Ulica Mokotowska

Ulica Mokotowska – ulica w dzielnicy Śródmieście w Warszawie. Ulica jest jako całość założenia urbanistycznego wpisana do rejestru zabytków pod nr 312.

Ulica Mokotowska – ulica w dzielnicy Śródmieście w Warszawie. Ulica jest jako całość założenia urbanistycznego wpisana do rejestru zabytków pod nr 312.

Przebieg i ruch uliczny

Ulica rozpoczyna się przy placu Trzech Krzyży. Przecina plac Zbawiciela, zbiegając się tam z ul. Marszałkowską, ul. Nowowiejską i Aleją Wyzwolenia, następnie Dobiega do alei Armii Ludowej (części Trasy Łazienkowskiej) w rejonie ronda Jazdy Polskiej, kończąc się w tym miejscu. Mokotowska jest jednokierunkowa na odcinkach plac Trzech Krzyży-Piękna oraz plac Zbawiciela - Trasa Łazienkowska. Przy ulicy nie znajduje się żaden przystanek komunikacji miejskiej, nie przebiega wzdłuż niej żadna linia komunikacji miejskiej, jednak na wysokości placu Zbawiciela oraz Pięknej przecinają ją linie autobusowe i tramwajowe. Na wysokości Pięknej oraz placu Zbawiciela dostępne są stacje rowerów miejskich Veturilo.

Historia

Historia ulicy sięga XIV wieku, kiedy to dzisiejsza Mokotowska była drogą łączącą Warszowę ze wsią Mokotowo. Sama wieś Mokotowo pojawia się w dokumentach od 1367 roku. Od nazwy wsi pochodzi nazwa ulicy nadana w 1770, kiedy to w wyniku włączenia drogi mokotowskiej do założenia urbanistycznego Osi Stanisławowskiej ulica została uregulowana (do wysokości Polnej) i obsadzona drzewami.

Na początku XIX wieku przy Mokotowskiej stały w większości budynki drewniane, nie stanowiące zwartej zabudowy. Zabudowa kończyła się na wysokości Pięknej, niezabudowana część terenów przylegających do ulicy obsadzona była sadami i ogrodami warzywnymi, znajdowały się tu też stawy hodowlane. W 1829 w miejscu obecnego Kościoła Najświętszego Zbawiciela wybudowano parterową karczmę "Czerwona", która stała tam do 1901. Znaczący rozwój ulicy przypada na drugą połowę XIX wieku, kiedy to jedna po drugiej zaczęły powstawać przy niej czynszowe kamienice.

Na przełomie XIX i XX wieku powstało tu wiele kamienic secesyjnych.

W 1935 Mokotowska została włączona w nowy urbanistyczny plan budowy Dzielnicy Reprezentacyjnej marszałka Piłsudskiego - plan przewidywał przedłużenie ulicy do ulicy Stefana Batorego, gdzie miałaby się zbiegać ulicą Kazimierzowską, dodatkowo miałaby przecinać się z planowanymi nową ulicą Sejmową oraz nową ulicą biegnącą z pl. Unii Lubelskiej ku planowanej al. Piłsudskiego, jednak już w 1939 plany inwestycyjne Warszawy związane z nową dzielnicą nie zakładały przedłużenia Mokotowskiej, która miała kończyć się na wysokości Polnej i zbiegać się z planowanymi alejami Józefa Piłsudskiego i Marszałka Edwarda Śmigłego Rydza. Ostatecznie plan budowy nowej dzielnicy pokrzyżowała wojna.

W 1937 wzdłuż ulicy biegły linie autobusowe A oraz G.

Podczas powstania warszawskiego rejon broniony przez batalion Ruczaj. Ulica, mimo zniszczeń wojennych, zachowała wiele ze swego arystokratycznego charakteru.

W czasie II wojny światowej, po upadku powstania w getcie, w ruinach zbombardowanej kamienicy przy ul. Mokotowskiej nr 1 ukrywała się grupa Żydów. Zadenuncjowana przez niejakiego Kazika kolaboranta, syna ukrywającego ich dozorcy.

W 2007 Zarząd Terenów Publicznych przeprowadził remont nawierzchni oraz chodników na odcinku pl. Trzech Krzyży - Wilcza. Podczas remontu po usunięciu warstwy zużytego asfaltu odkryta została doskonale zachowana przedwojenna kostka bazaltowa, która jednak w znikomym stopniu została użyta do odtworzenia nawierzchni. Dzięki aktywności miłośników zabytków, podczas remontu odcinka Wilcza - Piękna w 2010, zachowana pod powierzchnią asfaltu kostka została wykorzystana do wybrukowania podjazdów i miejsc parkingowych.

