Stajkowa

Stajkowa (Stańkowa, Stańkówka) (706 m) – niewybitny szczyt w Beskidzie Sądeckim, w zachodniej części Pasma Radziejowej, dominujący po wschodniej stronie nad Dunajcem i nad Krościenkiem nad Dunajcem.

Stajkowa (Stańkowa, Stańkówka) (706 m) – niewybitny szczyt w Beskidzie Sądeckim, w zachodniej części Pasma Radziejowej, dominujący po wschodniej stronie nad Dunajcem i nad Krościenkiem nad Dunajcem.

Opis szczytu

Stajkowa jest prawie najbardziej na zachód wysuniętym wierzchołkiem (najbardziej wysuniętym jest Wyśnia Góra) zachodniego grzbietu odchodzącego od głównego grzbietu Pasma Radziejowej na wysokości Dzwonkówki. W promieniu kilkuset metrów pozostałymi szczytami są: Groń (803 m, na północny wschód od szczytu) i Jaworzyca (738 m, na południowy wschód od szczytu). Zachodnie zbocza Stajkowej opadają ku Dunajcowi, a jej południowe stoki opadają ku potokowi Zakijowskiemu (zwanemu też Szczawnym albo Zagórskim).

Szczyt Stajkowej jest zalesiony, w związku z czym nie ma walorów widokowych, jednak z jej zboczy rozciągają się piękne panoramy doliny Dunajca, Krościenka, Pienin i ponad nimi – Tatr. Przez szczyt przebiega główny beskidzki czerwony szlak turystyczny. Wzniesienie i jego zbocza znajdują się na terenie Popradzkiego Parku Krajobrazowego. Są tu m.in. objęte ochroną źródła wód mineralnych (szczawy) i buczyna karpacka.

Szczyt znajduje się na terenie gminy Krościenko nad Dunajcem. Od strony Krościenka stoki Stajkowej ograniczone są ulicami: od północnego zachodu ul. Polną (kiedyś zwaną Pańską Drogą), od zachodu – ul. Karola Wojtyły i od południa – ul. Źródlaną.

Historia

Przez Stajkową prowadziła stara droga z Krościenka do Starego Sącza. Przez setki lat zbocza góry były terenami pasterskimi, gdzie oprócz owiec wypasano również bydło.

Na zachodnim zboczu Stajkowej stoi monumentalny krzyż, zwany „Jubileuszowym”. Jest widoczny z daleka i iluminowany w Wielki Piątek. Kiedyś krzyż stał przy kościele Wszystkich Świętych przy Rynku w Krościenku. Został wywieziony potajemnie (w czasach PRL) przez gospodarza z Zawodzia (wschodnia strona Krościenka). Krzyż ten po kilku latach rozpadł się ze starości, ale w zamian – równie potajemnie i bez zgody – został zastąpiony metalowym krzyżem na murowanym fundamencie.

Poniżej ulicy Karola Wojtyły u podnóża góry, w pobliżu ulicy Jarek, stoi na polu inny, 150-letni krzyż, zwany „krzyżem cholerycznym”. Jest to pamiątka epidemii cholery, która – wśród wielu innych – w pobliżu tego miejsca zabiła dwóch mieszkańców sąsiedniej Obidzy, wracających do domu z pracy w Krościenku.

Źródła wody mineralnej

Zbocza Stajkowej od początku XVIII wieku były znane ze źródeł zawierających szczawną wodę. Jej zdrowotny charakter został odkryty w latach 20. XIX wieku. U północno-zachodniej podstawy góry (na przedłużeniu Pańskiej Drogi, wzdłuż Potoku Stajkowskiego) znajdują się źródła „Stefan” i „Michalina”. Droga kiedyś była deptakiem dla kuracjuszy, obsadzonym lipami przez Hieronima Dziewolskiego. Pomysł obsadzenia alei lipami był formą hołdu złożonego ofiarom rabacji galicyjskiej w 1846 roku. Pozostałości alei istnieją do dziś, kilkanaście lip jest pomnikiem przyrody. W XX i XXI wieku przez wiele lat źródła obudowane były kamiennym bunkrem, jednak w 2010 roku gmina zagospodarowała teren wokół źródeł mineralnych „Stefan” i „Michalina”, budując altanę i ujęcia.

Z kolei przy przedłużeniu ulicy Źródlanej znajduje się źródło „Maria”, nieeksploatowane w XIX wieku, przez wieki należące do rodziny Ćwiertniewiczów. Kiedyś nazywane było „Dzikim Źródłem”, po II wojnie światowej nazwane „Maria”, zostało w znacznym stopniu zniszczone w czasie nieudanej próby oczyszczenia jeszcze przed II wojną światową. Po renowacji zakończonej w sierpniu 2011 roku źródło jest obudowane i chętnie odwiedzane, ciągle oferuje zmineralizowaną wodę. W ramach zagospodarowania terenu wokół źródła wykonano nowe pokrycie zadaszeniowe, nowe okładziny kamienne (murki, posadzki i schody), konstrukcje drewniane, remont drogi i dojścia do źródła. Wzdłuż dojścia do źródła oraz na terenie źródła zostały wykonane i osadzone ławki parkowe. Na bramie wejściowej została zamontowana rzeźba ludowa. Koszt renowacji wyniósł około 100 tys. zł.

Obydwie inwestycje były współfinansowane ze środków Unii Europejskiej w ramach działania „Wdrażanie Lokalnych Strategii Rozwoju” objętego Programem Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007–2013 z zakresu „Odnowa i Rozwój Wsi” wdrażanych za pośrednictwem Lokalnej Grupy Działania Leader „Gorce-Pieniny”.

Ośrodek narciarski

Stajkowa bywa nazywana krościeńską Gubałówką. Na jej zachodnim zboczu uruchomiono w 2008 roku ośrodek narciarski „Stajkowa Ski”. Dysponuje on wyciągiem talerzykowym o długości 500 m, z którego można wypinać się w połowie jego długości (dolna część trasy narciarskiej jest bardzo łatwa) i przewyższeniu 101 m. Przepustowość wyciągu to 900 osób na godzinę. Trasa jest oświetlona, nagłośniona, sztucznie naśnieżana i ratrakowana.

U podnóża trasy wybudowano regionalną karczmę, w której budynku znajdują się również: wypożyczalnia sprzętu narciarskiego oraz skuterów śnieżnych, szkoła narciarska, sauna, solarium, sklepy i pensjonat.