Synagoga w Chmielniku Rzeszowskim

Synagoga w Chmielniku – synagoga znajdująca się w Chmielniku przy ulicy Wspólnej, na północ od rynku w odległości 300 metrów od niego.

Synagoga w Chmielniku – synagoga znajdująca się w Chmielniku przy ulicy Wspólnej, na północ od rynku w odległości 300 metrów od niego.

Historia

Synagoga została zbudowana w latach 1633-1634, dzięki przywilejowi właściciela miasta Krzysztofa Gołuchowskiego z dnia 18 kwietnia 1630 roku:

"dozwalają tymże starozakonnym zamieszkania, zakładania handlów różnych, winnicy, szynków y budowlów na placach nakoniec wystawienia Bóźnicy y szkółek".

Po pożarze z 1876 roku przebudowano budynek zmieniając formę dachu i podział elewacji. Podczas II wojny światowej, w 1942 roku hitlerowcy zdewastowali wnętrze synagogi i przeznaczyli je na magazyn. Wówczas dobudowano drewniany strop w głównej sali modlitewnej oraz rozebrano balustradę babińca. Po zakończeniu wojny budynek był wykorzystywany jako magazyn zboża. Obecnie budynek jest opuszczony.

Renowacja

W 2008 zapadła decyzja o odbudowie synagogi. W budynku będzie się mieścić muzeum upamiętniające życie w typowym sztetlu – polsko-żydowskim miasteczku. Nad projektem pracuje biuro Nizio Design International, który zostanie ukończony w czerwcu 2008 roku.

Założenia są takie, aby nie tylko odrestaurować synagogę - projekt zakłada pozostawienie fragmentów zniszczeń, które mają obrazować kilkaset lat historii tego budynku, ale także pokazać życie w typowym przedwojennym sztetlu. Wszystko ma być pokazane przy użyciu nowoczesnych środków wyrazu.

Projekt opiera się na dwóch bryłach. Pierwsza symbolizuje światło, czyli wspólne życie Polaków i Żydów przed wybuchem wojny, druga cień, czyli Holokaust. Pierwsza, metalowa w kształcie sześcianu, będzie się znajdowała we wnętrzu synagogi. Jej dachem będzie scena, na której będą się odbywały różnego rodzaju koncerty, przedstawienia teatralne i wystawy. Wokół sześcianu powstanie ścieżka. Na zewnątrz wtopiona w ziemię zostanie druga bryła, symbolizująca zagładę Żydów. W głównej sali modlitewnej zostanie zrekonstruowana i wykonana w szkle XVII-wieczna bima, która stała w synagodze do wybychu II wojny światowej.

Realizacja projektu, a także zagospodarowanie terenu wokół synagogi ma kosztować około 10 milionów złotych. Cztery miliony zostały wstępnie zapisane w Regionalnym Programie Operacyjnym na lata 2007-2013. O kolejne fundusze burmistrz Jarosław Zatorski zamierza też prosić Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego, a także środowiska żydowskie. Rozpoczęcie prac jest planowane na 2010 rok, inwestycja ma się zakończyć w 2011 roku.

Architektura

Murowany z kamienia i cegły budynek synagogi wzniesiono na planie prostokąta. Całość przykryta jest czterospadowym dachem. Jednoprzestrzenna, prostokątna główna sala modlitewna nakryta jest sklepieniem czteropolowym z geometryczną dekoracją stiukową. Pierwotnie synagoga posiadała bardzo bogate wyposażenie z którego obecnie nic nie ocalało. Zachowały się także barokowe kapitele oraz resztki stiuków.

Linki zewnętrzne

• Synagoga w Chmielniku na portalu Wirtualny Sztetl