Nowy cmentarz żydowski

0

Nowy cmentarz żydowski w Sanoku – położony jest w dzielnicy Śródmieście w obrębie ulic Kiczury i Głogowej.

Jest to jeden z dwóch, obok starego cmentarza żydowskiego, cmentarz żydowski w tym mieście.

Został założony w XIX wieku (dokładna data nie jest znana), zajmuje powierzchnię 1,67 ha, na której zachowało się około 50 nagrobków z XIX i XX wieku z napisami w języku hebrajskim i niemieckim. W 1906 przy cmentarzu powstał dom przedpogrzebowy, w latach 30. obszar kirkutu został powiększony.

W II RP obok cmentarza działała cegielnia parowa.

W latach 1942–1943 nagrobkami z sanockich kirkutów wybrukowano kilkanaście śródmiejskich ulic w Sanoku oraz drogę do Trepczy. Od lata 1942 roku cmentarz był również miejscem, gdzie odbywały się egzekucje ludności (m. in. została rozstrzelana rodzina prezesa Sądu Okręgowego w Sanoku, dra Stanisława Frieda). W tym miejscu śmierć poniosło ok. 500 osób.

Ostatni pochówek miał miejsce na tym kirkucie w 1957 roku. Według informacji na posiedzeniu Miejskiej Rady Narodowej w Sanoku w 1958 cmentarz był wówczas nieuporządkowany od 1944.

Na przełomie 1988/1989 z inicjatywy Związku Religijnego Wyznania Mojżeszowego w Warszawie organizacja Związek Bojowników o Wolność i Demokrację przeprowadziła na cmentarzu prace porządkowe (m.in. odbudowano ogrodzenie i wystawiono pomnik ku czci ofiar Holocaustu ustanowiony przez Fundację Rodziny Nissenbaumów). Projektantem i wykonawcą był Jan Pastuszak z Józefowa. Inskrypcja brzmi: "Kto stanie przed tym pomnikiem, niechaj pochyli głowę i z czcią wspomni męczenników poległych za ojczyznę i wiarę, za godność i wolność wszystkich ludzi – przeciw bestialstwu ludobójczego rasizmu. Spokój ich szczątkom! W tym miejscu w czasie II wojny światowej zostali zamordowani przez hitlerowców Żydzi, Polacy, Łemkowie i Starorusini. Israel Singer. Fundacja Rodziny Nissenbaumów. 1988.".

W sierpniu 2008 roku dzięki wsparciu Fundacji Ochrony Dziedzictwa Żydowskiego w Polsce oraz władz miejskich Sanoka odbył się w mieście letni obóz ŻOOM, podczas którego m.in. sprzątano cmentarz żydowski oraz poświęcono czas nauce czytania macew oraz inwentaryzacji zachowanych nagrobków. 29 października 2008 roku w sanockiej Galerii BWA odbył się zorganizowany przez Fundację Ochrony Dziedzictwa Żydowskiego w Polsce oraz członków ŻOOM cykl bogato ilustrowanych fotografiami wykładów poświęconych żydowskim pochówkom i cmentarzom. 23 czerwca 2010 roku grupa studentów z Dartmount College (USA) przy współpracy władz miasta i lokalnej społeczności zakończyła prace porządkowe kolejnego kwartału sanockiego kirkutu. Opiekunem projektu był Steven Glazer. Z części ocalałych macew studenci utworzyli lapidarium.

Kirkut jest ogrodzony stalowym parkanem, do którego prowadzi ozdobiona gwiazdami Dawida brama. Od strony południowej graniczy z Cmentarzem Centralnym.

Nowy cmentarz żydowski - to miejsce nie posiada jeszcze przewodnika. Jeśli znasz to miejsce, to tutaj możesz napisać przewodnik.