Muzeum Kolejnictwa

Muzeum Kolejnictwa w Warszawie mieści się w budynku byłego Dworca PKP Warszawa Główna Osobowa, nieopodal stacji PKP Warszawa Ochota. Do zwiedzania oferuje ekspozycje stałe (historyczne) i czasowe, dużą ekspozycję modeli kolejowych w salach wystawowych oraz wystawę zabytkowego taboru normalnotorowego na wydzielonych torach w skansenie.

Poza prowadzoną na szeroką skalę działalnością naukową, we współpracy z wieloma instytucjami, organizowane są tu liczne imprezy okolicznościowe, oraz wernisaże. Muzeum dysponuje licznym zbiorem bibliotecznym.

Muzeum Kolejnictwa w Warszawie mieści się w budynku byłego Dworca PKP Warszawa Główna Osobowa, nieopodal stacji PKP Warszawa Ochota. Do zwiedzania oferuje ekspozycje stałe (historyczne) i czasowe, dużą ekspozycję modeli kolejowych w salach wystawowych oraz wystawę zabytkowego taboru normalnotorowego na wydzielonych torach w skansenie.

Poza prowadzoną na szeroką skalę działalnością naukową, we współpracy z wieloma instytucjami, organizowane są tu liczne imprezy okolicznościowe, oraz wernisaże. Muzeum dysponuje licznym zbiorem bibliotecznym.

Historia

Początki muzeum

Myśl o utworzeniu Muzeum Kolejnictwa zrodziła się wśród kolejarzy wraz z odzyskaniem niepodległości w 1918. Ogrom pracy i trudności, na jakie napotykano przy uruchamianiu bardzo zniszczonego transportu kolejowego, oddaliły realizację tego zamiaru na dalsze lata. Okolicznością, która przyspieszyła powołanie Muzeum Kolejnictwa były Targi Wschodnie we Lwowie w 1927, na których urządzono pawilon komunikacji.

Muzeum Kolejnictwa powstało 18 lutego 1928. W tym dniu minister komunikacji inż. Paweł Romocki w obecności otworzył Muzeum Kolejowe w tymczasowej siedzibie, zlokalizowanej w zachodnim skrzydle ówczesnego Dworca Głównego - Wiedeńskiego. Z 1928 pochodzi również rozporządzenie ministra komunikacji Alfonsa Kuehna w sprawie zatwierdzenia Regulaminu tymczasowego Muzeum Kolejowego (Nr IV 6031/11/28, z dnia 21 maja 1928 roku, opublikowane w Dzienniku Urzędowym Ministerstwa Komunikacji Nr 16 z 1928 roku, poz. 171, s.190).

Budowa linii średnicowej spowodowała konieczność rozbiórki zachodniego skrzydła Dworca Głównego. W 1931 podjęto decyzję o przeniesieniu Muzeum Kolejowego do kolejnej, wciąż tymczasowej, siedziby. W prywatnym budynku należącym do firmy Schicht przy ul. Nowy Zjazd 1 wynajęto 20 pomieszczeń. Na powierzchni około 900 m², w 19 działach zaprezentowano dokumenty, fotografie, książki, wiele modeli i makiet. 15 grudnia 1938 Muzeum Kolejowe przekształcono w Muzeum Komunikacji wzbogacając jego ekspozycje o dwa działy: dróg kołowych i dróg wodnych. Do 1939 Muzeum zgromadziło ponad 4 tysiące eksponatów, w tym blisko 400 modeli, 250 tablic i wykresów, ponad 550 fotografii oraz 8 tysięcy książek. Nieprzystosowany do tego typu działalności budynek nie pozwalał na eksponowanie większych i cięższych maszyn i urządzeń, które gromadzono w magazynach dworcowych. Dlatego w planach przewidywano budowę docelowej siedziby w miejscu obecnego Stadionu Narodowego.

Okres powojenny

W okresie powojennym próbę ponownego zorganizowania Muzeum podjęto w 1946. Początkowo zaczęto gromadzić dokumenty i eksponaty w Pilawie. Pozyskaną, niewielką ilość zbiorów, przeniesiono do Bytomia. Na przełomie lat 1956-57 działalność Muzeum ustała.

