego równoległego tunelu o długości 1601 m, o parametrach podobnych do wcześniej wykonanego tunelu. Tunel został oddany do ruchu w 1912 roku.

Ciekawostki

• W tym samym okresie na jednotorowej trasie wykonywano trzy tunele: pierwszy pod Wołowcem, drugi pod zboczem Sajdaka, a trzeci w Świerkach pod Świerkową Kopą.
• Tunel pod Małym Wołowcem jest najdłuższym pozamiejskim tunelem kolejowym w Polsce wykonanym metodą drążenia.
• W okresie II wojny światowej tunele wykorzystywano jako schron dla specjalnych pociągów.
• 11 listopada 1947 roku w tunelu zdarzył się nieszczęśliwy wypadek. Pociąg jadący w kierunku Wałbrzycha wskutek poślizgu kół stanął w tunelu. W wyniku spalania węgla przy niedostatecznej ilości tlenu, w tunelu zaczął się zbierać tlenek węgla, który zabił czterech kolejarzy.