Synagoga Mizrachi

Synagoga Mizrachi w Będzinie (z hebr. Wschodni) – publiczny dom modlitwy znajdujący się w Będzinie w podziemiach kamienicy przy ulicy Potockiego 3.

Synagoga Mizrachi w Będzinie (z hebr. Wschodni) – publiczny dom modlitwy znajdujący się w Będzinie w podziemiach kamienicy przy ulicy Potockiego 3.

Historia

Synagoga została założona na pod koniec XIX wieku z inicjatywy i funduszy bogatego kupca Jakuba Chila Winera. Synagoga najprawdopodobniej jako jedyna w Będzinie przetrwała czasy II wojny światowej bez żadnych zniszczeń i uszkodzeń. Od czasów zakończenia wojny główna sala modlitewna została podzielona ścianką na dwa odrębne pomieszczenia, w których znajdował się skład węgla oraz rupieciarnia.

Przez wiele lat synagoga pozostawała zapomniana, a jej lokalizacja nie była do końca znana. W 2003 roku podczas spotkania Adama Szydłowskiego, prezesa Zagłębiowskiego Centrum Kultury Żydowskiej, z Menachemem Liwerem, jego żoną i rodziną, dowiedziano się o istnieniu synagogi przy ulicy Potockiego 3. Istnienie domu modlitwy miało potwierdzać miejsce po mezuzie na framudze drzwi.

W 2004 roku Szlomo Gołdowski podczas wizyty na dziedzińcu kamienicy gdzie znajduje się synagoga wspomniał, gdy będąc dzieckiem bawił się na podwórku kamienicy Winnera, to jego ojciec modlił się za pewnymi drzwiami. Nie udało ich się jednak otworzyć, ze względu na nieobecność właścicielki.

Dopiero 6 lipca 2004 roku Adamowi Szydłowskiemu oraz pozostałym członkom Zagłębiowskiego Centrum Kultury Żydowskiej udało się wejść do lokalu, gdzie znajdowała się synagoga. Natychmiast przystąpiono do jej renowacji, usunięto węgiel, wyburzono ściankę dzielącą salę modlitewną, zabezpieczono malowidła oraz usunięto trzydziestocentymetrową warstwę ziemi, w której znaleziono pozostałości kafli kominka. Na ścianie wschodniej znajduje się zamurowana wnęka po drewnianym Aron ha-kodesz.

Obecnie synagoga jest okazjonalnie udostępniona zwiedzającym, znajduje się w niej wystawa zachowanych przedmiotów z bożnicy. Odwiedziło ją już wiele osób, w tym delegacja Światowego Związku Żydów Zagłębia.

Wewnątrz głównej sali modlitewnej zachowały się malowidła i freski będzińskiego malarza Altka Winera. Przedstawiają one grób Absaloma, uliczkę Jaffe, grób Racheli, motywy roślinne oraz znajdujące się w medalionach: menora, chanukija, balsaminka oraz świeca hawdalowa.

Na stropie podzielonym na trzy kolebki, które przedstawiają po cztery z każdej strony, czyli Dwanaście Plemion Izraela. W centralnej części znajduje się gwiazda Dawida. Synagoga jest również jedną z siedmiu w Polsce, w której zachował się pełny cykl znaków zodiaku. Polichromie są zgodne z ideą syjonizmu. Napisy w języku jidysz wykonali najprawdopodobniej dwaj nieznani malarze.

Obecnie planowany jest gruntowny remont synagogi, który ma przywrócić jej dawny oryginalny blask. Planuje się również przystosowanie podwórza do potrzeb turystycznych oraz odtworzenie stojącego po prawej stronie klombu z kwiatami. W 2006 roku, dzięki funduszom władz miasta odnowiono bramę wejściową.

W 2007 roku synagoga została zamknięta ponieważ z sufitu zaczęła odpadać polichromia.

Po trwającym pięć lat remoncie konserwatorskim, który kosztował ponad 120.000 złotych synagoga została otwarta z początkiem 2012 roku. Odrestaurowano polichromie i zabezpieczono obiekt przed wilgocią.