Gmach Dyrekcji Kolei Królewskich

Dyrekcja Kolei we Wrocławiu – terytorialny organ zarządzania koleją z siedzibą we Wrocławiu.

Dyrekcja Kolei we Wrocławiu – terytorialny organ zarządzania koleją z siedzibą we Wrocławiu.

Historia

Okres do 1945

Wrocław doczekał się bogatej historii rozwoju kolejnictwa, również form nim zarządzania. Początkowo poszczególne linie powstawały z inicjatywy prywatnej. Pierwszy pociąg uruchomiła z Wrocławia już w 1842 Kolej Górnośląska (Oberschlesische Eisenbahn), po której sprywatyzowaniu w 1856 utworzono Królewską Dyrekcję Kolei Górnośląskich (Königliche Direktion der Oberschlesischen Eisenbahnen), a następnie w 1883 zmieniono nazwę na Królewska Dyrekcja Kolei (Königliche Eisenbahndirektion, KED Breslau). Po I wojnie światowej w 1920 jej funkcje przejęła Dyrekcja Kolei (Eisenbahndirektion - ED Breslau), zaś od 1929 Dyrekcja Kolei Rzeszy Wrocław (Reichsbahndirektion Breslau – RBD/Rbd Wrocław), która była okręgiem administracyjnym Kolei Rzeszy (Deutsche Reichsbahn). Terenem jej działania była większość terytorium pruskiej Prowincji Dolnośląskiej. W obliczu spodziewanych nalotów w 1941 ustanowiono ewakuacyjną, zapasową siedzibę dyrekcji w Wałbrzychu. W 1945 ewakuowano ją do Cottbus a w 1946 do Peine koło Hanoweru.

We Wrocławiu funkcjonowały też zarządy i innych spółek, m.in. od 1868 Kolei Prawego Brzegu Odry (Rechte-Oder-Ufer Eisenbahn).

Okres po 1945

Po wyzwoleniu w 1945 zadania Dyrekcji Kolei Rzeszy we Wrocławiu przejęła Dyrekcja Okręgowa Kolei Państwowych - DOKP Wrocław, najpierw przez kilka miesięcy mająca swą tymczasową siedzibę w Kluczborku, która następnie m.in. po zawarciu porozumienia ze Związkiem Radzieckim o przejęciu zarządu kolejami przez PKP na całym obszarze Ziem Odzyskanych, została przeniesiona do Wrocławia. W okresie lat 1975-1998 nosiła nazwę Dolnośląskiej Dyrekcji Okręgowej Kolei Państwowych - DDOKP.

Po kilkukrotnych zmianach restrukturyzacyjnych w gmachu swoją siedzibę miała Dyrekcja Okręgu Infrastruktury Kolejowej (1998-2001) a następnie od 2002 mają jednostki wykonawcze szeregu spółek kolejowych, m.in. Oddział Regionalny spółki PKP Polskie Linie Kolejowe SA.

Prezesi/dyrektorzy

• 1857–1858 - Arnold Heinrich Albert von Maybach
• 1859–1867 - Offermann
• 1867–1876 - Lentze
• 1877–1884 - Fleck
• 1884–1893 - Viktor Ferdinand von Kranold
• 1893–1898 - Wehrmann
• 1899–1909 - Hermann
• 1909–1919 - Mallison
• 1919–1920 - Halke
• 1920–1923 - Johannes Vogt
• 1924–1937 - Kurt Born
• 1937–1943 - Bernhard Witte
• 1944–1945 - Ludwig Frorath
• 1945 - Günther Wiens

• 1945 - Jan Frank, pełnomocnik
• 1945 - Czesław Pawliński
• 1945-1952 - Stefan Juszczacki
• 1952-1955 - Józef Bąk
• 1955-1974 - Konstanty Pietkiewicz
• 1974-1985 - Aleksander Marszałek
•  ?
• 1990-1994 - Mieczysław Lewandowski
• 1995-1998 - Bolesław Musiał
• 1998 - Jerzy Dul

Siedziba

• I siedziba (wybudowana w 1841) dyrekcji (Directorial Gebäude) Towarzystwa Kolei Górnośląskiej (Oberschlesische Eisenbahn), ul. Małachowskiego 13 (Flurstrasse), bud. nie istnieje
• II siedziba (wyb. w latach 1872-1875) Centralnego Zarządu Kolei Górnośląskiej we Wrocławiu (Central Verwaltungs-Gebäude für die Oberschlesische Eisenbahn zu Breslau): róg ul. marsz. Józefa Piłsudskiego/Gwarnej (róg Gartenstrasse 106/Claasenstrasse 12), naprzeciwko dworca Wrocław Główny, bud. nie istnieje; książka adresowa Breslauer Adressbuch der Offiziere und Beamten 1912 wymienia adres siedziby dyrektora generalnego-prezydenta zarządu na Gartenstrasse 113-117
• III siedziba (wyb. w latach 1911-1915) Królewskiej Dyrekcji Kolei (Königliche Eisenbahndirektion), arch. H. Koenig, ul. Joannitów 13 (Malteserstrasse 13), wcześniej ul. Sucha 13 (1957), b. siedziba DOKP, obecnie m.in. Oddziału Regionalnego PLK
• I budynek Dyrekcji Towarzystwa Kolei Prawego Brzegu Odry (Direction der Rechte-Oder-Ufer-Eisenbahn-Gesellschaft), ul. marsz. Józefa Piłsudskiego (Gartenstrasse 22c); budynek obecnie już nie istnieje

• II budynek wyb. w latach 1869-1870 Dyrekcji Towarzystwa Kolei Prawego Brzegu Odry (Direction der Rechte-Oder-Ufer-Eisenbahn-Gesellschaft): ul. Braniborska 2-10 (Berlinerstrase 2-10, do 1915 Berlinerstrasse 74-79), obecnie siedziba Oddziału Dolnośląskiego Polskiego Związku Głuchych