Muzeum Powstania Warszawskiego

Muzeum Powstania Warszawskiego – muzeum historyczne w Warszawie, samorządowa instytucja kultury m.st. Warszawy, założone w 1983 jako Muzeum i Archiwum Powstania Warszawskiego. Zostało otwarte w 2004 i wpisane do Państwowego Rejestru Muzeów (nr 81) w 2005. Placówka dokumentuje historię powstania warszawskiego.

Muzeum mieści się w dawnej Elektrowni Tramwajów Miejskich w Warszawie na Woli.

Muzeum zostało otwarte w przeddzień 60. rocznicy wybuchu powstania, 31 lipca 2004. Jest wyrazem hołdu warszawiaków wobec tych, którzy walczyli i ginęli za wolną Polskę i jej stolicę. Ekspozycja przedstawia walkę i codzienność powstania na tle okupacji, poprzez ukazanie złożonej sytuacji międzynarodowej, aż po powojenny terror komunistyczny i losy powstańców w PRL.

Muzeum prowadzi działalność naukowo-badawczą oraz edukacyjną poświęconą dziejom powstania warszawskiego oraz historii i dorobku Polskiego Państwa Podziemnego. Gromadzi zbiory poświęcone tym zagadnieniom. Inicjatywą Muzeum jest również utworzenie Archiwum Historii Mówionej gromadzącego nagrania wspomnień uczestników powstania.

Ekspozycja w Muzeum została przyjęta przez recenzje i opinię publiczną pozytywnie, jako nowatorska w dziejach muzealnictwa polskiego. Wykorzystuje najnowsze techniki audiowizualne pozwalające na interaktywne uczestniczenie w oglądaniu eksponatów.

Muzeum Powstania Warszawskiego – muzeum historyczne w Warszawie, samorządowa instytucja kultury m.st. Warszawy, założone w 1983 jako Muzeum i Archiwum Powstania Warszawskiego. Zostało otwarte w 2004 i wpisane do Państwowego Rejestru Muzeów (nr 81) w 2005. Placówka dokumentuje historię powstania warszawskiego.

Muzeum mieści się w dawnej Elektrowni Tramwajów Miejskich w Warszawie na Woli.

Muzeum zostało otwarte w przeddzień 60. rocznicy wybuchu powstania, 31 lipca 2004. Jest wyrazem hołdu warszawiaków wobec tych, którzy walczyli i ginęli za wolną Polskę i jej stolicę. Ekspozycja przedstawia walkę i codzienność powstania na tle okupacji, poprzez ukazanie złożonej sytuacji międzynarodowej, aż po powojenny terror komunistyczny i losy powstańców w PRL.

Muzeum prowadzi działalność naukowo-badawczą oraz edukacyjną poświęconą dziejom powstania warszawskiego oraz historii i dorobku Polskiego Państwa Podziemnego. Gromadzi zbiory poświęcone tym zagadnieniom. Inicjatywą Muzeum jest również utworzenie Archiwum Historii Mówionej gromadzącego nagrania wspomnień uczestników powstania.

Ekspozycja w Muzeum została przyjęta przez recenzje i opinię publiczną pozytywnie, jako nowatorska w dziejach muzealnictwa polskiego. Wykorzystuje najnowsze techniki audiowizualne pozwalające na interaktywne uczestniczenie w oglądaniu eksponatów.

Historia Muzeum Powstania Warszawskiego

Historia budowy

Przez wiele lat budowa Muzeum była niemożliwa z powodów politycznych. O potrzebie jego utworzenia dyskutowano już w 1956 roku, w czasie politycznej odwilży po śmierci Stalina, lecz żadne działania nie zostały podjęte aż do 1981 roku. To wtedy powołano Społeczny Komitet Budowy Muzeum Powstania Warszawskiego i rozpoczęto zbiórkę pamiątek z powstania. Wprowadzenie stanu wojennego w grudniu 1981 roku sparaliżowało jednak działania Komitetu.

Dopiero w 1983 ówczesny komisarz Warszawy gen. Mieczysław Dębicki, powołał oddział Muzeum Historycznego m.st. Warszawy – dzisiejszego Muzeum Powstania Warszawskiego.

