Gmach Towarzystwa Rolniczego
Kraków
0.1km
Teatr Stary
Czytaj dalej
Narodowy Stary Teatr im. Heleny Modrzejewskiej – teatr w Krakowie, narodowa instytucja kultury, drugi najstarszy teatr w Polsce. Obok Teatru Narodowego w Warszawie i Teatru Wybrzeże w Gdańsku jest jedną z trzech narodowych scen dramatycznych, podlegających bezpośrednio Ministrowi Kultury. Jako jedyny polski teatr należy do Europejskiej Sieci Teatrów Mitos21, która skupia najważniejsze sceny teatralne w Europie. HistoriaPoczątki działalności datują się na początek lat 80. wieku XVIII. Inicjatorami powstania teatru byli: poseł krakowski Feliks Oraczewski oraz warszawski aktor Mateusz Witkowski, któremu w 17 października roku 1781 władze Krakowa udzieliły zgody na wystawienie widowisk za opłatą 50 złotych polskich miesięcznie. Witkowski pełnił funkcję pierwszego antreprenera (dyrektora) teatru. Jego otwarcie nastąpiło około 20 października roku 1781. Do roku 1799 przedstawienia odbywały się w budynku pałacu Spiskiego przy Rynku Głównym, a aktorzy, wzorem warszawskich kolegów, przyjęli nazwę Aktorzy Narodowi. W latach 1787–1830 antreprenerem był Jacek Kluszewski, który w 1799 przeniósł teatr do budynku u zbiegu ul. Jagiellońskiej i placu Szczepańskiego, w którym siedziba teatru znajduje się do dziś. W czasach dyrekcji Kluszewskiego znacząco wzrosła ranga i popularność teatru, w którym, mimo zależności od austriackich władz zaborczych wystawiano polskie przedstawienia. Od listopada roku 1820 (dyr. Kazimierz Skibiński) wprowadzono bardziej ambitny repertuar, grając tragedie: Williama Szekspira, Alojzego Felińskiego, Voltaire'a, Gottholda Lessinga, komedie: R. Sheridana, Moliera, Wojciecha Bogusławskiego oraz opery Karola Kurpińskiego i Luigiego Cherubiniego. Teatr rozwijał się również za dyrekcji Hilarego Meciszewskiego (1843–1845), znanego krakowskiego krytyka teatralnego i publicysty politycznego, który wprowadził do repertuaru dramat romantyczny, dbał o udoskonalenie sztuki reżyserskiej i aktorskiej zgodnie z nowoczesnymi regułami teatru europejskiego. W 1865 po raz pierwszy na scenie teatru wystąpiła Helena Modrzejewska, jego obecna patronka. W latach 1866–1885 teatrem kierował Stanisław Koźmian, publicysta polityczny i literat, związany ze środowiskiem krakowskich konserwatystów, współautor Teki Stańczyka, uczestnik powstania styczniowego, twórca tzw. "szkoły krakowskiej", w ramach której szczególną uwagę zwracano na jakość gry aktorskiej i gruntowne przygotowanie inscenizacji. Koźmian wielką wagę przywiązywał do repertuaru, w którym znalazły się dzieła polskiego, jak i europejskiego dramatu klasycznego oraz współczesnego. Na przełomie XIX i XX wieku teatr praktycznie przestał funkcjonować. W 1893 krakowski teatr miejski przeniesiono do nowego budynku przy placu Świętego Ducha, gdzie od 1909 funkcjonuje jako Teatr im. Juliusza Słowackiego. Na scenie przy placu Szczepańskim wystawiano jedynie przedstawienia okolicznościowe. W latach 1903–1906 budynek ten został gruntownie przebudowany w stylu secesji, z rozbudową pomieszczeń na sale taneczne, koncertowe, restauracyjne i handlowe. Na przełomie lat 20. i 30. XX mieściła się w nim Miejska Szkoła Dramatyczna. Działalność teatralną w budynku przy placu Szczepańskim wznowiono po zakończeniu II wojny światowej w 1945. W latach 1946–1954 teatr funkcjonował wraz z Teatrem im. Słowackiego w ramach Miejskich, a następnie Państwowych Teatrów Dramatycznych. W repertuarze przeważały przedstawienia z usankcjonowanego przez państwo nurtu socrealistycznego. Od 1954 teatr funkcjonuje samodzielnie, od 1956 jako Państwowy Stary Teatr im. Heleny Modrzejewskiej. W latach