I Liceum Ogólnokształcące im. Juliusza Słowackiego

I Liceum Ogólnokształcące im. Juliusza Słowackiego w Przemyślu – szkoła ponadgimnazjalna w Przemyślu, założona w 1628 roku.

I Liceum Ogólnokształcące im. Juliusza Słowackiego w Przemyślu – szkoła ponadgimnazjalna w Przemyślu, założona w 1628 roku.

Historia

Czasy I Rzeczypospolitej – szkoła jako kolegium jezuickie

Początki szkoły sięgają roku 1628, kiedy to sprowadzeni do Przemyśla Jezuici założyli w mieście swoje kolegium. Pierwotnie składało się ono z pięciu klas, w których językiem wykładowym była łacina. Niestety, wobec sprzeciwu kapituły katedralnej Jezuici musieli szybko szkołę zamknąć i dopiero w 1654 roku otworzyli ją na nowo. Zaczęli też budować duży gmach szkolny, który przylegał do kościoła kolegialnego (oba te budynki stoją do czasów obecnych). Od tego czasu kolegium funkcjonowało bez przeszkód i było jedną z najlepszych szkół nie tylko w regionie. Najprężniej rozwijało się ono w latach 1750–1772, kiedy to bp W. H. Sierakowski przeznaczył wielkie sumy na jego rozbudowę, ofiarował mu swą bibliotekę, która była również otwarta w określonych godzinach dla mieszkańców miasta i ufundował przy szkole drukarnię.

Czasy austriackie – szkoła jako gimnazjum

Kiedy w 1773 roku nastąpiła kasata zakonu Jezuitów rząd austriacki przejął kolegium i utworzył w jego miejsce sześcioletnie gimnazjum (jedno z sześciu szkół średnich jakie pozostawiono w Galicji). Eksjezuitom pozwolono uczyć w szkole do roku 1787, a rok później wprowadzono język niemiecki jako wykładowy. Od tego czasu w gimnazjum uczyli nauczyciele świeccy, na których czele stał prefekt. W listopadzie 1819 roku utworzono przy gimnazjum dwuletni zakład filozoficzny, którego ukończenie pozwalało na podjęcie studiów uniwersyteckich. Uczniowie gimnazjum uczestniczyli we wszystkich najważniejszych wydarzeniach 1. i 2. połowy XIX w.: walczyli w kampaniach napoleońskich, o niepodległość Grecji, w Powstaniu Listopadowym, wchodzili w skład organizacji spiskowych lat 30., brali udział w Wiośnie Ludów nie tylko na terenach polskich, ale i węgierskich, walczyli w Powstaniu Styczniowym. W roku szkolnym 1849/1850, w wyniku reformy oświaty, połączono sześcioletnie gimnazjum z dwuletnim zakładem filozoficznym w jeden ośmioletni zakład. Nauka w gimnazjum kończyła się maturą umożliwiającą podjęcie studiów uniwersyteckich. Od roku szkolnego 1867/1868 językiem wykładowym ustanowiono język polski. 3 września 1895 roku uroczyście poświęcono nowy budynek szkolny przy ówczesnej ul. Dobromilskiej, który służy szkole do dziś. Koniec ery autonomicznej związany jest z wieloma wydarzeniami w historii szkoły. To z niej w 1895 roku wyłoniono gimnazjum ukraińskie, a w 1906 roku – gimnazjum zasańskie. Szkoła – w okresie rozbudzonych uczuć narodowych – była almae matris dla wielu wybitnych działaczy niepodległościowych polskich, ukraińskich, a także żydowskich. To w murach Gimnazjum w 1907 roku zawiązano zalążki dzisiejszego Klubu Sportowego „Polonia”. Prężnie rozwijały się inicjatywy teatralne, harcerskie oraz ruch turystyczny.

I wojna światowa i czasy II Rzeczypospolitej

Ze względu na oblężenie Twierdzy Przemyśl, w roku szkolnym 1914/1915 szkoła była zamknięta. W tym czasie wielu nauczycieli, uczniów i wychowanków szkoły wzięło udział w walkach na frontach I wojny światowej. Walczyli oni także podczas wojny polsko-ukraińskiej (m.in. o Przemyśl i o Lwów – głównodowodzącym obrony Lwowa był polonista I Gimnazjum prof. Czesław Mączyński) oraz najazdu bolszewików na Polskę w 1920 roku. We wrześniu 1921 roku szkole nadano imię Juliusza Słowackiego i – z inicjatywy dr Zygmunta Skorskiego – nad wejściem wymalowano triadę platońską „Prawda, Dobro, Piękno”, która stała się mottem łączącym od tego czasu kolejne pokolenia „Słowaka”. 2 maja 1933 roku uroczyście poświęcono sztandar szkoły z podobizną Matki Bożej Ostrobramskiej.