W latach 1984-1994 trwały przygotowania do budowy Muzeum Powstania Warszawskiego na ruinach Banku Polskiego, powstańczej reduty przy ul. Bielańskiej. W 1984 prof. Janusz Durko, w owym czasie dyrektor Muzeum Historycznego m.st. Warszawy, zainicjował we współpracy ze Stowarzyszeniem Architektów Polskich konkurs na projekt Muzeum Powstania. W 1986 roku zwyciężył pomysł Konrada Kuczy-Kuczyńskiego, Andrzeja Miklaszewskiego i Zbigniewa Pawłowskiego. W 1994 odbyła się uroczystość wmurowania kamienia węgielnego pod budowę Muzeum, jednak z powodu niejasnych stosunków własnościowych gmachu przy Bielańskiej budowa się nie rozpoczęła.

Sytuacja zmieniła się w 2002 roku, kiedy prezydentem Warszawy został Lech Kaczyński. Obiecał powstańcom, że Muzeum zostanie wybudowane na 60. rocznicę wybuchu powstania warszawskiego. W roku 2003 Jan Ołdakowski wspólnie z Pawłem Kowalem, Leną Dąbkowską-Cichocką i Joanną Bojarską opracowali koncepcję przyszłego Muzeum. W lipcu tego samego roku zapadły najważniejsze decyzje: powołano pełnomocnika ds. budowy Muzeum Powstania Warszawskiego (którym został Ołdakowski), przeznaczono na siedzibę Muzeum zabytkowy budynek dawnej Elektrowni Tramwajowej, powołano Radę Honorową i Radę Programową Muzeum Powstania Warszawskiego. W grudniu 2003 Rada Warszawy uchwaliła rezolucję dotyczącą ustanowienia nowej instytucji kultury – Muzeum Powstania Warszawskiego.

Konkurs koncepcji architektonicznej, ogłoszony w sierpniu 2003, wygrał projekt architekta Wojciecha Obtułowicza, autora m.in. Polskiego Pawilonu Expo 2000 w Hanowerze. W konkursie na opracowanie koncepcji plastycznej ekspozycji zwyciężył zespół w składzie: Jarosław Kłaput, Dariusz Kunowski, Mirosław Nizio. Prace rozpoczęły się w kwietniu 2004 i w ciągu następnych czterech miesięcy prowadzone były na trzy zmiany, 24 godziny na dobę. Dzięki olbrzymiemu wysiłkowi i poświęceniu ludzi zaangażowanych w realizację projektu 31 lipca 2004 – dzień przed 60. rocznicą powstania warszawskiego – ówczesny prezydent Warszawy Lech Kaczyński otworzył Muzeum Powstania Warszawskiego.

8 kwietnia 2011 na fasadzie siedziby muzeum odsłonięto tablicę pamiątkową poświęconą Lechowi Kaczyńskiemu, wykonaną z czarnego, satynowanego granitu, z odlaną z brązu podobizną Lecha Kaczyńskiego, autorstwa Andrzeja Renesa, o wymiarach 100 × 65 cm.

Historia budynku Elektrowni Tramwajów Miejskich

Decyzją prezydenta Warszawy Lecha Kaczyńskiego przekazano na siedzibę Muzeum Powstania Warszawskiego budynek dawnej Elektrowni Tramwajowej przy ul. Okopowej 28, co przywróciło świetność jednemu z nielicznych już w mieście zabytków architektury przemysłowej.

Historyczną Elektrownię Tramwajową wzniesiono w latach 1904-1908. Na rozległej działce stanął też budynek administracji, powstała bocznica kolejowa, wykopano studnię artezyjską, a w 1917 wybudowano dodatkowo kotłownię. Rok później rozpoczęła się rozbudowa gmachu głównego, trwająca do roku 1923.

Działania wojenne we wrześniu 1939 spowodowały poważne uszkodzenia budynku Elektrowni. 1 sierpnia 1944 grupa żołnierzy „Kedywu” odparła ataki oddziałów niemieckiej żandarmerii i Wehrmachtu. Pracownicy Elektrowni trwali na posterunku do 6 sierpnia – kiedy to wkroczyli Niemcy i rozstrzelali załogę. Podczas powstania warszawskiego w pobliżu toczyły się zaciekłe walki o utrzymanie tzw. „twardego frontu”. Wraz z upadkiem powstania Niemcy zbombardowali teren wolskiej Elektrowni, a ocalałe mury wysadzili.

