Muzeum Czynu Niepodległościowego

Muzeum Czynu Niepodległościowego – muzeum mieszczące się w Domu im. Józefa Piłsudskiego w krakowskich Oleandrach, w miejscu z którego 6 sierpnia 1914 wyruszyła na tereny zaboru rosyjskiego Pierwsza Kompania Kadrowa Józefa Piłsudskiego.

Muzeum Czynu Niepodległościowego – muzeum mieszczące się w Domu im. Józefa Piłsudskiego w krakowskich Oleandrach, w miejscu z którego 6 sierpnia 1914 wyruszyła na tereny zaboru rosyjskiego Pierwsza Kompania Kadrowa Józefa Piłsudskiego.

Historia

Muzeum Powołane zostało do życia uchwałą Pierwszego Zjazdu Legionowego 6 sierpnia 1922 roku. Uroczyste otwarcie Domu nastąpiło w 1934 roku. Od tego momentu rozpoczęło się gromadzenie w salach pamiątek związanych z Czynem Niepodległościowym. W 1936 W sali „Kadrówki” wyeksponowano pierwszy zbiór pamiątek po Legionistach natomiast w sali „Honorowej” urny, z których ziemia została złożona w Kopcu Józefa Piłsudskiego na Sowińcu.

6 sierpnia 1939, w rocznicę Czynu Zbrojnego Legionów, po uroczystościach na Krakowskich Błoniach, Muzeum zwiedził Marszałek Polski Edward Śmigły-Rydz.

W dalszym rozwoju Muzeum przeszkodził wybuch II wojny światowej. Wówczas Dom im. Józefa Piłsudskiego został odebrany Związkowi Legionistów Polskich, a sam Związek zdelegalizowany. Do momentu wkroczenia wojsk niemieckich do Krakowa wszystkie eksponaty zostały usunięte z Muzeum i ukryte w kościołach, klasztorach i prywatnych mieszkaniach. Mimo tego, że oficjalnie Muzeum nie istniało, eksponaty były w dalszym ciągu gromadzone.

Podczas XLV Zjazdu Legionistów oraz ich rodzin, w obecności ówczesnego metropolity krakowskiego kard. Karola Wojtyły, poinformowano zebranych o działalności Muzeum od dnia wybuchu II wojny światowej. Delegaci w uchwale zobowiązali się do dalszego gromadzenia, poszukiwania i ochrony pamiątek po legionistach oraz przekazywania ich do Muzeum, jednakże o zwrocie siedziby w dalszym ciągu nie było mowy. Dopiero wydarzenia związane z „Solidarnością” zapaliły światełko nadziei dla Muzeum. Jednakże wprowadzenia stanu wojennego ponownie pokrzyżowało wszystkie plany władz Muzeum.

Zjazd Legionistów obradujący we wrześniu 1989 roku zobowiązał ówczesnego komendanta naczelnego Związku Legionistów Polskich, legionistę pułkownika Stefana Migdała do prawnego sfinalizowania spraw Muzeum. W porozumieniu z minister Kultury i Sztuki Izabellą Cywińską opracowany został Statut Muzeum. 30 kwietnia 1990 roku na stanowisko dyrektora Muzeum Czynu Niepodległościowego powołana została Zofia Korczyńska, zasłużona działaczka opozycji niepodległościowej, kawaler orderu Virtuti Civili. Powołana została również Rada Muzeum z legionistą majorem Władysławem Ochońskim.

Dom im. Józefa Piłsudskiego powrócił w posiadanie Związku Legionistów Polskich 1 stycznia 1991 roku. 3 sierpnia tegoż roku, w 69 lat od powołania do życia Muzeum, jego ekspozycja stała została ponownie otwarta.

Zbiory

Aktualnie Zbiory Muzeum zajmują około 90% powierzchni użytkowej Domu im. Józefa Piłsudskiego.

Ekspozycje w głównych salach:

1. Sala „Kadrówki” – Ekspozycja poświęcona Marszałkowi Józefowi Piłsudskiemu
2. Sala „Honorowa” – Ekspozycja poświęcona Marszałkowi Edwardowi Śmigłemu-Rydzowi, jedyna na świecie ekspozycja poświęcona wyłącznie jego Osobie.
3. Sala im. ks. bp. gen. Władysława Bandurskiego – Ekspozycja poświęcona duszpasterstwu wojskowemu, najbogatsza ekspozycja poświęcona temu zagadnieniu w Polsce
4. Sala im. dr. Stanisława Korczyńskiego – Ekspozycja poświęcona II wojnie światowej, Polskim Siłom Zbrojnym biorącym w niej udział a także „D-day”.
5. Sala „Sztandarowa” – Zgromadzone są w niej oryginalne sztandary Legionowe a także oddziałów Związku Legionistów Polskich oraz Federacji Polskich Związków Obrońców Ojczyzny.
6. Sala im. gen. Tadeusza Kasprzyckiego – Pamiątki po Legionistach oraz eksponaty związane z Czynem Bojowym Legionów Polskich podczas I wojny światowej.
7. Sala im. gen. Emila „Nila” Fieldorfa – Ekspozycja dotycząca Polskiego Państwa Podziemnego
8. Sala „Solidarność” z ekspozycją poświęconą opozycji politycznej w latach PRL oraz Stanowi Wojennemu
9. Sala im. gen. Kazimierza Sosnkowskiego – Ekspozycja poświęcona historii Kopca Józefa Piłsudskiego na Sowińcu.

Ponadto w Muzeum znajdują się inne, mniejsze ekspozycje. Wśród nich między innymi:

• Katyń
• Skauting i Harcerstwo
• Związek Legionistów Polskich
• Pomnik Józefa Piłsudskiego i Czynu Niepodległościowego
• Wojsko Polskie II RP
• Dom im. Józefa Piłsudskiego

Na korytarzach Muzeum eksponowane są także liczne mundury oraz elementy wyposażenia żołnierzy i oficerów. Muzeum Czynu Niepodległościowego posiada również liczny księgozbiór.

Działalność

Oczywiście budowa ekspozycji Muzeum Czynu Niepodległościowego nie jest jeszcze ukończona. Muzeum w dalszym ciągu gromadzi, zabezpiecza i udostępnia nowe eksponaty.

W budynku Muzeum mają swoją siedzibę liczne organizacje:

• Związek Legionistów Polskich,
• Federacja Polskich Związków Obrońców Ojczyzny,
• Instytut Historyczny im. Józefa Piłsudskiego w Kraju,
• Archiwum Czynu Niepodległościowego,
• Naczelny Obywatelski Komitet Uczczenia Pamięci Józefa Piłsudskiego,
• Naczelny Obywatelski Komitet Uczczenia Pamięci Edwarda Śmigłego-Rydza.

Organizowane są tu także konferencje naukowe i wykłady. Tu również 12 maja każdego roku, w rocznicę śmierci Marszałka Józefa Piłsudskiego, odbywa się Ogólnopolski Zjazd Szkół noszących imię Józefa Piłsudskiego oraz identyfikujących się z Ideą Niepodległościową.