Bazylika kolegiacka św. Mikołaja

Bazylika św. Mikołaja w Bochni – najstarszy i największy kościół w Bochni, od 1998 roku bazylika mniejsza, od 2003 roku kolegiata- Bocheńska kapituła kolegiacka.

Bazylika św. Mikołaja w Bochni – najstarszy i największy kościół w Bochni, od 1998 roku bazylika mniejsza, od 2003 roku kolegiata- Bocheńska kapituła kolegiacka.

Historia

Kościół św. Mikołaja został zbudowany w latach 1440-1445 na miejscu poprzedniej świątyni, zniszczonej przez pożar w 1440 roku. W pierwotnym kształcie był to gotycki halowy kościół ze stosunkowo długim, trójbocznie zamkniętym prezbiterium, przy którym wzniesiono od północy zakrystię oraz kaplicę pod wezwaniem Jedenastu Tysięcy Dziewic (przemianowaną później na kaplicę św. Kingi).

Kościół został znacznie uszkodzony przez pożar miasta w 1655 roku, podczas potopu szwedzkiego. Zniszczone zostały m.in. dach i sklepienia. Odbudowa kościoła w stylu barokowym prowadzona była z funduszy przekazanych przez króla Jana Kazimierza i zakończyła się w 1665 roku.

W 1768 roku stacjonujący w Bochni konfederaci barscy ufundowali do kościoła nowy ołtarz główny, wykonany w latach 1770-1772 przez snycerza i malarza religijnego Piotra Korneckiego z Gdowa. W 1777 roku, dzięki uzyskanej subwencji z dochodów kopalni soli, kościół został odrestaurowany i zyskał od strony południowej kaplicę Matki Boskiej.

W XIX wieku dobudowano do kościoła kruchty północną i południową, skarbczyk nad zakrystią oraz neogotycką sygnaturkę projektu Marcina Borelowskiego. W latach 1901-1905, pod kierunkiem architekta Tadeusza Stryjeńskiego dokonano regotycyzacji kościoła.

W 1998 roku kościół uzyskał godność bazyliki mniejszej. W 2003 roku przy kościele erygowana została kapituła kolegiacka, zaś sam kościół został podniesiony do godności kolegiaty.

Architektura i wyposażenie wnętrza

Bazylika św. Mikołaja jest gotyckim kościołem, częściowo przekształconym w okresie późnego baroku. Gotycka fasada z końca XV wieku, podparta dwoma przyporami, zwieńczona jest szczytem schodkowym i ozdobiona blendami i fryzem rombowym.

Większość wyposażenia wnętrza kościoła reprezentuje styl barokowy i rokokowy. Ołtarz główny, sześć ołtarzy bocznych, rokokowa ambona i niektóre mniejsze sprzęty pochodzą z warsztatu Piotra Korneckiego. Jego autorstwa jest też obraz patrona kościoła w ołtarzu głównym.

Kaplica św. Kingi posiada jednolite neogotyckie wyposażenie i polichromię zaprojektowane pod koniec XIX wieku przez Jana Matejkę, nawiązujące do wystroju kościoła Mariackiego w Krakowie. Ołtarz z obrazem św. Kingi zbudowany jest w formie pseudotryptyku z nieruchomymi skrzydłami.

W kaplicy Matki Bożej Bocheńskiej znajduje się marmurowy ołtarz, pochodzący ze zlikwidowanego w 1777 roku kościoła dominikanów w Bochni. W jego polu środkowym wprawiony jest obraz Matki Bożej Różańcowej, zwanej Bocheńską. Obraz ten, pochodzący z I. połowy XVI w., malowany na płótnie naklejonym na deskę, został 7 października 1934 roku ukoronowany na mocy dekretu papieskiego, w obecności od 100 do 120 tysięcy wiernych.

Na chórze muzycznym znajdują się późnobarokowe organy, pochodzące z II. połowy XVIII w. W 1898 roku zostały przebudowane przez organmistrza Tomasza Falla ze Szczyrzyca w stylu romantycznym. Obecnie instrument posiada 20 głosów, dwa manuały i pedał oraz mechaniczną trakturę.

Obok kościoła znajduje się wolnostojąca drewniana dzwonnica konstrukcji słupowej z początku XVII wieku, zbudowana początkowo przy nieistniejącym obecnie kościele bernardynów w Bochni. Została ona zrekonstruowana w latach 1990-1993, po zniszczeniach w pożarze w 1987 roku. Dzwonnica jest obiektem na szlaku architektury drewnianej województwa małopolskiego.