Kościół św. Jana Ewangelisty

Kościół św. Jana Ewangelisty w Szczecinie – gotycki, nieorientowany kościół pofranciszkański przy ul. Św. Ducha 9 w Szczecinie. Jest jedynym zachowanym obiektem dawnego gotyckiego, franciszkańskiego kompleksu klasztornego. Kościół znajduje się na Europejskim Szlaku Gotyku Ceglanego.

Kościół św. Jana Ewangelisty w Szczecinie – gotycki, nieorientowany kościół pofranciszkański przy ul. Św. Ducha 9 w Szczecinie. Jest jedynym zachowanym obiektem dawnego gotyckiego, franciszkańskiego kompleksu klasztornego. Kościół znajduje się na Europejskim Szlaku Gotyku Ceglanego.

Historia

Franciszkanie przybyli z Westfalii do Szczecina ok. 1240. Dla nich to książę pomorski Barnim I Dobry ufundował zabudowania klasztorne. Pierwotny klasztor był zapewne drewniany, obecny kościół wznoszono etapami z cegły – murowane prezbiterium powstało ok. 1300, a korpus prawdopodobnie w II poł. XIV w. W XV w. dobudowano 10 kaplic między szkarpami.

Podczas reformacji zakonnicy opuścili klasztor, a parafianie i duchowni w większości przyjęli reformy Lutra. Od tej chwili, aż do 1945 kościół był świątynią ewangelicką. Kilkakrotnie był remontowany (m.in. w 1702 i 1834-1837). W II połowie XVI w. budynki klasztorne zmieniono na szpital św. Jana, zaś kościół dalej służył celom religijnym, aż do czasów okupacji francuskiej w latach 1806-1813, kiedy to został zamieniony na magazyn. W późniejszych latach był przez długi czas (aż do remontu) zamknięty, ponieważ groził zawaleniem (do dnia dzisiejszego niektóre filary w kościele są wyraźnie odchylone od pionu ). Dzięki badaniom niemieckiego historyka i konserwatora prof. Hugo Lemckego, w latach dwudziestych i trzydziestych XX w. przeprowadzono w kościele prace konserwatorskie, które uchroniły obiekt przed zniszczeniem. Stare zabudowania klasztorne rozebrano w połowie XIX w.

Z XV i XVI w. pochodzą szczególnie cenne polichromie we wnętrzu kościoła. Przedstawiają one chłopca z herbem Szczecina (gryfem) oraz Maryję w mandorli w otoczeniu świętych (I ćwierćwiecze XV w.), mistyczne zaślubiny św. Katarzyny (druga ćwierć XV w.), sceny z biskupem przy ołtarzu (I ćwierćwiecze XVI w.) oraz ornament roślinny (II poł. XV w.). W ścianę kościoła wmurowane jest średniowieczne epitafium Henriciusa i Gertrudy Rabenstorpów z 1378. W prezbiterium gotycki fryz z motywem winnej latorośli.

W latach 1957-1958 przeprowadzono kapitalny remont obiektu po zniszczeniach wojennych. Kościół został przekazany księżom pallotynom.

Kościół jest halowy, bez ambitu, nie posiada wieży lecz charakterystyczną sygnaturkę umieszczoną między prezbiterium, a korpusem. Interesujący jest również układ prezbiterium: trzyprzęsłowe, jednonawowe, zakończone siedmiobocznie. Tego typu rozwiązanie spotkać można we wczesnogotyckich katedrach francuskich, skąd najprawdopodobniej zostało zapożyczone. Prezbiterium od nawy oddziela łuk tęczowy zakończony wspornikami figuralnymi.

Historyczne wyposażenie kościoła nie zachowało się. Ołtarz główny zaprojektowany został przez prof. Jana Piaseckiego z Poznania, a wykonany przez Józefa Murlewskiego w latach sześćdziesiątych XX w. Pozostałe wyposażenie prezbiterium (ołtarz soborowy, krzyż, ambona, lichtarze itp.) zaprojektował prof. Romuald Sołtys.

Kościół wyposażony jest w barokowe organy z drugiej poł. XVIII w., pochodzące z Mazowsza.

W 2009 kościół dostał dotację z urzędu marszałkowskiego na prace konserwatorskie, restauratorskie i roboty budowlane.

Kościół św. Jana Ewangelisty (nr. rej. 9 z 11. 06. 1954 r.) znajduje się w rejestrze zabytków.

Zobacz też

• Kościół św. Jana Chrzciciela w Szczecinie
• Bazylika archikatedralna św. Jakuba w Szczecinie
• Most Długi w Szczecinie

Linki zewnętrzne

• Odkrycie unikalnej średniowiecznej więźby dachowej w kościele św. Jana Ewangelisty w Szczecinie
• Trójwymiarowa panorama wnętrza kościoła - wirtualne zwiedzanie