Po wojnie uznano, że w wyniku odbudowy Elektrownia powinna zostać przekształcona w ciepłownię, co też się stało. Budynek był wielokrotnie przejmowany przez kolejnych właścicieli. W latach 70. jego ceglaną fasadę pokrywał szary tynk, tzw. baranek. W 2004, dzięki pracy konserwatorów zaangażowanych przez Muzeum, budynek Elektrowni odzyskał dawny wygląd. Wynalazcą nowatorskiej metody czyszczenia ceglanych murów z cementowego tynku jest Bogusław Kornecki, który opracował pomysł podgrzewania tynku palnikiem. W 2006 na 34. Międzynarodowej Wystawie Wynalazczości w Genewie odebrał złoty medal z wyróżnieniem i statuetkę „Geniusza”.

W połowie kwietnia 2004, po zdemontowaniu kotłów i innych ciężkich elementów, rozpoczęły się trudne, całodobowe prace remontowo-budowlane przygotowujące Muzeum na otwarcie w lipcu.

Zabytkowy budynek jest jednym z nielicznych zachowanych dziś przykładów architektury przemysłowej z początku XX wieku. Nad gmachem Muzeum góruje 32-metrowa wieża, na ścianie której z daleka widać symbol Polski Walczącej. Na szczycie wieży znajduje się taras widokowy, z którego można zobaczyć rozległą panoramę Śródmieścia i bliskiej Woli, a także teren walk na linii „twardego frontu”.

W 2005 roku Muzeum zaangażowało się w rewitalizację pomnika Piotra Lędziakowskiego, który zginął 13 kwietnia 1917 r. w wyniku wybuchu kotła. Fragmenty kratownic z hali Elektrowni oraz słupki z zabetonowanych tramwajowych szyn posłużyły rewitalizacji grobu pracownika Elektrowni. Prace konserwatorskie przeprowadził Bogusław Kornecki (główny konserwator Społecznego Komitetu Opieki nad Starymi Powązkami) oraz Jerzy Niewiadomski (specjalista od renowacji zabytków z metalu).

Dyrekcja Muzeum

Dyrektorem Muzeum jest Jan Ołdakowski, a jego zastępcami są: dr Dariusz Gawin (szef Instytutu Stefana Starzyńskiego), Łucja Konopka (zastępca dyrektora ds. ekonomicznych) oraz dr Paweł Ukielski (zastępca dyrektora ds. merytorycznych).

Ekspozycja

Ekspozycja zlokalizowana jest na trzech kondygnacjach (parter, antresola i piętro), na całkowitej powierzchni ponad 3000 m². Składa się na nią blisko 1000 eksponatów, 1500 fotografii, ponad 200 informacji biograficznych i historycznych, a także mapy, tablice, filmy, kroniki, zaaranżowane w porządkach chronologicznym i tematycznym.

Kompozycja ekspozycji muzealnej oddziałuje obrazem, światłem i dźwiękiem. Aranżacja wnętrza i wykorzystanie efektów multimedialnych przybliżają powstańczą rzeczywistość. Centralnym punktem Muzeum jest stalowy monument, przecinający wszystkie poziomy ekspozycji. Jego ściany pokrywają daty kolejnych dni powstania i ślady po pociskach. W kilkumetrowym Monumencie – „bijącym sercu walczącej Warszawy” – zamknięto odgłosy powstańczej stolicy. Wytyczona trasa przedstawia chronologię wydarzeń i prowadzi przez poszczególne sale tematyczne. Zwiedzający poruszają się w scenerii sprzed ponad 60. lat, chodzą po granitowym bruku wśród gruzów niszczonej stolicy.

Wystawa przedstawia historię powstania warszawskiego, począwszy od niemieckiej i sowieckiej napaści we wrześniu 1939 roku, poprzez okupację, akcję „Burza”, przygotowanie do powstania, jego wybuch i przebieg, sytuację na arenie międzynarodowej w 1944 roku, utworzenie nielegalnego, komunistycznego rządu w Lublinie, a skończywszy na losach powstańców w PRL.

Parter

Na parterze przedstawiono czas okupacji i sam wybuch powstania – godzinę „W”. W tę część ekspozycji wprowadza kalendarium wydarzeń od 1 września 1939 po 8 maja 1945 Pokazano życie codzienne okupowanej stolicy, niemiecki terror, którego symbolem są Palmiry i więzienie na Pawiaku, a także funkcjonowanie Polskiego Państwa Podziemnego i Akcję „Burza”. Najbardziej wymownym symbolem godziny „W” jest zegar ustawiony na godzinę 17.00. Atmosferę warszawskiej ulicy tamtego czasu oddają polskie flagi na replice jednego z niemieckich bunkrów i zdjęcia Eugeniusza Lokajskiego.