W 2012 Zarząd Dróg Miejskich wykonał remont nawierzchni odcinka Piękna - pl. Zbawiciela.

Obiekty

• nr 1, zbudowany w latach 2008-2010 siedemnastopiętrowy budynek biurowy Zebra Tower
• nr 3, na początku XX wieku mieściła się tu fabryka wyrobów żelaznych Władysław Gostyński i S-ka
• nr 4/6, w budynku z 1895, w latach 1895–1939 mieściła się Szkoła Mechaniczno-Techniczna Wawelberga i Rotwanda. Budynek został spalony 8 sierpnia 1944, w 1949 odbudowany przez Związek Zawodowy Pracowników Budownictwa Ceramiki i Pokrewnych Zawodów na siedzibę zarządu. Obecnie mieści się w nim Europejska Akademia Fotografii.
• nr 8, kamienica "Pod Niedźwiedziem" z 1904, projektu Leona Wolskiego
• nr 12, kamienica Antoniego Jabłońskiego-Jasieńczyka, później Metodystów, wybudowana w 1910, w tym czasie była najwyższym budynkiem mieszkalnym w Warszawie, wpisana do rejestru zabytków pod nr 1628. Wykupiona przez dr Williama Beniamina Beuchampa na rzecz kościoła metodystycznego w Polsce, od 1922 stała się jego siedzibą oraz instytucji z nim związanych - seminarium teologicznego, Towarzystwa "Oświata i Kultura" oraz szkoły językowej English Language College
• nr 13, budynek dawnego domu parafialnego przy Kościele Zbawiciela projektu Konstantego Jakimowicza, od 1949 mieści się tu Teatr Współczesny
• nr 14, kamienica Antoniego Jabłońskiego-Jasieńczyka i W. Krzymulskiego z 1913
• Zakład Rehabilitacji Leczniczej Warszawa Śródmieście nr 15
• Wydział Pedagogiczny Uniwersytetu Warszawskiego nr 16/20
• LXVII Liceum Ogólnokształcące im. Jana Nowaka Jeziorańskiego nr 16/20
• nr 19, kamienica Michaliny i Bronisława Pawłowiczów, jej przebudowa w latach 2002-2005 wywołała kontrowersje wynikające ze znacznego wyburzenia (pozostawiono wyłącznie część oryginalnej fasady) oraz nadbudowy dwóch pięter. Obecnie budynek nosi nazwę Renaissance Building.
• nr 21, kamienica Michaliny i Bronisława Pawłowiczów, zbudowana w latach 1895-1896 w stylu neorenesansowym wg projektu Teofila Lembke. Pawłowicz, mistrz cechu murarzy, przekazał budynek w 1928 roku Zgromadzaniu Mistrzów Mularskich na cele kształcenia młodzieży murarskiej - gest ten upamiętnia tablica znajdująca się na fasadzie, na wysokości pierwszego piętra, przy prawym balkonie.
• nr 24, kamienica Bonieckich-Barańskich, projektu Juliusza Nagórskiego, powstała w latach 1911-1914, wpisana do rejestru zabytków pod nr 713
• nr 25, pałacyk zbudowany w 1877 dla Kazimiery z Kaczyńskich Ćwierciakiewiczowej, w 1907 zaadaptowany przez Mieczysława Kaczyńskiego na siedzibę zakładu litografii, drukarni i wytwórni toreb. Po wykupieniu w 1922 i przebudowie (według projektu Tadeusza Zielińskiego) stał się siedzibą przedstawicielstwa zarządu lubelskich fabryk cukru (Zjednoczenia Cukrowników), skąd bierze się potoczna nazwa "pałac cukrowników". Po wojnie siedziba m.in. Centralnego Ośrodka Szkolenia Partyjnego PZPR, Instytutu Matematycznego PAN, obecnie mieści się tam Instytut Adama Mickiewicza. Wpisany do rejestru zabytków pod nr 919.
• siedziba Socjaldemokracji Polskiej nr 29
• nr 39, kamienica z 1902 projektu Juliusza Dzierżanowskiego, obecnie na parterze mieści się restauracja Dyspensa
• nr 41, secesyjna kamienica z 1911 projektu Wacława Heppena i Józefa Napoleona Czerwińskiego, obecnie mieści się tam m.in. Galeria Inspiracja
• siedziba Fundacji Rozwoju Systemu Edukacji nr 43
