Plac Trzech Krzyży

Plac Trzech Krzyży w Warszawie – plac w Warszawie, w Śródmieściu, w ciągu Traktu Królewskiego, u wylotu Nowego Światu, ul. Książęcej, Bolesława Prusa, Wiejskiej, Alej Ujazdowskich, ul. Mokotowskiej, Hożej, Brackiej i Żurawiej; dawny plac rozdrożny na trakcie ze Starej Warszawy do Solca, Ujazdowa, Rakowca i Grzybowa.

Plac Trzech Krzyży w Warszawie – plac w Warszawie, w Śródmieściu, w ciągu Traktu Królewskiego, u wylotu Nowego Światu, ul. Książęcej, Bolesława Prusa, Wiejskiej, Alej Ujazdowskich, ul. Mokotowskiej, Hożej, Brackiej i Żurawiej; dawny plac rozdrożny na trakcie ze Starej Warszawy do Solca, Ujazdowa, Rakowca i Grzybowa.

Historia

W latach 1724–1731 z polecenia króla Augusta II, wytyczona została tzw. Droga Kalwaryjska, zaczynająca się od dwóch złotych krzyży, wzniesionych na miejscu obecnego placu, wiodąca do Grobu Chrystusa niedaleko Zamku Ujazdowskiego. Trakt ten stał się zaczątkiem dzisiejszych Alej Ujazdowskich. Na pamiątkę zakończenia brukowania warszawskich ulic w 1752 marszałek wielki koronny Franciszek Bieliński wzniósł na placu posąg świętego Jana Nepomucena, trzymającego w rękach (trzeci) krzyż. W XVIII wieku plac ten nazywano Rozdrożem Złotych Krzyży.

Na placu stoi od 1818 r. klasycystyczny kościół św. Aleksandra (początkowo również plac nosił imię tego świętego), a na wschodniej stronie również zabytkowy budynek Instytutu Głuchoniemych. Ponadto wokół placu zachowała się częściowo przedwojenna zabudowa miasta. Na południowym krańcu placu stoi pomnik Wincentego Witosa.

W czasie powstania styczniowego 30 września 1863 rozstrzelano na tym placu żandarma narodowego Leopolda Zelnera w ramach represji rosyjskich za zamachy wykonywane przez sztyletników na szpiegów i oficerów policji.

Z placem styka się aż 9 ulic. Poza wymienionymi są to Bolesława Prusa (z hotelem Sheraton), Wiejska (prowadząca do Sejmu), Mokotowska (prowadząca do placu Zbawiciela), Hoża, Żurawia, Bracka (prowadząca do nieodległej Polskiej Agencji Prasowej) oraz schodząca w dół skarpy Książęca.

Obecnie północna pierzeja placu wraz z najbliższymi odcinkami sąsiednich ulic jest jednym z popularniejszych miejsc rozrywkowych miasta, ze względu na skupienie w jednym miejscu kilkunastu klubów, pubów, kawiarni i restauracji, m.in. obok siebie znajdują się tu trzy lokale o podobnych nazwach: "Szpilka" (w budynku byłej redakcji znanego satyrycznego czasopisma o tej samej nazwie), "Szparka" i "Szpulka", ale także szereg innych, z których warto wymienić reaktywowaną w 2005 r. sławną w międzywojennej Warszawie "Melodię".

W powojennej Warszawie przez wiele lat północna część placu była głównym miejscem spotkań mężczyzn o orientacji homoseksualnej.

Pierzeję zachodnią zajmują budynki Ministerstwa Gospodarki. Zostały wzniesione w latach czterdziestych XX wieku jako siedziba Państwowej Komisji Planowania Gospodarczego według projektu architektów Stanisława Bieńkuńskiego i Stanisława Rychłowskiego. Wkrótce po wybudowaniu warszawiacy nadali budynkom żartobliwą nazwę „Mincówki” od nazwiska wpływowego szefa PKPG, Hilarego Minca.

Stan obecny i plany przebudowy placu

Aktualnie plac staje się lokalizacją dla drogich domów towarowych. W jego pobliżu znajdują się sklepy Hugo Boss, Hugo Boss Orange Shop, Burberry, Church's, Ermenegildo Zegna, Max Mara, Coccinelle, W. Kruk, JM Weston, Franscesco Biasa, Escada, MAX & Co., Kenzo, Lacoste, Trussardi i Emporio Armani. W tym samym miejscu ma powstać również sklep marki Donna Karan New York. Nowy budynek przy ulicy Brackiej, biegnącej od placu Trzech Krzyży, jest natomiast jedną z proponowanych lokalizacji pierwszego w Polsce sklepu marki Louis Vuitton. W okolicy znajduje się także siedziba Giełdy Papierów Wartościowych, Hotel Sheraton oraz jeden z pierwszych w Polsce oddziałów banku HSBC i pierwszy w Polsce salon Ferrari.

W 2010 przeprowadzono konkurs na zagospodarowanie placu. Wyłoniony monumentalny projekt architekta Janusza Klikowicza zakładał m.in. przebudowę jezdni, likwidację naziemnych parkingów i lokalizację podziemnego parkingu pod placem. Prace miały zostać przeprowadzone przed mistrzostwami EURO 2012, ze względu na kryzys gospodarczy nie zostały jednak rozpoczęte.