Kościół św. Andrzeja Boboli

Kościół św. Andrzeja Boboli w Bydgoszczy - kościół położony w Bydgoszczy, którego patronem jest św. Andrzej Bobola.

Kościół św. Andrzeja Boboli w Bydgoszczy - kościół położony w Bydgoszczy, którego patronem jest św. Andrzej Bobola.

Położenie

Kościół znajduje się przy Placu Kościeleckich, w obrębie Starego Miasta w Bydgoszczy. Ze Starego Rynku do świątyni prowadzi ulica Teofila Magdzińskiego.

Historia

Kościół zbudowano w latach 1901-1903 r. dla gminy ewangelicko-unijnej jako farę ewangelicką pw. Świętego Krzyża. Był on następcą poprzedniej świątyni w zbudowanej w Bydgoszczy w 1787 r.

Świątynia powstała na obszarze zniwelowanej dawnej wyspy zamkowej, gdzie do 1656 r. znajdował się zamek starościński (w latach 1656-1895 w ruinie), zbudowany z polecenia Kazimierza Wielkiego.

Autorem projektu (1899-1901 r.) był berliński architekt Heinrich Seeling, znany z kilku reprezentacyjnych realizacji w Bydgoszczy (Teatr Miejski, kościół ewangelicki pw. Chrystusa Zbawiciela, kamienice przy ul. Jagiellońskiej i Gdańskiej). Rysunki i obliczenia konstrukcyjne wykonał w 1901 r. na zlecenie Seelinga O. Leitholf z Berlina. Odbiór budynku w stanie surowym nastąpił 22 października 1903 r.

Do 1945 r. kościół służył gminie ewangelików. Później na mocy umowy między gminą kościoła augsburskiego i katolickiego świątynię przekazano katolikom. W okresie 1945-1946 był kościołem szkolnym szkół rzemieślniczych uzyskując wezwanie św. Józefa Rzemieślnika. Jesienią 1946 r. przejęli kościół jezuici, którzy powrócili do miasta po 166 latach.

Przeprowadzono wówczas remont zdewastowanego kościoła i nadano mu patrona św. Andrzeja Bobolę. Pierwsi powojenni jezuici w Bydgoszczy – związani z Wilnem O. Władysław Wantuchowski i O. Jan Kurdziel – umieścili w ołtarzu głównym kopię obrazu Matki Bożej Ostrobramskiej.

W 1967 r. przy kościele erygowano parafię św. Andrzeja Boboli. W latach 60. XX w. kościół był żywym centrum działalności charytatywno – misyjnej. Potem stał się centrum Klubu Inteligencji Katolickiej, najstarszym w mieście centrum ruchu oazowego (od 1977 r.) i Odnowy w Duchu Świętym, a w latach 80. znanym miejscem modlitw za ojczyznę. W 1989 r. NSZZ “Solidarność” uznała go za kościół patronalny Regionu Bydgoskiego.

W 1978 r. wieżę kościoła pokryto miedzianą blachą (w miejsce dachówki ceramicznej), a w 1996 r. decyzją władz miejskich otrzymał zewnętrzną iluminację świetlną.

Wznoszący się na wysokość 75 m szczyt wieży kościoła stawia go na pierwszym miejscu wśród budynków w Bydgoszczy (krzyż na kopule bazyliki św. Wincentego à Paulo znajduje się na wysokości 65 m, a trzynastopiętrowy wieżowiec przy ul. Konarskiego ma wysokość 52 m).

Architektura

Styl architektoniczny

Kościół zbudowany został w stylu neogotyku charakterystycznym dla niemieckich zborów ewangelickich przełomu wieków XIX i XX. Świątynię wyróżniają charakterystyczne balkony, kryształowe sklepienia oraz masywna wysoka wieża. Dzięki swej okazałości i monumentalności świątynia godnie reprezentowała funkcje farne (w latach 1903-1945), zaś obecnie stanowi dominantę wschodniej części Starego Miasta w Bydgoszczy.

Świątynia jest jednonawowa, z węższym prezbiterium od wschodu, zamkniętym trójbocznie. Do boków prezbiterium przylegają symetrycznie rozmieszczone aneksy. W północno-wschodni narożnik kościoła wkomponowano kaplicę pw. Najświętszej Marii Panny. Od zachodu dominantę stanowi wysoka wieża zwieńczona iglicą, ujęta szczycikami i wieżyczkami. Elewacje obiega ceglany fryz kordonowy. Wnętrze nakryte sklepieniami kryształowymi z gurtami. W fasadzie znajduje się bogato profilowany portal, zamknięty trójkątnym szczytem z wimpergą. Elewacje urozmaicone są ostrołukowo zamkniętymi blendami i oknami o różnorodnych wykrojach, szczytami zdobionymi sterczynami. Pierwotnie główne wejście do świątyni flankowała para klęczących kamiennych aniołów.

Wyposażenie

Ołtarz

W prezbiterium znajduje się duży obraz św. Andrzeja Boboli, będący kopią obrazu z poznańskiego kościoła Ojców Jezuitów.

Organy

Największym zabytkiem kościoła są 42-głosowe (początkowo 48-głosowe, jedne z największych na Kujawach i Pomorzu a zarazem największe w Bydgoszczy) zabytkowe organy skonstruowane w 1903 roku przez znaną firmę Wilhelma Sauera, remontowane i przebudowane przez Josefa Goebla z Gdańska w roku 1940. Remont instrumentu przeprowadzono w 1947 r. przez bydgoską firmę P. Sobiechowskiego oraz w latach 1998-1999 r. przez organmistrza Stanisława Broszko.

Imprezy

Od 2001 r. w kościele odbywają się Bydgoskie Wieczory Organowe, które na trwałe wpisały się już w życie muzyczne Bydgoszczy. Sprzyja temu dobra akustyka wnętrza świątyni. Koncerty są nawiązaniem do przedwojennej tradycji organizowania w świątyni koncertów symfonicznych i recitali słynnych organistów.

30 czerwca 2012 r. w świątyni odbyła się premiera pierwszego polskiego opartego na zasadach Teatru Tworzenia, awangardowego oratorium "Terrarium", którego autorami byli: Jarosław Pijarowski i Józef Skrzek.