W oddzielnym pomieszczeniu eksponowane są maszyny drukarskie z lat 40., wszystkie są sprawne i drukują m.in. historyczne obwieszczenie z 3 sierpnia 1944, „Biuletyn Informacyjny” oraz ulotki okolicznościowe.

W przeznaczonej specjalnie dla dzieci Sali Małego Powstańca – jedynej tego typu w Polsce – jasnej i kolorowej, dzieci uczą się historii, oglądając teatrzyk powstańczy czy wcielając się w rolę harcerskich listonoszy i sanitariuszek. Najmłodsi goście mają do dyspozycji repliki dawnych zabawek, gry planszowe i puzzle. W sali znajduje się również replika pomnika Małego Powstańca zaprojektowanego przez Jerzego Jarnuszkiewicza.

Antresola

Na drugi poziom ekspozycji można wjechać przeszkloną windą, na której widnieją powstańcze opaski. Na antresoli zaprezentowano walki w sierpniu i życie codzienne w powstańczej Warszawie. Pokazano ludobójstwo na Woli, życie religijne i kulturalne, alianckie zrzuty oraz szpital powstańczy. W kinie Palladium wyświetlane są trzy powstańcze kroniki filmowe Biura Informacji i Propagandy AK, pokazywane w czasie powstania. Na trasie zwiedzania znajduje się aranżacja kanału, gdzie identyfikacji z powstańcami służy odpowiednia scenografia, efekty wizualne i dźwiękowe.

Piętro

Kanał i schody prowadzą na piętro. Ten fragment ekspozycji pokazuje walki we wrześniu toczące się na Czerniakowie, Mokotowie i Żoliborzu, udział w powstaniu żołnierzy NSZ i AL, a także cudzoziemców. Przedstawiono upadek powstania i następujące po nim wydarzenia – powstanie i działalność PKWN, decyzje Wielkiej Trójki, kapitulację i exodus ludności Warszawy. Przedstawiono też losy powstańców w PRL. Wyróżnioną częścią jest Miejsce Pamięci, w którym znajdują się powstańcze mogiły. Są także trzy odrębne pomieszczenia: „Radiostacje i łączność”, „Poczta polowa” i „Niemcy”.

Na piętrze znajduje się kawiarnia „Pół Czarnej” o wystroju stylizowanym na lata międzywojenne.

Hala z Liberatorem

Druga część ekspozycji, zwana Halą z Liberatorem, stanowi całkowicie odmienną przestrzeń. Jest to duża przestronna sala, dawna hala kotłów elektrowni, w której istotną rolę odgrywa gra światła i przestrzeni. Jej centralnym punktem jest replika samolotu Consolidated B-24 Liberator, pilotowanego przez kapitana Zbigniewa Szostaka, zestrzelonego przez myśliwce Luftwaffe w okolicach Bochni. Oryginalne elementy samolotu, odnalezione w rejonie katastrofy, włączono w jego replikę, wykonaną w skali 1:1. Do atrakcji tej części Muzeum można zaliczyć również: odrestaurowany jeden z kotłów elektrowni, wieżę widokową, rekonstrukcję kanału oraz salę kinową.

Od 1 sierpnia 2010 w specjalnie przygotowanej sali można obejrzeć film Miasto ruin będący pierwszą w Polsce cyfrową rekonstrukcją miasta zniszczonego w czasie II wojny światowej wykonaną w 3D. Pięciominutowy film pokazuje zrujnowane miasto w marcu 1945 roku widziane z pokładu liberatora nadlatującego od południa i zataczającego krąg nad Warszawą, tj. powtarzającego typową trasę pokonywaną przez te samoloty startujące z lotnisk we Włoszech i dokonujące zrzutów broni i żywności dla walczących powstańców.

Podziemia

W podziemiach Hali z Liberatorem znajduje się sala „Niemcy w okupowanej Warszawie” przedstawiająca historię lat 1939-1944 widzianą oczami tych, przeciwko którym wybuchło powstanie. Chętni mogą przejść przez kanał, udostępniony w tej części ekspozycji – już nie tak przestronny i komfortowy, jak na antresoli.

Mur Pamięci i Park Wolności

31 lipca 2004 roku, w dniu otwarcia Muzeum, w Parku odbyła się uroczysta msza św. celebrowana przez Prymasa Polski, Kardynała Józefa Glempa. Centralnym elementem Parku Wolności jest Mur Pamięci o długości 156 m, na którym wyryto blisko 11 tysięcy nazwisk żołnierzy Armii Krajowej poległych w powstaniu.

