Pomnik Golema

0

Pomnik Golema – pomnik Golema, postaci mitologicznej, sztucznego człowieka, którego według legendy miał stworzyć praski rabin Jehuda Löw ben Bekalel. Znajduje się w Poznaniu, na Alejach Marcinkowskiego, przed budynkiem Muzeum Narodowego. Odsłonięty w maju 2010, mierzy 2,5 m wysokości.

Czytaj dalej

Pomnik Golema – pomnik Golema, postaci mitologicznej, sztucznego człowieka, którego według legendy miał stworzyć praski rabin Jehuda Löw ben Bekalel. Znajduje się w Poznaniu, na Alejach Marcinkowskiego, przed budynkiem Muzeum Narodowego. Odsłonięty w maju 2010, mierzy 2,5 m wysokości.

O rzeźbie

Autorem pomnika jest David Černý, kontrowersyjny czeski artysta, znany z instalacji Entropa, zrealizowanej w budynku Rady Unii Europejskiej w Brukseli w 2009. Golem w wersji poznańskiej jest postacią ukazaną ekspresyjnie, w ruchu, robiącą wrażenie przemieszczania się, kroczenia. Nawiązuje w ten sposób do osiągnięć włoskich futurystów z początków XX wieku. Według Mariusza Szczygła, Černý, znany z prowokacji artystyczno-religijnych na terenie Czech, a także ze skandalu w Bielsku-Białej, gdzie wystawił rzeźbę Saddama Husajna w akwarium, ubranego w slipy, został poproszony przez władze poznańskie o stworzenie rzeźby pozbawionej tego rodzaju ironii i nie obrażającej potencjalnie niczyich uczuć religijnych. W czerwcu 2011 pomnik został uszkodzony przez nieznanego sprawcę - odcięto mu sześć elementów, z których składa się jedno z przedramion postaci. 10 sierpnia 2012 nad ranem Golem został przez nieznanych chuliganów oderwany od podstawy i przewrócony na bruk. W konsekwencji nastąpiły duże uszkodzenia - ręka uległa wgnieceniu w tułów.

Związek Golema z Poznaniem

Golem jest postacią związaną z Poznaniem poprzez osobę Jehudy Löwa ben Bekalela, żydowskiego mistyka i rabina, który według legendy stworzył Golema w Pradze. Bekalel urodził się jednak na terenie Ha Kehillat szel Pozna (dzielnicy żydowskiej w Poznaniu) i tutaj przez wiele lat był głównym rabinem miasta (według niektórych źródeł także Polski). Tutaj również pobierał liczne nauki mistyczne, co mogło mieć bezpośredni wpływ na próby tworzenia Golema w Pradze. Poznań był podówczas znaczącym ośrodkiem mistyki i żydowskiej myśli filozoficznej. Według Zuzany Tlaskovej z praskiego Muzeum Żydowskiego w Czechach poza Pragą nie istniała żadna wersja legendy o tworzonych Golemach, a zatem musiała ona przywędrować z Polski. Jednym z miejsc, gdzie mogła się ona narodzić, mógł być np. Poznań, a także Chełm (tam Golema stworzyć miał Eljasz Baal-Szem).

Kontekst

Rzeźby Černého osiągają wysokie ceny i są kontrowersyjne, w związku z czym Poznań jest dopiero trzecim miastem w Europie, w którym stanął jego monument (po Pradze i Libercu). Inicjatorem ustawienia Golema w Poznaniu było Towarzystwo Zachęty Sztuk Pięknych. Twórca pomnika zamierzał początkowo umieścić dzieło na środku Alei, z możliwością okresowego przenoszenia w różne miejsca miasta, ale ta odważna propozycja nie spotkała się z aprobatą władz miejskich, w związku z czym Golem stał na trawniku, a nie na osi Alei. 17 września 2010 ostatecznie przeniesiono go jednak w oś Alei, w pobliże fontanny z delfinami, frontem do znajdującej się również w osi Alei ale na ich przeciwległym krańcu steli Heinza Macka i tyłem do pomnika Karola Marcinkowskiego przy ul. 23 Lutego, reprezentującego skrajnie konserwatywne podejście do sztuki pomnikowej, tworząc tym samym dialog tych trzech, diametralnie różniących się, monumentów.

Odsłonięcie

David Černý był obecny podczas odsłonięcia pomnika. W jego zamiarze dzieło ma za zadanie połączyć historie Poznania i Pragi. Po uroczystości odsłonięcia artysta spotkał się ze studentami Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza na specjalnej sesji poświęconej sztuce współczesnej, zwłaszcza tej najbardziej kontrowersyjnej.

Konkurencyjny projekt

W mniej więcej tym samym czasie z pomysłem upamiętnienia Golema w mieście wystąpiło Towarzystwo Poznania Miejsc Fyrtel, ale na miejsce lokalizacji pomnika proponowało plac u zbiegu ulic 23 Lutego i Nowowiejskiego. Sporządzono także wizualizację obiektu – Golem w tej wersji miał być bardziej tradycyjny, wykonany z betonu, ze świecącymi na czerwono oczami i parą buchającą z ust. W związku z realizacją rzeźby Černého pomysł zarzucono.


Pomnik Golema - to miejsce nie posiada jeszcze przewodnika. Jeśli znasz to miejsce, to tutaj możesz napisać przewodnik.