Wrocławskie krasnale

Przewodnik
Mapa
Atrakcje

Wrocławskie krasnale – wydarzenie artystyczne oraz zjawisko społeczne obejmujące swoim zasięgiem Wrocław i okoliczne gminy, a wywierające wpływ na działania artystyczne realizowane w całej Polsce.

Niewielkie rzeźby krasnali, w liczbie stale rosnącej, są umieszczane we Wrocławiu sukcesywnie od 2005. Wywodzą się od malowanych w latach 80. XX wieku graffiti, a następnie happeningów organizowanych przez ruch „Pomarańczowej Alternatywy” ośmieszających w sposób pokojowy system komunistyczny. Po upadku PRL-u krasnale uległy zapomnieniu aż do sierpnia 2005, kiedy to wrocławski rzeźbiarz Tomasz Moczek ustawił pięć pierwszych krasnali.

Figurki krasnali stały się integralną częścią przestrzeni miejskiej oraz zjawiskiem społecznym. Nowe postacie tworzone są przez artystów z całej Polski, a ich opiekunami są instytucje publiczne, firmy oraz osoby prywatne. Organizowane są specjalne wycieczki szlakiem krasnali, gry plenerowe, spektakle teatralne oraz wydawane mapy dla turystów chcących połączyć odnajdywanie kolejnych figurek ze zwiedzaniem Wrocławia.

Czytaj dalej

”

Geneza krasnali wrocławskich

Swoje istnienie w przestrzeni miejskiej wrocławskie krasnale zawdzięczają działaczom antykomunistycznym, którzy umieszczali je na plamach farby na murach powstałych po zamalowywaniu przez władze PRL-u napisów i haseł „antysocjalistycznych”. Pierwsze dwa krasnale zostały namalowane w nocy z 30 na 31 sierpnia 1982 we Wrocławiu: pierwszy na transformatorze na Sępolnie, drugi na bloku na Biskupinie przez Waldemara „Majora” Fydrycha oraz Wiesława „Rotmistrza” Cupałę. W latach 1982-1983 powstało ponad 1000 krasnali w sześciu polskich miastach.

Krasnale masowo powróciły na ściany wrocławskich budynków w drugiej połowie lat 80. wraz z działalnością ruchu „Pomarańczowej Alternatywy”. Jego uczestnicy malowali krasnale techniką graffiti szablonowego na murach Wrocławia lub na plakatach zapowiadających happeningi organizowane przez ruch w tym mieście. 1 czerwca 1987 symbolika krasnala powróciła na czwartym happeningu „Pomarańczowej Alternatywy” – Krasnoludki na Świdnickiej. Międzynarodowy rozgłos „Pomarańczowej Alternatywy” rozpoczął się od nieplanowanego udziału w happeningu Precz z U-Pałami (jako litery „R”) Józefa Piniora (który miał zrobić reportaż dla Radia Wolna Europa) i osiągnął szczyt 1 czerwca 1988 podczas happeningu Rewolucja Krasnoludków. Udział w którym wzięło według różnych źródeł od 10 000 do 20 000 uczestników, którzy w czapkach krasnali przeszli ulicami Wrocławia, a opisywała go międzynarodowa prasa. Po wyjeździe Waldemara „Majora” Fydrycha za granicę po nieudanym starcie w wyborach parlamentarnych w 1989, krasnoludki uległy zapomnieniu, aż do czerwca 2003 kiedy to Agencja Reklamowa Wanilia zaproponowała Biuru Promocji Miasta Wrocław strategię wykreowania krasnoludka jako symbolu miasta.

Krasnale w przestrzeni miejskiej

Podstawowe parametry wyglądu wrocławskiego krasnala zostały ustalone przez pierwsze pięć krasnali ustawionych przez Tomasza Moczka w ramach realizacji strategii marketingowej miasta Wrocławia i zostały podtrzymane przy realizacji kolejnych przez artystów związanych z pracownia Wytwórnia Rzeźby.

Opiekunami krasnali są instytucje miejskie, partie polityczne, przedsiębiorstwa i osoby prywatne. Umieszczane są zarówno w celach promocji miasta, reklamy przedsięwzięć biznesowych jak i w celach społecznych oraz dwa w celu ozdoby prywatnych domów (Miłostek i Prywatek). Upamiętniają również znane postacie: Barduś – Jacka Kaczmarskiego, Papa Het – Jamesa Hetfielda, Alpinki – Kazimierza Głazka, Stanisława Krystyna Zarembę i Wandę Rutkiewicz.

Krasnoludki stały się atrakcją miasta – organizowane są specjalne wycieczki szlakiem krasnali i wydawane broszurki dla turystów chcących połączyć odnajdywanie kolejnych figurek ze zwiedzaniem Wrocławia. Stworzono również aplikację na smartfony z systemem Android ułatwiającą odnajdywanie krasnali. Grupy artystyczne organizują happeningi zarówno inspirowane przez instytucje miejskie jak i organizowane spontanicznie przez artystów. Są również narzędziem kampanii społecznych, a także przedmiotem sztuk teatralnych i festiwali kabaretowych.

Liczba krasnali zmienia się – wciąż pojawiają się nowe, a niektóre są kradzione lub padają ofiarą wandalizmu pomimo instalowanych zabezpieczeń, lecz po pewnym czasie wracają na swoje miejsce.

Liczba nowo powstających rocznie krasnali we Wrocławiu
Źródło: Tematyczne strony internetowe

Wrocławskie krasnale stały się inspiracją dla innych miast: w Suwałkach powstał szlak 10 krasnali wzorowany na wrocławskim, do którego postacie krasnali zaprojektował wrocławski rzeźbiarz Piotr Makała; w Legionowie przy przedszkolu stanęła figura Koszałka Opałka autorstwa Tomasza Moczka.

Krasnale w świadomości społecznej

W świadomości społecznej doszło do zjawiska „porwania” wrocławskich krasnali (termin wprowadzony przez Hanę Cervinkovą) z ich pierwotnego kontekstu jakim była działalność opozycyjna oraz symbolu „Pomarańczowej Alternatywy“ do czystej promocji miasta Wrocławia jako jego symbolu. W materiałach promocyjnych nie wspominano o ich inspiracji, a nawet jej zaprzeczano. Kreację zjawiska przypisywano w całości komercyjnej agencji reklamowej, która w 2003 zaproponowała Biuru Promocji Miasta Wrocławia strategię wykreowania krasnoludka jako symbolu miasta. Krasnoludek, w sposób charakterystyczny dla procesów łączącenia antykomunizmu z neoliberalizmem zachodzących po 1989 w krajach środkowo-wschodniej Europy, został przekształcony w nośnik neoliberalnego marketingu.

Literatura przedmiotu

Cezary Buśko: Życie codzienne krasnoludków w starożytności i wiekach średnich. Studium archeologiczne.. Wrocław: GAJT Wydawnictwo 1991 s.c., 2012. ISBN 978-83-62584-23-9.
Krasnoludkowy plan miasta. Wrocław: Orfin studio.
Wrocławskie krasnale 2012 Mapa Krasnali Przewodnik. Wyd. 17.05.2012. Wrocław: Opn.Art. ISBN 978-83-932981-8-1.

Wrocławskie krasnale - to miejsce nie posiada jeszcze przewodnika. Jeśli znasz to miejsce, to tutaj możesz napisać przewodnik.