Jaskinia Wielka Śnieżna

Jaskinia Wielka Śnieżna – najgłębsza i najdłuższa jaskinia Polski oraz najgłębsza jaskinia Tatr – 23 723 m długości i 824 m deniwelacji. Otwory jaskini znajdują się w Tatrach Zachodnich, w górnej części Doliny Małej Łąki i Doliny Litworowej (część Doliny Miętusiej). Jaskinia Wielka Śnieżna to jedyna jaskinia tatrzańska, której otwory znajdują się w dwóch różnych walnych dolinach.

Jaskinia Wielka Śnieżna jest jaskinią o rozwinięciu pionowym (Setka, największa studnia, ma głębokość 102 m), a poziome korytarze występują w niej stosunkowo rzadko. Jest to jaskinia krasowa o typowo alpejskim charakterze, utworzona głównie przez wody topniejących lodowców. Również obecnie w wielu korytarzach jaskini występują aktywne ciągi wodne, tworzące liczne jeziorka i wodospady, a w niższych partiach jaskini również syfony. Barwienia wód wykonane w jaskini pozwoliły stwierdzić, że pochodzące z niej wody wypływają w wywierzysku Lodowe Źródło w Dolinie Kościeliskiej. Większość z korytarzy jest położona w jednej (zbliżonej do W-E) płaszczyźnie, i opada wraz z głębokością z północy na południe pod znacznym kątem.

Jaskinia Wielka Śnieżna – najgłębsza i najdłuższa jaskinia Polski oraz najgłębsza jaskinia Tatr – 23 723 m długości i 824 m deniwelacji. Otwory jaskini znajdują się w Tatrach Zachodnich, w górnej części Doliny Małej Łąki i Doliny Litworowej (część Doliny Miętusiej). Jaskinia Wielka Śnieżna to jedyna jaskinia tatrzańska, której otwory znajdują się w dwóch różnych walnych dolinach.

Jaskinia Wielka Śnieżna jest jaskinią o rozwinięciu pionowym (Setka, największa studnia, ma głębokość 102 m), a poziome korytarze występują w niej stosunkowo rzadko. Jest to jaskinia krasowa o typowo alpejskim charakterze, utworzona głównie przez wody topniejących lodowców. Również obecnie w wielu korytarzach jaskini występują aktywne ciągi wodne, tworzące liczne jeziorka i wodospady, a w niższych partiach jaskini również syfony. Barwienia wód wykonane w jaskini pozwoliły stwierdzić, że pochodzące z niej wody wypływają w wywierzysku Lodowe Źródło w Dolinie Kościeliskiej. Większość z korytarzy jest położona w jednej (zbliżonej do W-E) płaszczyźnie, i opada wraz z głębokością z północy na południe pod znacznym kątem.

Opis jaskini

Jaskinia ma pięć otworów (pierwotnie stanowiących osobne jaskinie): Wielka Litworowa (1906 m n.p.m.), Nad Kotlinami (1875 m n.p.m.), Jasny Awen (1852 m n.p.m.), Śnieżna (1700 m n.p.m.) i Wilcza (1672 m n.p.m.).

Wschodnia część jaskini stanowi skomplikowany układ studzien, wśród których można wyróżnić (od zachodu): Partie za Kolankiem, Partie Animatorów, Kominy Mroku, Śnieżną (znajduje się tu 80-metrowej długości pochylnia pokryta lodospadem) oraz Krakowskie Kominy. Wody z tego fragmentu jaskini spływają szeregiem studni do poziomego korytarza nazwanego Wodociągiem, leżącego na głębokości 490 m (ok. 1400 m n.p.m.), którego przedłużeniem są Ciągi Zakopiańskie. Odgałęzia się od nich na zachód ciąg kominów o ponad czterystumetrowej deniwelacji zwany Partiami Wrocławskimi. Od korytarzy prowadzących w dół odchodzi natomiast (także w kierunku zachodnim) Biała Woda, a następnie Przemkowe Partie.

Fragment Nad Kotlinami jest odwadniany niezależnie od pozostałej części systemu i łączy się z Wodociągiem tylko niewielkim przebiciem.

Zachodnią część jaskini stanowią partie Wielkiej Litworowej (tu znajduje się najwyższy punkt jaskini: +16 m), opadające następnie ku wschodowi ukośnymi korytarzami, aż do ciasnej Galerii Krokodyla, będącej starym odwodnieniem Kotła Litworowego i przebiegającej prostopadle do płaszczyzny pozostałej części jaskini.

Dolny fragment jaskini to Błotniste Łaźnie, z podziemną rzeką tworzącą liczne wodospady i licznymi syfonami, które zamykają wiele korytarzy. Najniższy punkt całego systemu Wielkiej Śnieżnej, znajduje się w Jeziorku X, przenurkowanym na głębokość 7–8 m i jest położony na wysokości 1098 m n.p.m. (−808 m).

Historia odkrycia

System Jaskini Wielkiej Śnieżnej był odkrywany jako kilka niezależnych jaskiń. Od dawna była znana Jaskinia Wielka Litworowa oraz Jasny Awen. Otwór Jaskini Śnieżnej został odkryty przez grotołazów zakopiańskich w roku 1959 na podstawie wskazówek górali. Jaskinię nad Kotlinami odkryto siedem lat później (Christian Parma), z kolei Jaskinię Wilczą dopiero w roku 1996, na skutek badania przepływu powietrza.

W Jaskini Śnieżnej już rok po odkryciu udało się uzyskać głębokość 545 m, co dawało jej wówczas 4. pozycję wśród najgłębszych jaskiń na świecie. W 1961 r. osiągnięto syfon na poziomie −567 m. Jaskinia nad Kotlinami w 1969 została wyeksplorowana do −450 m i połączyła się ze Śnieżną, a całość uzyskała nazwę Jaskini Wielkiej Śnieżnej. Głębokość całego systemu ustaliła się wówczas na 783 m (wtedy 6. miejsce na świecie). Jaskinię Jasny Awen przyłączono do Wielkiej Śnieżnej w roku 1978. W okresie 1972–1985 pokonano syfony Dominiki i Beaty w najniższych partiach systemu i osiągnięto najniższy punkt jaskini (Jeziorko X). Następnie odkryto ciąg kominów zwany Partami Wrocławskimi oraz Galerię Krokodyla, która na przełomie 1995 i 1996 połączyła się z Jaskinią Wielką Litworową, zwiększając deniwelację jaskini o ponad 200 m. Kolejnych odkryć o łącznej długości ponad 7000 m dokonano w partiach: Przemkowych, Za Kolankiem, Amoku i Animatorów. W 1999 r. w skład systemu weszła Jaskinia Wilcza, stając się tym samym najniższym otworem Wielkiej Śnieżnej.

W jaskini nadal prowadzone są prace odkrywcze.