II wojna światowa i czasy PRL – od gimnazjum do liceum ogólnokształcącego

Szkoła, po wybuchu II wojny światowej i wprowadzeniu w życie traktatu Ribbentrop-Mołotow funkcjonowała w okresie od października 1939 roku do stycznia 1940 roku bez zmian. Następnie przekształcono ją w koedukacyjną 10-letnią Szkołę Średnią im. A. Mickiewicza, która funkcjonowała do czerwca 1941 roku. Po napaści III Rzeszy na ZSRR szkołę zamknięto. Część nauczycieli, uczniów i absolwentów walczyła niemal na wszystkich frontach II wojny światowej. Wielu uczniów żydowskiego pochodzenia zostało zamordowanych przez hitlerowców. Niektórzy nauczyciele brali udział w tajnym nauczaniu. Naukę szkolną podjęto dopiero we wrześniu 1944 roku. Od roku szkolnego 1950/1951 szkoła z męskiej została przekształcona w koedukacyjną. W latach 50. liceum miało być wzorcową szkołę socjalistyczną im. Towarzystwa Przyjaciół Dzieci; przywrócono jednak ostatecznie Juliusza Słowackiego jako patrona, a po 1956 roku złagodzono indoktrynację. Na przełomie lat 50. i 60. w szkole funkcjonowały klasy z ukraińskim językiem nauczania. Dyrektura Adama Żaka (1963–1985), to nie tylko czas wielu remontów i unowocześniania szkoły, ale i ważnych uroczystości: 14 października 1973 roku odbyło się uroczyste nadanie szkole nowego sztandaru, 10 grudnia 1973 roku odznaczenie szkoły Medalem KEN, a 21 marca 1978 roku nadanie sztandaru szkolnej drużynie harcerskiej (wówczas jednej z najprężniejszych w kraju). Na przełomie lat 70. i 80. niektórzy członkowie społeczności szkolnej działali w podziemiu i angażowali się w prace lokalnych struktur „Solidarności”.

Czasy najnowsze

Lata III RP to czas przekształcania szkoły w nowoczesną placówkę dydaktyczno-wychowawczą i podejmowanie wielu inicjatyw, dzięki którym liceum stało się renomowaną szkołą w skali kraju. Od roku szkolnego 1996/1997 szkoła wydaje drukowane sprawozdania z działalności – „Rocznik Gimnazjalny”. 15 listopada 1997 roku uroczyście świętowano powrót sztandaru z 1933 roku w mury szkolne. 1 października 2001 roku – 80. rocznicę nadania szkole imienia J. Słowackiego, a w dniach 12–15 września 2003 roku – 375-lecie założenia placówki. Liceum wielokrotnie było miejscem konferencji naukowych, spotkań z ludźmi nauki, kultury i Kościoła, a w dniach 2–5 października 2002 roku pełniło funkcje gospodarza XVIII Ogólnopolskiego i VI Międzynarodowego Zlotu Liceów im. J. Słowackiego.

