Stary Cmentarz

Zespół cmentarny w Łomży. W 1801 roku poza ówczesnymi granicami Łomży został wytyczony teren przeznaczony dla nowego cmentarza rzymskokatolickiego. W latach trzydziestych XIX wieku dołączono obok wydzielony teren dla cmentarza ewangelickiego, a w początkach lat sześćdziesiątych także dla cmentarza prawosławnego. Granice rozdzielające te trzy nekropolie ulegały zmianom i w końcu uległy niemal całkowitemu zatarciu. Dziś te nekropolie tworzą tzw. zespół cmentarzy wyznaniowych i komunalnych. Zespół cmentarny jest jedną z najstarszych nekropolii w Polsce. Co roku poszczególne nagrobki są remontowane. Na XIX-wiecznym cmentarzu łomżyńskim znajduje się ponad 560 zabytkowych nagrobków zróżnicowanych pod względem stylowym, artystycznym i materiałowym. Zachowały się grobowce i nagrobki w stylu klasycystycznym, neoklasycystycznym, neogotyckim, eklektycznym, niektóre z elementami neorenesansowymi.

Łomżyńska nekropolia została wpisana do rejestru zabytków decyzją z dnia 26 listopada 1985 r. wydaną przez Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków w Łomży, pod numerem rejestru 211.

Zespół cmentarny w Łomży. W 1801 roku poza ówczesnymi granicami Łomży został wytyczony teren przeznaczony dla nowego cmentarza rzymskokatolickiego. W latach trzydziestych XIX wieku dołączono obok wydzielony teren dla cmentarza ewangelickiego, a w początkach lat sześćdziesiątych także dla cmentarza prawosławnego. Granice rozdzielające te trzy nekropolie ulegały zmianom i w końcu uległy niemal całkowitemu zatarciu. Dziś te nekropolie tworzą tzw. zespół cmentarzy wyznaniowych i komunalnych. Zespół cmentarny jest jedną z najstarszych nekropolii w Polsce. Co roku poszczególne nagrobki są remontowane. Na XIX-wiecznym cmentarzu łomżyńskim znajduje się ponad 560 zabytkowych nagrobków zróżnicowanych pod względem stylowym, artystycznym i materiałowym. Zachowały się grobowce i nagrobki w stylu klasycystycznym, neoklasycystycznym, neogotyckim, eklektycznym, niektóre z elementami neorenesansowymi.

Łomżyńska nekropolia została wpisana do rejestru zabytków decyzją z dnia 26 listopada 1985 r. wydaną przez Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków w Łomży, pod numerem rejestru 211.

Obiekty zabytkowe na terenie Cmentarza Katedralnego

Dom Grabarza – dom przedpogrzebowy z 1853 roku. Zbudowany według projektu budowniczego powiatowego, Teodora Bogumiła Seyfrieda. Wpisany do rejestru zabytków pod numerem A-285 z 14 maja 1987.

Kaplica Śmiarowskich – kaplica grobowa rodziny Śmiarowskich. Wybudowana w 1838 roku przez Mateusza Śmiarowskiego, kaplica poświęcona jego zmarłej żonie Wincencie Ludwice i jej dzieciom. Rok później przekazana parafii i miastu jako kaplica cmentarna, w miejsce starej zniszczonej drewnianej kaplicy p.w. Świętego Rocha. Wpisana do rejestru zabytków pod numerem A-282 z 19 marca 1987.

Dzwonnica – murowana dzwonnica wniesiona w 1886 roku w pobliżu Kaplicy Śmiarowskich. Figuruje w rejestrze zabytków.

Kaplica ewangielicka – dawna kaplica ewangielicka zbudowana w 1844 roku. Budynek murowany. Figuruje w rejestrze zabytków.

Kaplica prawosławna – kaplica p.w. Grobu Pańskiego. Wybudowana w 1906 r. Styl neoklasycystyczny. Wpisana do rejestru zabytków.

Ogrodzenie z bramami – w sklad ogrodzenia wchodzą m.in. dwie trójdzielne bramy główne z 1879 roku: neoromańska brama główna prowadząca do dawnego cmentarza ewangelickiego oraz neogotycka brama główna prowadząca na cmentarz rzymsko-katolicki. Ogrodzenie cmentarza wraz z bramami Figuruje w rejestrze zabytków.

Znani i zasłużeni

Na cmentarzu spoczywają ludzie zasłużeni, m.in.

• Jakub Waga (1800-1872) – botanik, autor "Flory Polskiej"
• Feliks Bernatowicz (1786-1836) – pisarz, autor powieści "Pojata, córka Lezdejki"
• Alfons Budziński (zm. 1855) – lekarz weterynarii, archeolog i badacz Mazowsza
• Klemens Szczawiński (zm. 1877) – pierwszy prezydent Łomży po uzyskaniu przez nią statusu stolicy guberni
• Marian Śmiarowski (zm. 1907) – adwokat przysięgły, założyciel wielu instytucji społecznych i dobroczynnych w Łomży

Poza nielicznymi wyjątkami nie chowa się już na nim zmarłych. Obecnie w Łomży dokonuje się pochówku na nowym cmentarzu położonym w południowej części miasta przy ulicy Przykoszarowej.