Cmentarz Komunalny w Słubicach

Cmentarz komunalny w Słubicach (w latach 1814-1945 jako Frankfurter Dammvorstadt-Friedhof) - jeden z cmentarzy komunalnych województwa lubuskiego, położony przy ul. Sportowej (odcinek pokryty kostką brukową nazywany jest także ulicą Cmentarną) w Słubicach. Cmentarz ulokowany został na wzniesieniu nazywanym historycznie Wzgórzami Żydowskimi (niem. Judenberge) nieopodal okazałego stadionu SOSiR.

Cmentarz komunalny w Słubicach (w latach 1814-1945 jako Frankfurter Dammvorstadt-Friedhof) - jeden z cmentarzy komunalnych województwa lubuskiego, położony przy ul. Sportowej (odcinek pokryty kostką brukową nazywany jest także ulicą Cmentarną) w Słubicach. Cmentarz ulokowany został na wzniesieniu nazywanym historycznie Wzgórzami Żydowskimi (niem. Judenberge) nieopodal okazałego stadionu SOSiR.

Historia

Najstarszą publikacją na temat cmentarza jest Die Einweihung des neuen Kirchhofs für die Dammvorstadt autorstrwa Johanna Ludwiga Kriele z 1814. Pierwszy pochówek odbył się tutaj dnia 22 maja 1814.

W 1901 cmentarz zyskał cmentarną kaplicę z okazałym piaskowym portykiem. W 1928 nekropolię poszerzono o część leśną, tzw. Waldfriedhof. Ostatnią osobą pochowaną w tym miejscu pod administracją niemiecką była Minna Friedrichson (25 stycznia 1945).

Od wiosny 1945 cmentarz znajduje się pod administracją polską. Tymczasowo pochowano tu kilkunastu żołnierzy radzieckich poległych w regionie (ich zwłoki przeniesiono wkrótce potem na cmentarz żołnierzy radzieckich w Cybince). Wzniesiono też tzw. Grób Nieznanego Żołnierza z następującą inskrypcją: "Tu spoczywa 7-miu nieznanych żołnierzy Wojska Polskiego poległych w roku 1945 na ziemi słubickiej w walce z faszyzmem o wyzwolenie Ojczyzny. Cześć ich pamięci!".

Na początku lat 80-tych XX wieku oficjalnie zakazano obecności tablic nagrobnych wykonanych w języku niemieckim (musiały zostać spolszczone lub usunięte z terenu nekropolii). Później rozebrano także starą, poniemiecką kaplicę.

W nieco wyższym punkcie nekropolii wybudowano nową kaplicę, a następnie postarano się o jej zadaszenie. W 2008 dokonano przebudowy chodników. W październiku 2010 na cmentarzu postawiono symboliczny kamień z tablicą ku czci pionierów powojennego szkolnictwa w Słubicach. Inicjatorem umieszczenia tablicy był miejscowy oddział Związku Nauczycielstwa Polskiego.

Jesienią 2011 z inicjatywy regionalisty Rolanda Semika w zachodniej, historycznej części cmentarza pojawiła się dwujęzyczna tablica pamiątkowa ku czci pochowanych w tym miejscu przed 1945 oraz lapidarium dla poniemieckich kości, walających się na powierzchni ziemi po zakończeniu tu prac przygotowawczych pod przyszłe polskie groby. O obecność takiej tablicy apelowali wcześniej m.in. frankfurccy historycy Eckard Reiß oraz Joachim Schneider, jednak ich prośby pozostawały bez reakcji.

Tekst tablicy zaproponowany przez Eckarda Reißa brzmiał: "Ku pamięci zmarłych frankfurckiego cmentarza w Dammvorstadt 22.05.1814-25.01.1945". Ostateczna wersja wykonanej tablicy brzmi dzisiaj: "Pamięci spoczywających na dawnym cmentarzu Frankfurtu nad Odrą - Dammvorstadt istniejącym w tym miejscu do 1945 roku".

Pochowani przed wojną (znani z nazwiska)

Brakuje oficjalnego rejestru pochowanych na cmentarzu komunalnym w Słubicach przed 1945. Na podstawie publikacji miejscowych historyków i regionalistów, m.in. Eckarda Reißa, można jednak odtworzyć co najmniej kilkanaście nazwisk osób pochowanych tu przed 1945, m.in.:

• Karl Albin (1844-1907)
• Wilhelm Berrmann (1861-1930)
• Friedrich Boggasch (1845-1909)
• Karoline Boggasch z d. Koppe (1848-1921)
• Wilhelm Böhme (1880-1940) - wicedyrektor miejskich warsztatów szkolnych
• Marie Bullack z d. Vorrath (1833-1907)
• Paul Büschel (1874-1937) - dyrektor miejscowej ubezpieczalni
• Franz Collath (1876-1942) - dyrektor miejscowej fabryki broni myśliwskiej
• Helene Czymnick (zm. 1918)
• Minna Friedrichson (zm. 1945)
• Harttung
• Emilie Kaler z d. Laufer (1832-1908)
• Arthur Koch (1888-1914) - nauczyciel, podoficer
• Paul Maeck (1884-1905)
• Wilke

Pochowani po wojnie (wybór)

• Stanisław Ciecierski (1940-2006) - burmistrz Słubic
• Karol Cymorek (1916-1989) - prezes Towarzystwa Miłośników Ziemi Słubickiej
• Józef Krupa (1902-1980) - komendat wojenny Słubic w latach 1945-1946
• Henryk Weiser (1931-1996) - wieloletni dyrektor Domu Kultury w Słubicach