Katedra Wniebowzięcia NMP w Gorzowie Wielkopolskim (niem. Mariä-Himmelfahrt-Dom in Landsberg) - najstarsza świątynia wzniesiona pod koniec XIII w. na planie trzynawowego, pseudobazylikowego korpusu z wieżą przy elewacji zachodniej oraz zakrystią w kształcie prostokąta, przy elewacji północnej, jako miejski kościół parafialny. Pierwotnie nosiła tytuł Maryi Panny i 11 Dziewic. Początkowo patronat nad kościołem sprawowało miasto, od 1299 kapituła kolegiaty w Myśliborzu, a następnie zakon krzyżacki oraz brandenburscy elektorzy. Gorzowska katedra, zgodnie z założeniami tradycji chrześcijańskiej, zbudowana została w specyficzny sposób. Prezbiterium musiało być zwrócone ku wschodowi, skąd w dniu Sądu Ostatecznego przybędzie Chrystus, główne wejście natomiast znajdowało się zawsze od zachodu, naprzeciw głównego ołtarza.
Gorzowska katedra jest budowlą gotycką, jednak można odnaleźć w niej elementy poprzedniego stylu architektonicznego - romanizmu. Styl romański ujawnia się przede wszystkim w rozplanowaniu świątyni oraz w elementach budowy z granitowych ciosów. Zbudowana jest z palonej cegły, jako budowla halowa posiadająca trzy nawy.
Pierwotny kształt kościoła zmienił się w nieznaczny sposób. W XV w. dobudowano prezbiterium, w XVII w. hełm na wieży południowej w barokowym stylu, zaś w późniejszych latach dwie gotyckie kaplice. Bardziej znaczące zmiany w strukturze gorzowskiej katedry miały miejsce w jej wnętrzu. Pierwotnie liczba ołtarzy w świątyni wynosiła siedemnaście. Ruchy obrazoburcze w czasie reformacji doprowadziły do likwidacji szesnastu z nich. Z czasów średniowiecznych pozostały zaledwie nieliczne rzeźby. Od końca XVI w. była świątynią luterańską, a jej wnętrze uległo znacznej transformacji. W latach 1953-1956 ponownie dostosowana do potrzeb wiary katolickiej.
Kościół Mariacki ustanowiono katedrą 12 grudnia 1945 i zaczął pełnić rolę martyrium. Znajdują się tam groby m.in. biskupów Wilhelma Pluty i Teodora Benscha.
W 1997 wizytę w katedrze złożył Jan Paweł II, modlił się wówczas przy grobie bpa Wilhelma Pluty. | 
