Kościół św. Marii Magdaleny

Kościół parafialny św. Marii Magdaleny w Nowosielcach – zbudowany w roku 1595, zabytkowy, drewniany kościół w powiecie przeworskim, znajdujący się na szlaku architektury drewnianej województwa podkarpackiego.

Kościół parafialny św. Marii Magdaleny w Nowosielcach – zbudowany w roku 1595, zabytkowy, drewniany kościół w powiecie przeworskim, znajdujący się na szlaku architektury drewnianej województwa podkarpackiego.

Historia

Na terenie gdzie aktualnie stoi świątynia znajdował się zamek drewniany, umocniony okopami i wałami. Istniejący kościół jest prawdopodobnie drugim kościołem zbudowanym w tym miejscu. Kościół w Nowosielcach był warownią i dawał miejscowej ludności schronienie przed częstymi w tych stronach najazdami Tatarów. Posiadał jak na owe czasy nowoczesną fortyfikację na wzór włoski, bastiony narożne, wały wewnętrzne i zewnętrzne, międzywale, groble i most zwodzony. W 1384 roku parafię ufundowała Katarzyna wdowa po Francu z Marszowic, a akt fundacyjny podaje, że na zbudowanie kościoła zapisała wzgórze z trzech stron otoczone wodą. Obecny kościół konsekrował w 1595 r arcybiskup lwowski Jan Dymitr Solikowski. W 1624 dotarły w te strony oddziały tatarskie. Ludność Nowosielec rozpoczęła obronę pod wodzą wójta Michała Pyrza i miejscowego proboszcza i 13 czerwca po czterodniowym oblężeniu Nowosielce odparły najazd Tatarów.

Wygląd

Kościół drewniany, orientowany położony na szczycie wzgórza we wschodniej części wsi, pochodzi z końca XIV wieku. Wokół świątyni znajduje się drewniane ogrodzenie nakryte dwuspadowym gontowym daszkiem. Wokół kościoła zachował się starodrzew m.in. lipy i osiki i pozostałości ziemnych fortyfikacji. Od północy za płotem znajduje się kopiec ziemny wójta Michała Pyrza.

Kościół jest drewnianą budowlą konstrukcji zrębowej. Składa się z prezbiterium zamkniętego trójbocznie, podpiwniczonego kryptą grobową oraz z nawy na planie prostokąta. Do prezbiterium od północy przylega zakrystia. Do nawy dostawiona została: od zachodu wieża o konstrukcji słupowej, z nadwieszoną izbicą i murowanym przedsionkiem w przyziemiu. Wkoło prezbiterium i po obu stronach nawy od południa i północy znajdują się otwarte zadaszenia na słupach zwane sobotami. Kościół powyżej sobót jest w całości pobity gontem. Ściany zewnętrzne zostały wzmocnione lisicami.

Dach dwuspadowy świątyni pokryty został gontem, a na nim znajduje się ażurowa sygnaturka w kształcie wieżyczki. Wieża kościoła została przykryta łamanym dachem czterospadowym i zakończona żelaznym krzyżem na kuli. Powyżej zakrystii i zadaszeń znajdują się dachy jednospadowe. Żelazne drzwi prowadzące z prezbiterium do zakrystii zostały obite listwami w skośną kratę i gwoźdźmi, z zawiasami i zamkiem – pochodzą prawdopodobnie z XVII wieku. Okna świątyni mają kształt prostokąta.

Przebudowy

Budynek kościoła na przestrzeni wieków poddawany był wielu przeróbkom i remontom. W okresie od 1871 do 1877 kościół przechodził gruntowny remont. W tym czasie odnowiono m.in. ołtarze, ambonę, chrzcielnicę oraz chór muzyczny. W czasie następnego remontu, w 1903 roku, dokonano wymiany gontowego dachu świątyni. Następnie w latach 1913 i 1920 wymieniono uszkodzone gonty i części zrębu ścian. W 1936 roku poświęcono kopiec Michała Pyrza usypany na pamiątkę obrony zorganizowanej przez wójta przed napadem Tatarów w 1624 i przy tej okazji kościół odnowiono. Ostatni kapitalny remont i konserwację przeprowadzono w latach 1984/85.

Wnętrze

Wnętrze nakryte jest stropem płaskim, bez zakrzywień. W nawie znajdują się dwa duże drewniane słupy podtrzymujące strop. Chór muzyczny wsparty jest na dwóch słupach z wysokimi cokołami. Na ścianach i stropie świątyni znajduje się polichromia z XIX wieku. Wyposażenie kościoła głównie rokokowe. W ołtarzu głównym umieszczony jest obraz św. Marii Magdaleny, a w lewym bocznym Matki Boskiej z Dzieciątkiem (prawdopodobnie z początku XVI w.) i św. Józefa (z drugiej połowy XVIII wieku). Na chórze muzycznym znajduje się rokokowa: ambona, chrzcielnica i organy.

Warto też zwrócić uwagę na rokokowe feretrony (XVIII wiek), późnobarokowe ornaty haftowane (XVIII wiek), i dwie gotyckie skrzynie dębowe obite żelaznymi listwami (z przełomu XVI/XVII wieku).