Decyzję o kolejnym powołaniu Muzeum Kolejnictwa podjął Minister Komunikacji w 1972, wyznaczając na jego siedzibę Dworzec Warszawa Główna Osobowa. 1 stycznia 1995 Muzeum zostało wyłączone organizacyjnie ze struktury PKP i włączone bezpośrednio do Ministerstwa Transportu. 1 stycznia 1999, na mocy ustawy, Muzeum Kolejnictwa przekazano do Samorządu Województwa Mazowieckiego. W okresie od 1972, tj. od powołania Muzeum Kolejnictwa, systematycznie powiększano zbiory i rozszerzano działalność merytoryczną, głównie związaną z historią kolejnictwa na Ziemiach Polskich. W Warszawie - wraz ze zmniejszającą się rolą Dworca Głównego przybywało powierzchni wystawienniczych i zaplecza. Po udostępnieniu Muzeum niewielkiej powierzchni (ok. 250 m²) w pomieszczeniach jeszcze czynnego dworca Warszawa Główna, zaczęto gromadzić i równocześnie eksponować pamiątki związane z historią kolejnictwa w Polsce.

Finalnie Muzeum otrzymało dwie sale wystawowe o powierzchni ok. 800 m² oraz wydzielono tory stacyjne gdzie zgromadzono zabytkowe pojazdy. W salach na wystawach stałych prezentowane są: historia kolei na Ziemiach Polskich od 1845 do okresu obecnego, początki kolei na świecie oraz wybrane eksponaty ze zbiorów Muzeum. Oprócz informacji fotograficzno-tekstowej, związanej z tymi tematami, na ekspozycji można obejrzeć wiele modeli taboru kolejowego, sztandary pracowników kolejowych z okresu międzywojennego, zegary i zegarki, lampy, telefony i mundury kolejowe, dokumenty i wiele innych związanych z historią kolejnictwa. Oprócz wystaw stałych Muzeum organizuje wystawy czasowe, najczęściej związane z wydarzeniami rocznicowymi na kolei, jak również o innej tematyce, np. obrazy oraz fotografie związane z funkcjonowaniem kolei.

Muzeum współcześnie

Obecnie muzeum boryka się z nie do końca uregulowanym stanem prawnym dworca Warszawa Główna i jego otoczenia. Od co najmniej 2004 PKP próbuje sprzedać teren muzeum. Propozycja przeniesienia muzeum na Pragę nie spotkała się z pozytywnym odzewem muzealników i do dziś dnia muzeum nie zmieniło siedziby.

W 2012 PKP zdecydowało o wystawieniu w prze­targu nie­ru­cho­mość po daw­nym Dwor­cu Głów­nym przy ul. To­wa­ro­wej 1, da­jąc pra­wo pier­wo­ku­pu te­go bu­dyn­ku po­za prze­tar­giem sa­mo­rzą­do­wi Ma­zow­sza, któ­re­mu pod­le­ga miesz­czą­ce się dziś w tym miej­scu Mu­zeum Ko­lej­nic­twa.

Dyrektorzy

• 1991-2009 - Janusz Sankowski
• od 2009 - Ferdynand B. Ruszczyc

Oddział

Oddział Muzeum Kolejnictwa - Muzeum Kolei Wąskotorowej Sochaczewie zlokalizowane jest na terenie dawnej stacji Sochaczewskiej Kolei Dojazdowej. Jego zbiory to 170 jednostek taboru wąskotorowego, a także kolekcje historycznych fotografii, mundurów kolejowych, latarek, modeli, dokumentów, biletów, pieczątek, przedmiotów dokumentujących codzienne życie kolei wąskotorowych w Polsce. Unikat wśród jednostek taborowych stanowi najstarszy w Polsce, z 1882, prawdziwy rarytas polskiej myśli technicznej, zabytkowy parowóz z 1929 - Px29-1704 - jedyny czynny na świecie, z tej serii. Parowóz wraz z wagonami jeździ w letnie weekendy 18-kilometrową trasą z Sochaczewa, przez Brochów, aż do Puszczy Kampinoskiej.

Zobacz także

• Centralne Muzeum Transportu Kolejowego Federacji Rosyjskiej‎
• Muzeum Historii Kolei Lwowskiej
• Muzeum Kolejnictwa w Wilnie
• Muzeum Techniki Kolejowej w Brześciu