Klasztor franciszkanów w Niepokalanowie

0

Niepokalanów – franciszkański klasztor-sanktuarium ("Gród Maryi"), położony na terenie archidiecezji warszawskiej, w miejscowości Paprotnia w gminie Teresin, w powiecie sochaczewskim. Klasztor, zajmujący powierzchnię 28 ha, znajduje się przy linii kolejowej Warszawa-Łowicz, w odległości ok. 42 km na zachód od Warszawy. Należy do Prowincji Matki Bożej Niepokalanej Zakonu Braci Mniejszych Konwentualnych w Warszawie.

Czytaj dalej

Niepokalanów – franciszkański klasztor-sanktuarium ("Gród Maryi"), położony na terenie archidiecezji warszawskiej, w miejscowości Paprotnia w gminie Teresin, w powiecie sochaczewskim. Klasztor, zajmujący powierzchnię 28 ha, znajduje się przy linii kolejowej Warszawa-Łowicz, w odległości ok. 42 km na zachód od Warszawy. Należy do Prowincji Matki Bożej Niepokalanej Zakonu Braci Mniejszych Konwentualnych w Warszawie.

Założenie klasztoru

Założony latem 1927 r. na ziemiach ofiarowanych przez księcia Jana Druckiego-Lubeckiego, klasztor niepokalanowski stanowił miejsce działalności świętego o. Maksymiliana Marii Kolbego, franciszkanina. Początkowo osiedle zakonne zajmowało niewielki obszar, jednak wraz z rozwojem dzieła rosła też jego powierzchnia (książę Drucki-Lubecki ofiarował następne działki na postawienie kolejnych budynków).

Przed wybuchem II wojny światowej w klasztorze mieszkało 760 zakonników, natomiast sam Niepokalanów stanowił duży ośrodek wydawniczy pism religijnych w Polsce. Drukarski park maszynowy liczył w tym czasie m.in. 3 maszyny rotacyjne oraz kilka linotypów i maszyn płaskich. Wydawnictwo zużywało rocznie ok. 1600 ton papieru na prawie 60 mln egzemplarzy drukowanych tu czasopism (nakład samego miesięcznika Rycerz Niepokalanej dochodził do miliona egzemplarzy).

Od lipca 1931 r. działała w klasztorze Ochotnicza Straż Pożarna, złożona z braci zakonnych. W kwietniu 1938 r. przygotowano plan otwarcia małego lotniska w Niepokalanowie dla potrzeb wydawnictwa. W grudniu 1938 r. nadano pierwszą próbną audycję z nowo założonego radia SP3-RN (Stacja Polska 3 – Radio Niepokalanów). Starania franciszkanów o koncesję radiową przerwała wojna.

Wojenne losy

Podczas II wojny światowej klasztor był miejscem schronienia dla żołnierzy, rannych w kampanii wrześniowej oraz dla wielu uchodźców, bez względu na ich narodowość czy wyznanie. M.in. na przełomie 1939/1940 r. przez kilka miesięcy przebywała w Niepokalanowie grupa ok. 1500 Żydów, wysiedlonych z Wielkopolski, których zakonnicy otoczyli opieką.

Działania wojenne nie ominęły również mieszkańców klasztoru. O. Maksymilian Kolbe aresztowany w lutym 1941 r. wraz z 4 innymi zakonnikami, zginął w obozie w Auschwitz pół roku później. W czasie powstania warszawskiego, pomimo częstych kontroli niemieckich w Niepokalanowie, klasztor był miejscem schronienia dla wielu rannych powstańców. Już pod koniec wojny (w styczniu 1945 r.) podczas silnego bombardowania Niepokalanowa, 6 zakonników zginęło, kilku zaś innych zostało rannych. Jednocześnie wiele budynków klasztornych uległo zniszczeniu bądź poważnemu uszkodzeniu.

Franciszkanie, pozbawieni możliwości wydawania swoich pism, skoncentrowali się na działalności usługowej dla okolicznej ludności. Naprawiano maszyny rolnicze i rowery, działał tartak, stolarnia i mleczarnia, funkcjonował punkt Czerwonego Krzyża. Zorganizowano pomoc dla więźniów i uchodźców, prowadzono również tajne kursy nauczania.

Czasy komunistyczne

Po zakończeniu wojny klasztor szybko reaktywował swoją działalność wydawniczą. W lipcu 1945 r. wznowiono druk Rycerza Niepokalanej, którego nakład osiągnął niebawem 700 tys. egzemplarzy. Wydano też książki poświęcone o. Maksymilianowi (Skąpiec Boży Jana Dobraczyńskiego, Dwie korony Gustawa Morcinka). Ponadto rozpoczęto edycję 12-tomowej encyklopedii zegarmistrzowskiej (1948-1980) pod red. braci: Wawrzyńca Podwapińskiego i Bernarda Bartnika. Miejscowy, amatorski zespół teatralny wystawiał utwory sceniczne, a w okresie Wielkiego Postu bracia zakonni przedstawiali Misterium Męki Pańskiej.

Jednak już w maju 1949 r. władze komunistyczne dokonały w Niepokalanowie rabunku maszyn, sprzętu i materiałów drukarskich, hamując tym samym dalszy rozwój wydawnictwa. Na klasztor nałożono bardzo wysokie podatki, a cenzura państwowa uniemożliwiła wydawanie Rycerza Niepokalanej przez następne 30 lat (1952-1981). Zakonnicy wielokrotnie stawali się ofiarami szykan bądź też ataków prasowych.

