Kościół św. Andrzeja

Kościół świętego Andrzeja w Szprotawie – jeden z zabytkowych kościołów miasta Szprotawy, w województwie lubuskim. Należy do dekanatu Szprotawa diecezji zielonogórsko-gorzowskiej.

1. ↑ Narodowy Instytut Dziedzictwa: Rejestr zabytków nieruchomych – województwo lubuskie (pol.). 30 września 2014. .

Kościół świętego Andrzeja w Szprotawie – jeden z zabytkowych kościołów miasta Szprotawy, w województwie lubuskim. Należy do dekanatu Szprotawa diecezji zielonogórsko-gorzowskiej.

Historia

Kościół Św. Andrzeja w Szprotawskiej Iławie. Budowla romańska. Zbudowana z cegły (ułożenie cegieł w wątku wendyjskim). Charakterystycznym elementem są romańskie, grube mury mierzące od 1,1 m. w absydzie do 1,3 m w nawie. Rozbudowany w stylu gotyckim. Świątynia musiała powstać w 1 połowie XIII wieku, najprawdopodobniej w miejscu dawnego kultu pogańskiego boga Flinsa, którego czciła miejscowa ludność słowiańska zamieszkująca Iławę. Najstarsza wiadomość źródłowa pochodzi z tego wieku i dotyczy proboszcza kościółka "Plebanus Gyslerus de Ylavia". W 1318 roku ówczesny biskup wrocławski Henryk – przekazuje zgromadzeniu sióstr Magdalenek patronat nad świątynią. Magdalenki sprawują pieczę nad kościołem aż do momentu sekularyzacji Klasztoru w 1810 roku.

Architektura i wnętrze

W granicach murów kościelnych mieścił się cmentarz oraz wieża cmentarna o szachulcowej konstrukcji murów. Wnętrze świątyni kryje cenne zabytki min: Późnogotycki ołtarz szafowy – pentaptyk. Portal piaskowy z trójskokowymi ościeżami, spotykany jeszcze tylko w czterech kościołach na Śląsku, między innymi w kościele św. Idziego we Wrocławiu. Kamienna romańska chrzcielnica, która do niedawna stanowiła wsparcie dla ambony, wtopiona w betonową posadzkę. Jej misa ma owalny kształt, trzon zaś przekrój koła; nieznany artysta ozdobił ją skromnym ornamentem. Dziś możemy podziwiać tę chrzcielnicę dzięki gruntownym pracom konserwatorskim całego budynku mającym miejsce w 1999 roku.

Ciekawostki

1. Warto wspomnieć, że kościół św. Andrzeja wyznacza granice budownictwa średniowiecznego dawnej śląskiej dzielnicy, co związane jest bez wątpienia z zakorzenionym już w XIII wieku osadnictwem na tych terenach.

2. Jedno ze szprotawskich podań mówi o czczeniu w dawnych czasach bożka Flinsa na wzgórzu, gdzie obecnie stoi kościół św. Andrzeja.

Literatura

• W.Bochnak Z dziejów Magdalenek od Pokuty w Szprotawie,Wrocław 1984.
• Clemens Baier Geschichte der Stadtpfarrkirche, ehemal. Klosterkirche der Magdalerinnen zu Sprottau, 1905.
• Krzysztof Wachowiak Zamek i fortyfikacje miejskie w Szprotawie, 2007, praca niepublikowana.
• Maciej Boryna Tajemnice Szprotawy i okolic,Zielona Góra, 2000.
• Materiały własne Muzeum Ziemi Szprotawskiej, 2007
• Prace Naukowe Instytutu Historii Architektury, Sztuki i Techniki Politechniki Wrocławskiej, nr 3, Hanna Golasz, Grażyna Przybyłowicz-Staffa, Kościoły romańskie: W Iławie, Brzegu Głogowskim, Świętej Katarzynie i Solnikach, Wrocław 1972.