Lista ta jest nieustannie uzupełniana, cały czas przyjmowane są nowe zgłoszenia. Nazwiska są weryfikowane na podstawie dokumentów archiwalnych, list Czerwonego Krzyża i innych źródeł. Umieszczane są w tzw. systemie holenderskim, w ponumerowanych kolumnach, w porządku alfabetycznym.

Drukowane listy nazwisk z numerami są dostępne w Muzeum, pełny zestaw nazwisk dostępny jest również za pośrednictwem Internetu.

W centralnej części Muru zawieszono ważący 230 kg dzwon „Monter”, poświęcony gen. bryg. Antoniemu Chruścielowi – dowódcy sił powstania warszawskiego, trzykrotnemu kawalerowi Orderu Virtuti Militari i Krzyża Walecznych. Dzwon bije 1 sierpnia o „godzinie W”, czyli o godzinie 17.00 w dzień wybuchu powstania warszawskiego.

Na tyłach Muru Pamięci zwiedzić można plenerową galerię „Mur Sztuki”, gdzie swoje prace prezentują artyści z Polski i z zagranicy. Do tej pory swoje murale namalowali m.in. Edward Dwurnik, Wilhelm Sasnal, Stasys Eidrigevicius, Papcio Chmiel, Andrzej Pągowski, Grupa Twożywo, Bartek Materka, Przemysław Truściński, Galeria Rusz, Rafał Roskowiński, Wojtek Jaruszewski, Jakub Rebelka, Anna Czarnota, Wojciech Jaruszewski oraz Piotr Janowczyk.

W Parku Pamięci można również obejrzeć fragment oryginalnego pomnik księcia Józefa Poniatowskiego, zniszczonego przez Niemców w grudniu 1944.

Kaplica

Patronem kaplicy Muzeum Powstania Warszawskiego jest ks. Józef Stanek, jeden ze 108 błogosławionych, który został schwytany przez SS-manów i zginął na szubienicy 23 września 1944 roku. W 2004 roku jego relikwie, przechowywane dotychczas w świątyni Ojców Pallotynów z Prowincji Chrystusa Króla w Warszawie, zostały uroczyście złożone jako dar Prowincji dla muzealnej kaplicy w mensie ołtarzowej. Ks. Józef Stanek został beatyfikowany w 1999 roku przez Jana Pawła II. Kaplicę, zgodnie z wytycznymi liturgicznymi Kurii, zaprojektował arch. Wojciech Obtułowicz. Ściany wyłożono szarym wapieniem z Hiszpanii, podłogę zaś kostką brzozową. W każdą niedzielę o godz. 12.30 w kaplicy Muzeum Powstania Warszawskiego odprawiana jest msza.

Archiwum Historii Mówionej

W październiku 2004 rozpoczęty został projekt Archiwum Historii Mówionej. Jego głównym celem jest utrwalenie relacji kilku tysięcy żołnierzy Armii Krajowej – uczestników powstania warszawskiego, żyjących dzisiaj w Polsce i za granicą.

Ankieta przygotowana przez zespół historyków i socjologów nie koncentruje się jedynie na powstaniu warszawskim. Informacje dotyczą życia powstańców przed wybuchem II wojny światowe, ich aktywności podczas okupacji niemieckiej i ich losów po wojnie.

Zebrane materiały są pomocne zarówno dla historyków, jak i badaczy Polskiego Państwa Podziemnego, a także w programach edukacyjnych i w nauczaniu.

Do końca 2009 roku Archiwum przeprowadziło ponad 2400 wywiadów z uczestnikami powstania warszawskiego. Wszystkie relacje są utrwalane w wersji elektronicznej. Zapisy filmowe rozmów będą sukcesywnie udostępniane w czytelni Muzeum, a część z nich można obejrzeć na kanale YouTube.

Powstańcze Biogramy

Celem Powstańczych Biogramów jest opracowanie możliwie pełnego zbioru biogramów uczestników powstania warszawskiego. Biogramy to postać internetowej „encyklopedii” poświęconej powstańcom, którą każdy może współredagować. Dzięki zaangażowaniu żyjących powstańców, ich rodzin i wszystkich zainteresowanych istnieje możliwość dotarcia do bezcennych informacji, zdjęć i dokumentów. Zweryfikowane przez historyków materiały pozwolą na uzupełnienie i ocalenie danych na temat uczestników powstania.

