Dom Żołnierza w Poznaniu

0

Dom Żołnierza w Poznaniu (dokładnie: Dom Żołnierza im. Marszałka Polski Józefa Piłsudskiego) – modernistyczny gmach, położony w Poznaniu przy ul. Niezłomnych 1.

W Polsce okresu międzywojennego pierwowzorem budowanych Domów Żołnierza był Dom Żołnierza Polskiego w międzynarodowym obozie La Mandria de Chivasso we Włoszech, otwarty 24 grudnia 1918. Pierwszy obiekt w kraju otworzył drzwi 20 lipca 1919 w Warszawie, a potem drugi w Wilnie. Była to placówka kulturalno-rozrywkowa dla podoficerów i żołnierzy (kino, jadalnia, biblioteka, czytelnia, itp.).

Pierwszy Dom w Poznaniu powstał w 1923, w zaadaptowanych obiektach koszarowych w kwartale ulic: Bukowska, Szylinga, Grunwaldzka. Od 1926 kadra oficerska zaczęła jednak zbierać fundusze na postawienie Domu Żołnierza z prawdziwego zdarzenia. Budynek zaprojektował Edgar Norwerth w poetyce neoklasycystycznej (1928), ale realizacja nie doszła do skutku. W 1934 patronat nad budową objęli abp August Hlond, hrabia Roger Adam Raczyński, wojewoda Artur Maruszewski, gen. Felicjan Sławoj Składkowski, gen. Edmund Knoll-Kownacki i prezydent miasta Erwin Więckowski. Stworzyli oni Komitet Budowy Domu Żołnierza Polskiego i w 1935 wybrali swoje władze. 27 czerwca tego samego roku miasto przekazało bezpłatnie działkę przy ul. Ratajczaka. Wojewódzki Komitet Uczczenia Pamięci Marszałka Piłsudskiego postanowił natomiast, że przyszły Dom winien nosić imię twórcy Legionów.

Z prośbą o stworzenie projektu Komitet zwrócił się do miejskiego architekta - Władysława Czarneckiego. Projekt, w miejsce tradycyjnych wzorców polskich, zakładał zastosowanie rozwiązań modernistycznych. Projektantem konstrukcji był Jan Zaus. W listopadzie 1935 rozpoczęto prace budowlane. Kierownikiem był Adam Ballenstaedt. 19 marca 1939 Dom przekazano Wojsku Polskiemu.

Najważniejszym pomieszczeniem była dwukondygnacyjna sala widowiskowa na 700 miejsc (z dwustronnym balkonem). Poza tym wewnątrz mieściło się 225 różnych lokali użytkowych, m.in wzorcowy schron przeciwgazowy, czy agendy ZHP. W uroczystości przekazania budynku Wojsku udział brali: gen. Leon Berbecki, gen. Franciszek Wład, gen. Aleksander Osiński, minister Juliusz Ulrych, wojewoda Maruszewski, prezydent Poznania Tadeusz Ruge oraz abp. Walenty Dymek.

Natychmiast po zajęciu Poznania przez nazistów (12 września) obiekt przejęło Gestapo i przez cały okres II wojny światowej istniała tutaj katownia polskich patriotów. 2 lutego 1945 oddział SS wysadził częściowo gmach w powietrze.

Po wojnie - 28 stycznia 1948 powołano Wojewódzki Obywatelski Komitet Odbudowy Domu Żołnierza przy Towarzystwie Przyjaciół Żołnierza. Ciałem kierował wojewoda Stefan Brzeziński. Architektoniczną stronę projektu powierzono ponownie Władysławowi Czarneckiemu. W październiku 1949 budynek oddano w stanie surowym. 23 marca 1956 powołano w części gmachu Państwową Operetkę Poznańską. 20 maja tego roku wystawiono pierwszy spektakl.

W tym czasie ukończono ostatecznie obiekt po odbudowie. Zyskał on jednak nieco inną formę niż przed wojną. M.in. klinkierowe płaszczyzny fasady skrzydła zastąpiono boniowaniem. Podobne rozwiązania zastosowano m.in. w gamchu KW PZPR w Poznaniu.

23 marca 1991 obiektowi przywrócono nazwę sprzed wojny - Dom Żołnierza im. Marszałka Polski Józefa Piłsudskiego.

W pobliżu gmachu znajdują się inne ważne budynki miejskie: Collegium Novum Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza, Centrum Handlu, Sztuki i Biznesu Stary Browar, Park Izabeli i Jarogniewa Drwęskich, Andersia Tower, Poznań Financial Centre, Novotel Poznań Centrum oraz Izba Rzemieślnicza.

Dom Żołnierza w Poznaniu - to miejsce nie posiada jeszcze przewodnika. Jeśli znasz to miejsce, to tutaj możesz napisać przewodnik.