Port rzeczny

Port Malczyce – port rzeczny na Odrze w woj. dolnośląskim, w miejscowości Malczyce. Port jest położony we wschodniej części Pradoliny Wrocławskiej, na ujściu rzeki Średzka Woda do Odry.

Według danych z 2000 roku port służy w ograniczonym stopniu głównie do przewozu kruszywa. Port jest obecnie wykorzystywany do remontów i produkcji barek i statków floty śródlądowej.

Port tworzą dwa baseny portowe, z których północny powstał w wyniku poszerzenia koryta Średzkiej Wody, a południowy został wykopany. W porcie u ujścia Średzkiej Wody znajduje się stocznia rzeczna prowadząca naprawę barek.

Port Malczyce był jednym z większych portów na Odrze. Do dziś zachowały się w nim trzy zsypy służące do załadunku materiałów sypkich na barki.

Aglomeracja wałbrzyska jest połączona z portem w Malczycach za pomocą linii kolejowej Malczyce–Marciszów.

Port Malczyce – port rzeczny na Odrze w woj. dolnośląskim, w miejscowości Malczyce. Port jest położony we wschodniej części Pradoliny Wrocławskiej, na ujściu rzeki Średzka Woda do Odry.

Według danych z 2000 roku port służy w ograniczonym stopniu głównie do przewozu kruszywa. Port jest obecnie wykorzystywany do remontów i produkcji barek i statków floty śródlądowej.

Port tworzą dwa baseny portowe, z których północny powstał w wyniku poszerzenia koryta Średzkiej Wody, a południowy został wykopany. W porcie u ujścia Średzkiej Wody znajduje się stocznia rzeczna prowadząca naprawę barek.

Port Malczyce był jednym z większych portów na Odrze. Do dziś zachowały się w nim trzy zsypy służące do załadunku materiałów sypkich na barki.

Aglomeracja wałbrzyska jest połączona z portem w Malczycach za pomocą linii kolejowej Malczyce–Marciszów.

Historia

Pod koniec XVII wieku wsi udało się uzyskać prawo do składu materiałów nad rzeką. Gromadzili tu swoje towary kupcy ze Świdnicy, Wałbrzycha i Strzegomia. Dokonywano przeładunku towarów na naturalnych nabrzeżach bez urządzeń portowych. Towary były wysyłane również za pośrednictwem floty frankfurcko-wrocławskiej.

W początkach XIX wieku, gdy rozwinęło się wydobycie węgla w Zagłębiu Wałbrzyskim, doprowadzono do Odry tzw. Drogę Węglową, w Malczycach powstał port i rolnicza dotąd wieś przekształciła się w osadę przemysłową, a transport istotnie wpłynął na jej rozwój.

Na początku węgiel dowożono wozami konnymi, a następnie przewożono go również koleją, ponieważ w Malczycach powstał węzeł kolejowy. Węgiel wydobywany w Zagłębiu Wałbrzyskim był przewożony transportem kolejowym linią Marciszów–Malczyce.

W 1898 ukończono budowę portu śródlądowego, drugiego co do wielkości w okręgu i jedynego na Śląsku. Na początku XX wieku do portu ze stacji Malczyce poprowadzono bocznice kolejowe. W początkowym okresie po uruchomieniu, moc przeładunkowa portu wynosiła 12 257 ton rocznie, następnie w 1910 odnotowano 16 128 ton rocznie i w 1927 wzrosło do 500 tys. ton rocznie. Największy przeładunek w Malczycach został odnotowany w 1941 roku i wynosił 1 mln ton. Na statki w porcie z pociągów przeładowywano węgiel, koks, kamień, zboża, mąkę, cukier, suszone wysłodki i cegłę. Ze statków na pociągi przeładowywano natomiast stal, żelazo, paszę, nawozy sztuczne, proszek do prania, papier i wiele innych towarów.

Przeładunku dokonywano za pomocą 3 urządzeń do kiprowania, 3 dźwigów i 6 zsuwni. Używano najnowocześniejszego jak na tamte czasy urządzenia rozładunkowego, które mogło obsłużyć 20 wagonów w ciągu godziny. Do przeładunku wykorzystywano zsuwnię, na którą wjeżdżał wagon, który następnie był przechylany dzięki czemu zawartość wagonu przesypywała się na barkę. Zaplanowana była dalsza rozbudowa portu, której realizację przerwała II wojna światowa i już nigdy nie ukończono.

W Malczycach mieścił się Urząd Budownictwa Wodnego Steinau, którego głównymi zadaniami była konserwacja i renowacja urządzeń wodnych. Urząd naprawiał skarpy brzegowe, utrzymał baseny portowe, naprawiał mosty, pogłębiał koryta rzeki, ustawiał znaki dla żeglugi przy brzegu i w nurcie rzeki oraz naprawiał i utrzymał promy. Urząd do swoich prac wykorzystywał park maszynowy, w którym znajdowały się: koparki, pogłębiarki, barki i łodzie motorowe. Załoga urzędu liczyła 50 osób. Kapitanem Portu Malczyce był kierownik tego urzędu. Obowiązkiem każdego armatora i sternika było zameldować i odmeldować swój statek w porcie. Od jednostek użytkujących port pobierano opłaty.

Port Malczyce był siedzibą policji rzecznej. Działały tu 3 firmy spedycyjne tj. przedsiębiorstwo Toepfferów oraz 2 mniejsze. W Malczycach miał siedzibę oddział Śląskiej Kampanii Parowcowej, który posiadał przy Odrze własny spichlerz oraz urządzenia nabrzeżne z dźwigiem. Swój spichlerz w porcie miało także Zrzeszenie Parowcowe Niemieckich Statków Śródlądowych.

W 1940 roku w porcie Malczyce istniały 4 stocznie. Trzy z nich dokonywały napraw na brzegu, wykorzystując kabestany do wyciągania barki z wody. Czwarta mniejsza stocznia naprawiała dryfujące statki.

Z powodu likwidacji przemysłu wydobywczego w Zagłębiu Wałbrzyskim nastąpiło znaczne ograniczenie żeglugi towarowej na Odrze z wykorzystaniem portu w Malczycach.