• nr 45, kamienica Hermana Knothe z 1910, obecnie na parterze mieści się restauracja Słodki Słony
• skwer batalionu Ruczaj
• nr 46A, kamienica z 1938 projektu Romana Sigalina i Jerzego Gelbarda
• nr 48, wyróżniający się w zabudowie ulicy, niski, jednopiętrowy dom z 1860, zaprojektowany przez Franciszka Marię Lanciego i sfinansowany przez Leopolda Kronenberga. W domu mieszkali m.in. Józef Ignacy Kraszewski oraz Tytus Chałubiński. Wpisany do rejestru zabytków pod nr 313 jest najstarszym zachowanym budynkiem przy ulicy Mokotowskiej.
• Piękna 18 róg Mokotowskiej, róg Kruczej, dziewięciopiętrowy budynek biurowo-handlowo-usługowy wybudowany w latach 2004-2005
• nr 49, w 1939 w miejscu wyburzonych jednopiętrowych domów w tym miejscu miał powstać dziewięciopiętrowy gmach Państwowego Banku Rolnego wg projektu Juliusza Żurawskiego, z powodu wojny jego budowa nie doszła skutku. W 1950 rozpoczęto w tym miejscu budowę biurowca Centrali Handlu Zagranicznego "Metalexport" wg projektu Zbigniewa Karpińskiego i Tadeusza Bogdana Zielińskiego. W 1956 biurowiec został rozbudowany o dodatkowe piętro, a w latach siedemdziesiątych XX w. wprawiono charakterystyczne pomarańczowe szyby. W latach 2010-2011 nowy właściciel dokonał istotnej przebudowy budynku z zachowaniem formy i funkcji. Obecna nazwa biurowca, to Mokotowska Square.
• restauracja Bukieteria Roma nr 49A
• nr 50, kamienica z 1900, w której mieszkał Józef Piłsudski, wpisana do rejestru zabytków pod nr 1460
• nr 51/53, kamienica projektu Mariana Lalewicza, powstała w latach 1925-1927, wpisana do rejestru zabytków pod nr A-666, w latach 1927-1933 w kamienicy mieszkał i działał profesor Karol Adamiecki, jeden z twórców Towarzystwa Naukowego Organizacji i Kierownictwa
• nr 52, kamienica powstała w latach 1936-1937 wg projektu Stanisława Płoskiego, obecnie na parterze mieści się restauracja Przegryź
• Passe Partout Galeria Przedmiotów i Usług Artystycznych nr 52
• nr 55, kamienica Warszawskiego Chrześcijańskiego Towarzystwa Ochrony Kobiet, powstała w latach 1913-1930
• nr 56, kamienica z 1887 projektu Jana Kacpra Heuricha
• nr 57, eklektyczna kamienica Rodryga Mroczkowskiego "Krakowiacy i górale" wg projektu Zygmunta Binduchowskiego, powstała w latach 1900-1904 wpisana do rejestru zabytków pod nr 711. Charakterystyczne dla kamienicy są cztery posągi krakowiaków i górali podtrzymujących balkony, dębowy bruk oraz żeliwne odbojniki w formie krasnali w bramie. Na parterze mieści się butik autorski Macieja Zienia.
• nr 58, kamienica Monkiewicza z 1878, projektu Józefa Hussa
• nr 59, w miejscu zniszczonej podczas wojny kamienicy w latach sześćdziesiątych powstał pod tym adresem budynek drukarni, który w latach 2007-2008 został przebudowany (w tym dokonano dwupiętrowej nadbudowy) na luksusowy apartamentowiec
• kamienica nr 61, w latach 1916-1939 mieściło się tu żeńskie gimnazjum im. Narcyzy Żmichowskiej, a od 1928r. jedna z najstarszych kwiaciarni w Warszawie
• nr 64, dawna oficyna Destylarni Wódek K. Schneidera, obecnie adres stał się częścią kompleksu usługowo-biurowego "Dom Dochodowy" pod adresem pl. Trzech Krzyży 3
• restauracja Adler nr 69
• nr 73, kamienica Bertholda Hirscha z 1896 projektu Władysława Karola Rittendorfa, w której w latach 30. XX w. mieściło się kino Wanda oraz słynne kabarety warszawskie: Kabaret Banda, Teatr 8.30, Teatr Buffo.