Edukacja

Sekcja Dydaktyczna Muzeum prowadzi lekcje muzealne z historii i języka polskiego na różnych poziomach nauczania – od szkoły podstawowej po licea i inne szkoły ponadgimnazjalne. Zajęcia są dostosowane do wieku uczestników i dostarczają wiedzę o dziejach powstania warszawskiego i okresie II wojny światowej w Polsce.

Sekcja Dydaktyczna organizuje również certyfikowane szkolenia merytoryczne i metodyczne, otwarte wykłady i seminaria oraz warszawskie i ogólnopolskie projekty edukacyjne, wykraczające poza tradycyjnie rozumianą dydaktykę szkolną i doskonalenie zawodowe.

Elementem edukacyjnym jest również Sala Małego Powstańca – specjalnie wydzielona dla dzieci część ekspozycji. Najmłodsi mogą tu zacząć swoją „przygodę z historią” w przestrzeni dostosowanej do fizycznych i psychologicznych potrzeb dziecka, wśród zabawek i gier związanych z epoką, pod opieką specjalnie wyszkolonych instruktorów.

Wolontariat

Działalność Muzeum w dużej mierze opiera się na pracy wolontariuszy, których ok. 90 obecnie współpracuje z Muzeum. Są wśród nich gimnazjaliści, licealiści, studenci, ludzie aktywni zawodowo, ale też emeryci i renciści, a także sami powstańcy, którzy pomagają w różnych działach Muzeum. Są przewodnikami Muzeum, nagrywają i prowadzą wywiady z powstańcami, a także pomagają w Dziale Promocji, współtworzą projekty edukacyjne i wykonują prace biurowe. Praktycznie każdy, kto interesuje się powstaniem warszawskim i chce pogłębić swoją wiedzę nie tylko na temat historii, ale też nowoczesnych sposobów jej promocji, może zostać wolontariuszem Muzeum.

Instytut Stefana Starzyńskiego

Instytut Stefana Starzyńskiego to oddział Muzeum Powstania Warszawskiego, który poprzez programy edukacyjne, badawcze, działalność wydawniczą ma propagować wiedzę na temat Warszawy, koncentrując się przede wszystkim na najnowszej historii stolicy oraz na kwestiach związanych z jej rozwojem.

Fotoplastikon Warszawski

16 lipca 2008 Muzeum podpisało umowę z właścicielem warszawskiego Fotoplastikonu. Dzięki temu Muzeum udostępniło mieszkańcom stolicy oraz turystom bogate zbiory fotograficzne gromadzone przez ponad sto lat w budynku przy Alejach Jerozolimskich 51.

Fotoplastikon powstał na początku XX w. i z niewielkimi przerwami działał przez całe stulecie, zachowując pierwotną lokalizację. Dziś w Polsce oprócz warszawskiego, zachował się również fotoplastikon w Łodzi, są to jedne z niewielu na świecie czynnych urządzeń tego typu. W zbiorach Fotoplastikonu jest ponad 3000 oryginalnych fotografii z różnych zakątków świata dokumentujących otwarcie Kanału Sueskiego, wyprawę na Spitsbergen, ślub księżniczki Anny, „Japonię – jakiej nie znamy”, Warszawę na przełomie wieków.

E-sklep

Muzealny sklepik oferuje szeroki wybór publikacji historycznych, mapy, plakaty, wydawnictwa płytowe, filmy, pamiątki, gadżety, repliki przedwojennych zabawek.

Nagrody przyznane Muzeum Powstania Warszawskiego

• 2005

• wydarzenie Muzealne Roku „Sybilla 2004” Grand Prix
• srebrne i brązowe medale Zasłużony Kulturze „Gloria Artis”
• medal „Pro Memoria”
• „Znak na tak” miesięcznika WIK
• nagroda „Totus”
• Grand Prix w konkursie Stowarzyszenie Przyjaciół Integracji na budynek w stolicy najlepiej przystosowany do potrzeb osób niepełnosprawnych

• 2006

• redakcja „Gazety Wyborczej” „Co Jest Grane” przyznało Muzeum Powstania Warszawskiego „Wdechę” w kategorii „Miejsce Roku”
• „The Cepif & International Herald Tribune Cee Property Awards 1989–2006, The Best Of The Best” w kategorii Najlepszych Obiektów Użyteczności Publicznej zbudowanych w latach 1989–2006
• Pozytywne Miejsca Warszawy (Clear Channel)
• Perła Honorowa przyznana przez Redakcję Magazynu Ekonomicznego Polish Market, Instytut Nauk Ekonomicznych Polskiej Akademii Nauk i Centrum Informacji Społeczno- Gospodarczej Ministerstwa Gospodarki w kategorii „Krzewienie polskich tradycji i wartości patriotycznych”
• Warsaw Insider w kategorii „Best Museum/Gallery”
• Nagroda specjalna Stowarzyszenia Architektów Polskich dla Muzeum Powstania Warszawskiego w konkursie Stowarzyszenia Architektów Polskich Nagrody Roku SARP 2005 za wydarzenie kulturalne, społeczne, historyczne i architektoniczne wykraczające poza ramy architektury.

