Zamek książęcy w Krośnie Odrzańskim

Zamek w Krośnie Odrzańskim – zamek zbudowany najprawdopodobniej na początku XIII w. w czasach księcia Henryka Brodatego (relikty muru w części północnej) w miejscu strategicznej przeprawy przez Odrę, usytuowany w północno-wschodniej części starego miasta. W XVI w. przebudowany w stylu renesansowym – skrzydło południowe (krużganki), pierwotnie otoczony fosą, w okresie nowożytnym także umocnieniami bastionowymi. Stan obecny – zamek czteroskrzydłowy, o kształcie nieregularnego czworoboku, częściowo w ruinie:

• skrzydło północne – prawdopodobnie najstarsze (relikty ściany gotyckiej o wątku wendyjskim)
• skrzydło zachodnie – częściowo odbudowane, budynek bramny z niską wieżą (izba muzealna)oraz budynek tzw. „wozowni”
• skrzydło południowe – renesansowe (krużganek)
• skrzydło wschodnie – najbardziej zniszczone

Ponadto bezpośrednio na wschód od zamku relikty umocnień szwedzkich z XVII w. i tzw. „domek ogrodnika”.

Zamek w Krośnie Odrzańskim – zamek zbudowany najprawdopodobniej na początku XIII w. w czasach księcia Henryka Brodatego (relikty muru w części północnej) w miejscu strategicznej przeprawy przez Odrę, usytuowany w północno-wschodniej części starego miasta. W XVI w. przebudowany w stylu renesansowym – skrzydło południowe (krużganki), pierwotnie otoczony fosą, w okresie nowożytnym także umocnieniami bastionowymi. Stan obecny – zamek czteroskrzydłowy, o kształcie nieregularnego czworoboku, częściowo w ruinie:

• skrzydło północne – prawdopodobnie najstarsze (relikty ściany gotyckiej o wątku wendyjskim)
• skrzydło zachodnie – częściowo odbudowane, budynek bramny z niską wieżą (izba muzealna)oraz budynek tzw. „wozowni”
• skrzydło południowe – renesansowe (krużganek)
• skrzydło wschodnie – najbardziej zniszczone

Ponadto bezpośrednio na wschód od zamku relikty umocnień szwedzkich z XVII w. i tzw. „domek ogrodnika”.

Historia

Już za panowania Henryka Brodatego zamek w Krośnie stał się ważną pograniczną warownią w systemie obronnym Dolnego Śląska, stając się jego ulubioną siedzibą.

Odegrał pewną rolę podczas wyprawy księcia przeciw Brandenburczykom oblegającym Lubusz w 1229 r. W 1238 r. zmarł w nim książę Henryk Brodaty. W czasie najazdu tatarskiego w 1241 schronienie na zamku znalazła Jadwiga Śląska. W miarę pogłębiania rozbicia dzielnicowego Polski, Krosno wraz z zamkiem pozostawało pod władaniem książąt z linii głogowskiej (z wyjątkiem krótkiej przynależności do dzielnicy księcia Henryka IV Prawego). W 1434 zostaje oblężony przez czeskich Husytów, którzy jednak nie zdobywają go i odstępują od szturmu po zapłaceniu przez księcia Henryka IX wysokiego okupu Po śmierci księcia Henryka XI miasto i zamek przeszły pod władanie Brandenburgii i zostały oblężone przez księcia żagańskiego Jana II Szalonego, ale pozostały niezdobyte do końca wojny.

W XVI w. zamek stał się siedzibą wdów po zmarłych elektorach brandenburskich. Za księżnej Katarzyny Brunszwickiej nastąpiła przebudowa zamku w stylu renesansowym. Kolejne zniszczenia przyniosła wojna trzydziestoletnia (1618-1648). Zamek został zajęty przez Szwedów, którzy okupowali Krosno z przerwami w latach 1631-1644 i wzmocnili istniejące dotychczas umocnienia, budując wieniec bastionów wokół zamku i miasta. Po raz kolejny zamek został zniszczony i obrabowany przez wkraczające do Krosna po zwycięskiej bitwie pod Kijami oddziały rosyjskie. Pod koniec XVIII w. oraz w wieku XIX. znaczenie zamku znacznie zmalało – przestał być rezydencją księżnych-wdów, a zmniejszyło się także jego znaczenie militarne. Jednakże największe zniszczenia przyniosła zamkowi II wojna światowa i zniszczenia dokonane przez oddziały sowieckie palące miasto.

Na przestrzeni ostatnich lat obiekt poddany został systematycznej odbudowie i renowacji.

Znane osoby zamieszkałe na zamku

• Henryk I Brodaty
• Święta Jadwiga Śląska
• Barbara Hohenzollern
• Elżbieta Charlotta Wittelsbach
• Jan Chrystian Brzeski
• Katarzyna Brunszwicka
• Elżbieta von Anhalt

Zamek obecnie

Obecnie na zamku działa instytucja kulturalna pod nazwą Centrum Artystyczno – Kulturalne „Zamek”.