Jednym z nielicznych pozytywów w tych czasach była możliwość wybudowania kościoła w stylu modernistycznym (1948-1954), który służył miejscowym wiernym jako kościół parafialny (parafię utworzono w czerwcu 1950 r.). Projekt budowy przygotował architekt Zygmunt Gawlik z Krakowa. Natomiast znaczący wkład przy pracach wykończeniowych mieli sami zakonnicy (wykonanie rzeźb do kościoła, zegar wieżowy, stacje drogi krzyżowej).

Dzieło budowy świątyni docenił prymas Polski kard. Wyszyński, stwierdzając podczas jeden ze swych wizyt w Niepokalanowie: Przed wojną Niepokalanów rozrastał się wzdłuż i wszerz. Przyszły czasy trudne, powojenne i wtedy franciszkanie, nie mogąc prowadzić dawnej pracy, uczynili najmądrzej jak tylko mogli to zrobić – wybudowali świątynię. Papież Jan Paweł II nadał kościołowi honorowy tytuł bazyliki mniejszej (kwiecień 1980 r.), a trzy lata później, w czerwcu 1983 r., odwiedził niepokalanowski klasztor i bazylikę w trakcie swojej 2. pielgrzymki do Polski. Nazwał wówczas Niepokalanów miejscem heroicznego życia św. Maksymiliana i warsztatem pracy Niepokalanej.

Niepokalanów obecnie

Z przedwojennych budynków Niepokalanowa do czasów obecnych przetrwały tylko nieliczne. Na szczególną uwagę zasługuje tzw. stara kaplica, zbudowana jesienią 1927 r. Uważana jest za kolebkę klasztoru, gdyż w niej zakonnicy składali swoje śluby zakonne, w niej też modlił się o. Maksymilian wraz z pierwszymi współpracownikami. Kaplica przez wiele lat po wojnie służyła jako sala pamiątek, zaś po kapitalnym remoncie została w grudniu 1997 r. przywrócona do pierwotnej funkcji. Obok starej zakrystii znajduje się pierwsza cela św. Maksymiliana, w której założyciel klasztoru mieszkał aż do wyjazdu na misje do Japonii w 1930 r.

Dzisiejszy Niepokalanów stanowi ważny ośrodek pielgrzymkowy w centralnej Polsce. Corocznie w drodze na Jasną Górę przybywa do niego Warszawska Akademicka Pielgrzymka Metropolitalna. Miejscową bazylikę, Panoramę Tysiąclecia lub też muzeum św. Maksymiliana Był człowiek (utworzone w 1998 r.) odwiedziły już tysiące pielgrzymów indywidualnych oraz zorganizowanych grup z kraju i z zagranicy.

Niepokalanów pełni też wiele innych funkcji. Na jego terenie działa Wydawnictwo Ojców Franciszkanów drukujące m.in. Rycerza Niepokalanej, miesięcznik dla dzieci Mały Rycerzyk Niepokalanej i książki religijne, Centrala Narodowa Rycerstwa Niepokalanej oraz ochotnicza straż pożarna. Ta ostatnia posiada własne muzeum straży pożarnej, którego większość zbiorów mieści się na piętrze budynku remizy. Do najstarszych i najważniejszych eksponatów muzeum należy samochód strażacki Minerva, pochodzący z 1925 r.

Klasztor niepokalanowski był miejscem kilku kongresów mariologicznych (w 1994, 2000 oraz 2004 r.); na jego terenie dwukrotnie obradowała też Konferencja Plenarna Episkopatu Polski. Obecnie Niepokalanów jest też siedzibą radia Niepokalanów, reaktywowanego w marcu 1995 r. W Polsce swym zasięgiem radio obejmuje tereny Mazowsza oraz województwa łódzkiego, natomiast w USA mogą go odbierać słuchacze mieszkający w Chicago i okolicach.

Związani z Niepokalanowem

  • św. Maksymilian Maria Kolbe
  • bł. Ludwik Pius Bartosik
  • bł. Jan Antonin Bajewski
  • bł. Stanisław Tymoteusz Trojanowski
  • Władysław Zenon Żebrowski
  • Józef Alfons Kolbe
  • bł. Piotr Bonifacy Żukowski
  • bł. Józef Achilles Puchała
  • bł. Karol Herman Stępień
  • Wawrzyniec Aleksander Podwapiński
  • Jan Drucki-Lubecki

Bibliografia i źródła

  • Mariusz Paczóski OFM Conv., 70 lat Niepokalanowa. Wydawnictwo Ojców Franciszkanów, Niepokalanów 1999, ISBN 83-87638-14-5
  • Claude R. Foster, Rycerz Maryi. Wydawnictwo Ojców Franciszkanów, Niepokalanów, 2007, s. 567, ISBN 978-83-60479-02-5
  • Historia i działalność franciszkańskiego klasztoru w Niepokalanowie
  • Miasto Niepokalanej, w: Rycerz Niepokalanej nr 7-8/2010, s. 216-219, Niepokalanów, ISSN 0208-8878
  • Niepokalanów. Przewodnik pielgrzymkowo-turystyczny, red. o. Roman Soczewka. Wydawnictwo Ojców Franciszkanów, Niepokalanów 2009, ISBN 978-83-60479-45-2
  • Cezar Czesław Baran OFMConv., Franciszkańskie sanktuaria maryjne w Polsce. Wydawnictwo Pelikan, Warszawa 1990, ISBN 83-85045-17-1

Klasztor franciszkanów w Niepokalanowie - to miejsce nie ma jeszcze przewodnika, a jego lokalizacja jest niepotwierdzona. Jeśli znasz to miejsce, to tutaj możesz napisać przewodnik i/lub wskazać lokalizację tego miejsca.