• 2007

• współczesna ikona Warszawy – nagroda w plebiscycie Gazety Wyborczej
• III nagroda w Konkursie Wydarzenie Muzealne Roku „Sybilla” 2006 – w kategorii „Publikacje”
• nagroda specjalna im. Włodzimierza Pietrzaka za „niezwykłe w formie i treści upamiętnienie Powstania Warszawskiego i przywracanie mu należytego miejsca w historii i świadomości Polaków”
• nagroda Mediów Niptel za stworzenie i promocję Muzeum Powstania Warszawskiego, przyznana Janowi Ołdakowskiemu, dyrektorowi Muzeum
• nagroda dla Muzeum Powstania Warszawskiego w konkursie Art&Business Awards2007, organizowanym przez fundację „Commitment to Europe art&business”
• „Nocne Marki” dla Muzeum Powstania Warszawskiego – plebiscyt „Nocne Marki” redakcji miesięcznika „Aktivist”, nagroda w kategorii „Aktivista roku 2007”
• wyróżnienie KLIO przyznawane przez Porozumienie Wydawców Książki Historycznej za Przewodnik po powstańczej Warszawie autorstwa J.S. Majewskiego i T. Urzykowskiego, wydany przez Muzeum Powstania Warszawskiego

• 2008

• nagroda w kategorii „Najlepszy projekt rewitalizacyjny” w Europie Środkowo-Wschodniej za rok 2008 w prestiżowym konkursie, corocznie organizowanym przez The CEPIF & International Herald Tribune
• wyróżnienie w konkursie „Obsesja papieru i tworzyw 2009”
• „Perła w Koronie Mazowsza 2008”
• wyróżnienie „Szeroki Pas 2008” za otwarcie Wirtualnego Muzeum Powstania Warszawskiego
• wyróżnienie w konkursie „Webstarfestival” za projekt wirtualnego muzeum

• 2009

• wyróżnienie za projekt „Literackie i filmowe gry miejskie”, w konkursie organizowanym przez Mazowieckie Centrum Kultury i Sztuki
• „Fotograficzna Publikacja Roku 2008” za wydawnictwo „ppor. Eugeniusz Lokajski ps. Brok”
• brązowy medal w międzynarodowym konkursie „ED-Awards” za wydawnictwo „ppor. Eugeniusz Lokajski ps. Brok” (wersja angielska)
• wyróżnienie w konkursie „Obsesja papieru i tworzyw 2009”
• wyróżnienie „Klio”, Muzeum Powstania Warszawskiego zostało uhonorowane nagrodą za album „(Roz)poznaj Warszawę. Nieznane fotografie z rodzinnych archiwów 39-45” (kategoria: varsaviana).

• 2010

• Muzeum Powstania Warszawskiego zostało uhonorowane przez Biskupa Polowego gen. dyw. Tadeusza Płoskiego dyplomem „Benemerenti” Ordynariatu Polowego WP. Nagrodę odebrał dyrektor Muzeum Jan Ołdakowski.
• 8 stycznia Honorowe członkostwo Związku Powstańców Warszawskich z rąk gen. Zbigniewa Ścibor-Rylskiego, Prezesa Związku otrzymali Hanna Gronkiewicz-Waltz, Prezydent m.st. Warszawy oraz Jan Ołdakowski, dyrektor Muzeum Powstania Warszawskiego. Uhonorowanie dla Dyrektora Muzeum, to wyraz szacunku i uznania za osobiste zaangażowanie w powstanie i rozwój Muzeum Powstania Warszawskiego.
• we wrześniu Muzeum otrzymało nagrodę „Mazowieckie Zdarzenie Muzealne – Wierzba”, przyznawaną przez Urząd Marszałkowski Województwa Mazowieckiego. Muzeum zostało wyróżnione II miejscem za wydarzenie „Warszawiacy śpiewają (nie) Zakazane Piosenki” w kategorii „Najlepsza impreza, pokaz, ekspozycja w plenerze – zorganizowana poza terenem muzeum”.