pięćdziesiątych jego dyrektorami byli Roman Zawistowski i Władysław Krzemiński. W tym okresie nastąpiło ożywienie w działalności artystycznej. W teatrze znalazło zatrudnienie wielu reżyserów, aktorów i scenografów. W repertuarze sięgnięto po dzieła dramatu polskiego i światowego. Wystawiano sztuki klasyczne, kładziono jednak nacisk na ich nowoczesne ujęcie. Grano również z powodzeniem utwory współczesne. W 1963 na stanowisku dyrektora Krzemińskiego zastąpił Zygmunt Hübner, za czasów którego do teatru trafiło wiele artystycznych indywidualności, m.in. reżyserzy Andrzej Wajda czy Konrad Swinarski. Coraz większą rolę w repertuarze zaczął odgrywać polski dramat narodowy na czele z Weselem Stanisława Wyspiańskiego w reżyserii Andrzeja Wajdy (1963). Swoje najsłynniejsze inscenizacje realizowali w teatrze Konrad Swinarski i Jerzy Jarocki. W 1969 Zygmunt Hübner złożył rezygnację ze stanowiska dyrektora po zdjęciu przez cenzurę przedstawienia Kurdesz Ernesta Brylla. Dyrektorem został Jan Paweł Gawlik. Jednym z najważniejszych wydarzeń w historii teatru była nowatorska inscenizacja Dziadów Adama Mickiewicza dokonana przez Konrada Swinarskiego (1973). W tym czasie wystawiono również Wyzwolenie Stanisława Wyspiańskiego w reżyserii Swinarskiego (1974), a Andrzej Wajda wyreżyserował Biesy Fiodora Dostojewskiego (1971) oraz Noc listopadową Wyspiańskiego. Coraz częściej sięgano po polski repertuar współczesny, a reżyserowali młodzi twórcy, Krystian Lupa, Jerzy Grzegorzewski, Maciej Prus czy Krzysztof Kieślowski. Wystawione przez Andrzeja Wajdę widowisko Z biegiem lat, z biegiem dni... (1978) na podstawie utworów twórców galicyjskich z przełomu XIX i XX wieku zostało w 1980 zrealizowane ponownie jako serial telewizyjny. W 1980 nastąpiła zmiana na stanowisku dyrektora. Gawlik został zastąpiony przez popieranego przez zespół artystyczny kompozytora Stanisława Radwana, któremu przyszło prowadzić teatr w trudnych latach stanu wojennego. Wiele z wystawianych sztuk odwoływało się do bieżących wydarzeń społecznych. Ważnymi wydarzeniami były inscenizacje Hamleta Williama Szekspira (1981), Antygony Sofoklesa (1984) oraz Zbrodni i kary Fiodora Dostojewskiego (1984) dokonane przez Andrzeja Wajdę oraz inne dokonane przez Jerzego Jarockiego, Krystiana Lupę, Rudolfa Zioło czy Tadeusza Bradeckiego, który w 1990 przejął od Radwana obowiązki dyrektora. Po 1990 wystawiono m.in. Ślub Witolda Gombrowicza w reżyserii Jerzego Jarockiego (1990), adaptacje dramatów austriackich w reżyserii Krystiana Lupy, a Jerzy Grzegorzewski zrealizował własny scenariusz Tak zwana ludzkość w obłędzie (1992). W 1991 scenie nadano status teatru narodowego. W latach 1997–1998 teatrem kierowało aż trzech dyrektorów: Krystyna Meissner, następnie Jerzy Bińczycki, a po jego nagłej śmierci krytyk teatralny Jerzy Koenig. W tym czasie wystawiona została Iwona, księżniczka Burgunda Witolda Gombrowicza w reżyserii Grzegorza Jarzyny (pod pseudonimem Horst Leszczuk). W lutym 2001 zmieniono nazwę teatru na Narodowy Stary Teatr im. Heleny Modrzejewskiej. Od 2002 dyrektorem artystycznym, a w 2003 dyrektorem naczelnym jest profesor krakowskiej PWST, aktor i reżyser Mikołaj Grabowski, pełniący wcześniej funkcję dyrektora łódzkiego Teatru Nowego. W tym samym roku odbyła się premiera Mistrza i Małgorzaty Michaiła Bułhakowa w reżyserii Krystiana Lupy. Dyrektorzy
Osoby współpracujące z teatremAktorzy
Reżyserzy
Scenografowie
Kompozytorzy
Inicjatywy
Linki zewnętrzne
|
Teatr Stary - to miejsce nie posiada jeszcze przewodnika. Jeśli znasz to miejsce, to tutaj możesz napisać przewodnik.
- Zaloguj się albo zarejestruj aby dodać komentarz
- 155 odsłon