Absolwenci i wykładowcy

• Mosze Altbauer – językoznawca, profesor Uniwersytetu Jagiellońskiego i Hebrajskiego.
• Przemysław Babiarz – dziennikarz sportowy.
• Jan Bezucha – adwokat, działacz społeczny i kombatancki.
• Tadeusz Bystrzycki – burmistrz Przemyśla, zamordowany przez NKWD.
• Leopold Cehak – generał brygady Wojska Polskiego.
• Euzebiusz Czerkawski – rektor Uniwersytetu Lwowskiego, honorowy obywatel Lwowa, poseł.
• Jan Dobrzański – pisarz, redaktor Gazety Narodowej, dyrektor teatru lwowskiego.
• Józef Galant - lekarz, działacz sokoli, społecznik, poeta.
• Apolinary Garlicki – nauczyciel, historyk, poseł i senator II Rzeczypospolitej, zamordowany przez NKWD.
• bp Jakub Glazer – biskup pomocniczy przemyski w latach 1887–1898.
• ks. Zygmunt Gorazdowski – święty Kościoła katolickiego.
• Stefan Grabiński – polski pisarz, przedstawiciel nurtu grozy w polskiej literaturze międzywojennej.
• Leopold Hauser – prawnik, działacz społeczny, honorowy obywatel miasta Przemyśla.
• Edward Heil – harcmistrz, komendant Szarych Szeregów w Krakowie.
• Roman Kajetan Ingarden – inżynier hydrotechnik.
• Walery Jaworski – profesor medycyny, jeden z pionierów gastrologii w Polsce.
• Kazimierz Kling – profesor chemii, twórca polskiej szkoły analityków i metodyków badań ropy naftowej i gazu ziemnego.
• Anatol Lewicki – historyk mediewista, profesor Uniwersytetu Jagiellońskiego.
• Zygmunt Majerski – architekt, profesor Politechniki Śląskiej.
• ks. Bronisław Markiewicz – założyciel Zgromadzenia Świętego Michała Archanioła, błogosławiony Kościoła katolickiego.
• Czesław Mączyński – dowódca polskich sił zbrojnych podczas obrony Lwowa w listopadzie 1918.
• August Menczak – pułkownik pilot Wojska Polskiego II RP, stracony w 1952.
• Józef Mieses – pułkownik, naczelny rabin Wojska Polskiego, nauczyciel
• Julian Niedźwiedzki – polski mineralog i geolog, rektor Politechniki Lwowskiej, profesor
• bp Anatol Nowak – biskup diecezjalny przemyski w latach 1924-1933.
• Kazimierz Orzechowski – profesor neurologii Uniwersytetu Lwowskiego i Warszawskiego.
• ks. Józef Panaś – kapelan II Brygady Legionów Polskich, działacz ruchu ludowego, publicysta, pamiętnikarz, obrońca Lwowa i Przemyśla.
• bp Józef Sebastian Pelczar – biskup pomocniczy w latach 1899–1900 i biskup diecezjalny przemyski w latach 1900–1924, założyciel Zgromadzenia Służebnic Najświętszego Serca Jezusowego, święty Kościoła katolickiego.
• bp Julian Pełesz – greckokatolicki biskup przemyski w latach 1891-1896.
• Leonard Piętak – profesor prawa rzymskiego, rektor Uniwersytetu Lwowskiego, minister ds. Galicji 1900-1906.
• Mojżesz Schorr – polski historyk orientalista, znawca prawa babilońskiego, semitolog, rabin, działacz polityczny, senator II RP, wiceprezydent B'nai B'rith, jeden z twórców nowoczesnej historiografii polskich Żydów.
• Jan Zygmunt Skrzynecki – generał, wódz naczelny powstania listopadowego.
• Stanisław Spis – rektor i dziekan Uniwersytetu Jagiellońskiego.
• Kazimierz Steier – doktor medycyny, tytularny generał brygady Wojska Polskiego.
• Henryk Suchecki – filolog, językoznawca, profesor Uniwersytetu Karola w Pradze i Uniwersytetu Jagiellońskiego.
• Apolinary Tarnawski – lekarz, pionier przyrodolecznictwa w Polsce.
• Leonard Tarnawski – adwokat, działacz społeczny, polityk.
• Władysław Tarnawski – filolog anglista, tłumacz wszystkich dzieł Szekspira.
• Rafał Taubenschlag – polski historyk prawa, nauczyciel akademicki, specjalista w dziedzinie prawa rzymskiego i papirologii.
• Anatol Wachnianin – ukraiński działacz społeczny, polityk.
• Jan Chryzostom Zachariasiewicz – polski pisarz i dziennikarz pochodzenia ormiańskiego.
• Hugo Zapałowicz – podróżnik, botanik, prawnik, badacz Karpat i gór środkowej Argentyny.
• Henryk Zins – profesor historii, mediewista, autor m.in. Historii Anglii, Historii Kanady.
• Wawrzyniec Żmurko – polski matematyk, profesor Uniwersytetu Lwowskiego i Politechniki Lwowskiej, wynalazca konograficznych przyrządów geometrycznych, uważany za prekursora słynnej lwowskiej szkoły matematycznej.