• 2011

• styczeń – Ves Award za film Miasto ruin w kategorii „Outstanding Visual Effects in a Special Venue Project” (nominacja)
• 7 lutego – Redakcja Gazety Wyborczej po raz drugi (wcześniej w 2006 r.) przyznała Muzeum Powstania Warszawskiego Wdechę 2010 w kategorii „Wydarzenie roku” za festiwal warszawski „Niewinni Czarodzieje”, który od roku 2006 organizuje Instytut Stefana Starzyńskiego, oddział MPW, zaś koordynatorkami projektu są Dorota Serwa i Agnieszka Szulejewska.
• 10 maja – album Adama Pierończyka „Komeda The Innocent Socerer”, którego Muzeum Powstania Warszawskiego jest współwydawcą, został uhonorowany nagrodą Fryderyka 2011. Album zebrał wiele pozytywnych opinii a sam autor odebrał również nagrodę w kategorii „Muzyk Roku”.
• 23 maja – film Miasto ruin nagrodzone zostało Muse Award przez Amerykańskie Stowarzyszenie Muzeów. Film stworzony w technice 3D jest jedyną tego typu rekonstrukcją zburzonego miasta.
• czerwiec – III Konkurs Literatury Dziecięcej im. Haliny Skrobiszewskiej – wyróżnienie za książkę „Czy wojna jest dla dziewczyn?” Książka została także wpisana na Listę Skarbów Muzeum Książki Dziecięcej.
• 16 września – Mazowieckie Zdarzenia Muzealne – Wierzba – III nagroda za książkę dla dzieci „Czy wojna jest dla dziewczyn?” w kategorii „najciekawsze wydawnictwo muzealne” – publikacja Muzeum Powstania Warszawskiego i Wydawnictwa Literatura
• 28 września – Nagroda im. Jerzego Ślaskiego dla Muzeum Powstania Warszawskiego przyznawana przez Światowy Związek Żołnierzy Armii Krajowej.
• październik – Wawrzyn Polskiej Turystyki dla Muzeum Powstania Warszawskiego przyznane przez Stowarzyszenie Wspierania Rozwoju Turystyki za działalność innowacyjną.
• 14 października – Nagroda Literacka Miasta Stołecznego Warszawy za książkę Asiunia Joanny Papuzińskiej
• 15 grudnia – Pozytywista Roku 2010 – nagroda główna w kategorii „Nauka i edukacja” za działalność edukacyjną na rzecz popularyzacji wiedzy o patriotyzmie i poświęceniu dla wolnej Ojczyzny. Nagrodę przyznała Fundacja Regionalnych Inkubatorów Przedsiębiorczości „Wokulski”.

2012

• 20 stycznia – nagroda „Polski Internet 2011” dla Muzeum Powstania Warszawskiego za stronę www.1944.pl w kategorii Kultura i Sztuka. Konkurs odbył się pod patronatem Ministerstwa Infrastruktury, Urzędu Komunikacji Elektronicznej i Polskiej Izby Informatyki i Telekomunikacji.
• 26 czerwca – wyróżnienie w konkursie „Golden Arrow” za mobilna aplikację „Miejsca pamięci – Warszawa '44” przygotowaną przez agencję Lemon Sky.
• 13 lipca – Certyfikat Doskonałości za rok 2012 od użytkowników witryny internetowej Tripadvisor.com.
• 7-9 listopada – wyróżnienie dla autorów „Przewodnika po powstańczej Warszawie” – Jerzego Majewskiego i Tomasza Urzykowskiego w ramach VI Targów Książki Akademickiej i Naukowej ACADEMIA. Muzeum Powstania Warszawskiego jest współwydawcą książki.

2013

• 16-19 maja – W ramach Warszawskich Targów Książki, Muzeum otrzymało nagrodę Magellana za najlepszą publikację turystyczną 2012 roku. Wydany przez MPW „Przewodnik po warszawskich blokowiskach” autorstwa Jarosława Trybusia został wybrany przez jury najlepszym w kategorii „przewodnik tekstowy”.
• 16-19 maja – wyróżnienie w Konkursie Magellana – nagrody przyznawanej wyróżniającym się wydawcom publikacji turystycznych i kartograficznych. Muzeum Powstania Warszawskiego doceniono za pomysł odkrywania Warszawy w nowatorski sposób.