Bazylika Nawiedzenia Najświętszej Maryi Panny

Bazylika Nawiedzenia Najświętszej Maryi Panny w Sejnach – kościół podominikański w Sejnach.

Kościół pełni funkcję świątyni parafialnej, sanktuarium i kolegiaty. Nosi godność bazyliki mniejszej. Stanowi wschodnią część dawnego kompleksu klasztornego dominikanów.

Bazylika Nawiedzenia Najświętszej Maryi Panny w Sejnach – kościół podominikański w Sejnach.

Kościół pełni funkcję świątyni parafialnej, sanktuarium i kolegiaty. Nosi godność bazyliki mniejszej. Stanowi wschodnią część dawnego kompleksu klasztornego dominikanów.

Historia

Kościół Nawiedzenia Najświętszej Maryi Panny został zbudowany w latach 1610-1619 w stylu późnorenesansowym przez dominikanów, którzy zostali sprowadzeni do Sejn w 1602 z Wilna. Fundatorem sejneńskiego klasztoru był Jerzy Grodziński.

Świątynia została konsekrowana przez biskupa Jerzego Tyszkiewicza w 1632 pod wezwaniem Najświętszej Maryi Panny, św. Jerzego i św. Jacka. W późniejszym czasie do kościoła został dobudowany kompleks zabudowań klasztornych, które ukończono w 1706. W latach 1760-1779 dokonano przebudowy kościoła w stylu baroku wileńskiego. Fundatorką tego przedsięwzięcia była Róża z Platerów Strutyńska.

Podczas przebudowy świątyni zmieniono orientację kościoła. W miejscu poprzedniego prezbiterium zbudowano monumentalną, dwuwieżową fasadę oraz przedłużono wnętrze o dwa przęsła. W trakcie prac zlikwidowano przybudówki połączone z korpusem nawowym i prezbiterium. Rozebrana została dzwonnica stojąca po północnej stronie kościoła.

W 1804 klasztor dominikański w Sejnach został skasowany przez władze pruskie. Kościół podominikański został zamieniony na parafialny. W 1818 kościół poklasztorny został podniesiony do godności katedry diecezji augustowskiej, a zabudowania klasztorne przeznaczone na siedzibę biskupa, kurii i seminarium duchownego.

Po utworzeniu Republiki Litewskiej i Rzeczypospolitej Polskiej w 1925 diecezja augustowska została zniesiona i podzielona na dwie diecezje: wyłkowyską i łomżyńską. Siedziby biskupów przeniesiono do Łomży i Wyłkowyszek. Świątynia utraciła rangę katedralną i przez następne dziesięciolecia nie pełniła zaszczytnych funkcji, pozostając jedynie lokalnym ośrodkiem pielgrzymkowym oraz kościołem parafialnym.

W 1973 w związku z planami rozwoju sanktuarium maryjnego i koronacją figury Matki Boskiej Sejneńskiej kościół podominikański został podniesiony do godności bazyliki mniejszej. W 2005 świątynia została ustanowiona kolegiatą kapituły sejneńsko-wigierskiej.

Opis kościoła

Kościół Nawiedzenia Najświętszej Maryi Panny jest zbudowany z cegły o wątku nowożytnym, w stylu baroku wileńskiego. Obok kościoła w Różanymstoku stanowi jedyny przykład tego typu świątyni na terenach obecnej Polski.

Opis ogólny

Kościół jest sześcioprzęsłową halą bez wydzielonego prezbiterium. Przęsło zachodnie mieści w przyziemiu kruchtę, powyżej chór muzyczny. Świątynia posiada dwie kaplice – Serca Jezusowego z 1661 oraz Matki Boskiej z 1881. Wnętrze jest nakryte sklepieniem kolebkowym z lunetami wspartym na masywnych filarach na planie kwadratowym, do których przylegają pilastry. Kościół jest zwrócony w stronę zachodnią, od strony wschodniej zamknięty dwuwieżową fasadą. Wieże kościoła są trójkondygnacyjne przykryte barokowymi hełmami. Fasada ma charakter zdecydowanie wertykalny, jest trójosiowa, dwukondygnacyjna.

Fasada wschodnia

Osiemnastowieczna przebudowa i wzniesienie części chórowej po stronie wschodniej naruszyło respektowaną na terenie Rzeczypospolitej zasadę orientowania. Ma to jednak związek z osiowym założeniem urbanistycznym miasta. Jest to też nawiązanie do porządku rozpowszechnionego we włoskim baroku, który w tym czasie był natchnieniem dla architektów wileńskich.

Wystrój wnętrza

Większość wyposażenia świątyni: ołtarzy, malowideł jest wykonana w stylu barokowym i pochodzi z drugiej połowy XVIII w. Najcenniejszym elementem jest drewniana gotycka figura szafkowa Matki Boskiej z Dzieciątkiem z XV w. wykonana w kształcie tryptyku, będąca od XVII w. przedmiotem kultu religijnego.

W nawie głównej kościoła w miejscu pierwotnego prezbiterium znajdują się zbudowane w 1907 organy neobarokowe, na których od 1993 odbywają się koncerty Międzynarodowego Festiwalu Organowego Młodych Juniores Priores Organorium Seinensis.

Sanktuarium Matki Boskiej Sejneńskiej

Od 1610 kościół klasztorny w Sejnach był miejscem pielgrzymkowym i odpustowym. Szczególną czcią otaczano tutaj Maryję.

Na początku XVII w. do klasztoru sprowadzono słynącą łaskami drewnianą figurę Matki Bożej z Dzieciątkiem, którą początkowo opiekowali się dominikanie, a od XIX w. księża diecezjalni. Kult maryjny w Sejnach rozwijał się najsilniej w XVIII w. Osłabł w okresie międzywojennym w związku z marginalizacją znaczenia kościoła podominikańskiego oraz jego peryferyjnym i przygranicznym położeniem.

Odrodzenie sanktuarium w Sejnach nastąpiło w latach 70. XX wieku. Wpływ na to miały podniesienie kościoła parafialnego do rangi bazyliki mniejszej w 1973 oraz koronacja figury Matki Boskiej Sejneńskiej w 1975.