Jeszywas Chachmej Lublin

0

Jeszywas Chachmej Lublin, hebr. ישיבת חכמי לובלין (Lubelska Szkoła Mędrców) – założona w Lublinie przez rabina Majera Jehudę Szapirę w 1930 roku była największą uczelnią talmudyczną na świecie.

Czytaj dalej

Jeszywas Chachmej Lublin, hebr. ישיבת חכמי לובלין (Lubelska Szkoła Mędrców) – założona w Lublinie przez rabina Majera Jehudę Szapirę w 1930 roku była największą uczelnią talmudyczną na świecie.

Architektura

Monumentalny, sześciokondygnacyjny gmach jesziwy został zaprojektowany przez Agenora Smoluchowskiego. Prowadziła do niego szeroka, stylowa brama za którą znajdował się rozległy plac z kwietnikami i rzędami drzew. Nad portykiem umieszczony był złoty napis po hebrajsku: לכו בנים שמעו לי יראת ד׳ אלמדכם (pol. Pójdźcie synowie, słuchajcie się mnie! Nauczę was bojaźni Bożej!, Ps 34:12). Powyżej na zwieńczeniu znajdował się napis po hebrajsku i jego polska transkrypcja w wymowie aszkenazyjskiej: Jeszywas Chachmej Lublin, do którego po śmierci założyciela szkoły dodano: im. Rabina Majera Szapiry. Na bocznych fasadach umieszczono po hebrajsku dwie daty wg kalendarza żydowskiego upamiętniające wmurowanie kamienia węgielnego – Lag baOmer 5684 (22 maja 1924) – oraz otwarcia uczelni – 28 siwan 5690 (24 czerwca 1930) – wraz z numerami odpowiadających im kart Daf Jomi.

Okoliczności powstania

Budowa jesziwy wymagała znacznych nakładów finansowych. Nie mogąc zgromadzić w kraju wystarczających środków, rabin Szapiro postanowił poprosić o wsparcie społeczność żydowską na świecie. W latach 1924-1925 odwiedził Niemcy, Czechosłowację, Austrię, Holandię, Belgię, Szwajcarię, Francję i Wielką Brytanię, gdzie udało mu się zebrać około 12,5 tysiąca dolarów.

W roku 1926 wyjechał na półtora roku do Stanów Zjednoczonych i Kanady. Ostatecznie dzięki licznym wykładom i przemówieniom na budowę jesziwy zebrał niebagatelną sumę ponad 50 tys. dolarów.

Księgozbiór

Zebrany w jesziwie księgozbiór liczył sobie 22 tys. pozycji książek, głównie literatury rabinicznej i 10 tys. czasopism. Pośród książek znajdowało się wiele starodruków i cennych rękopisów. Większość książek została spalona przez nazistów w 1940 roku. Cenniejsze pozycje przenieśli oni do biblioteki miejskiej im. H. Łopacińskiego i Muzeum Lubelskiego. Ich dalszy los jest mało znany. Bardzo niewielka część tych zbiorów znajduje się obecnie w synagodze Chewra Nosim przy ul. Lubartowskiej 8. Docelowo mają powrócić do remontowanego gmachu Jesziwy, gdzie planowane jest ponowne otwarcie biblioteki. W środowiskach antykwarycznych, na świecie, od czasu do czasu pojawiają się na aukcjach pojedyncze, uważane za zaginione, egzemplarze pochodzące z przedwojennego księgozbioru Jesziwy. Nie wiadomo jednak, kto i kiedy wywiózł je z Polski.

Historia powojenna

Po zakończeniu wojny budynek jesziwy przejęła Akademia Medyczna w Lublinie, która urządziła w nim Collegium Maius. Pomieszczenie po synagodze wyremontowano i dostosowano do potrzeb auli. Zmieniono wówczas kolorystykę ścian i kolumn oraz zamurowano okna znajdujące się na ścianie wschodniej.

W 1964 roku The Theological Seminary Yeshivath Chachmey z Michigan otrzymało za budynek odszkodowanie w wysokości ok. 177 tys. ówczesnych dolarów.

W latach 80. XX wieku w jednym z mniejszych pomieszczeń założono izbę pamięci. Gromadzono w niej pamiątki dotyczące Żydów. Można było tam się pomodlić.

Jesienią 2003 roku gmach został zwrócony Gminie Wyznaniowej Żydowskiej w Warszawie (z filią w Lublinie). W odzyskanym budynku utworzono biuro głównej siedziby filii. W maju 2005 roku, gdy zostało wybudowane nowe Collegium Maius przy ulicy Jaczewskiego, Akademia Medyczna opuściła mury Jeszywasu.

22 stycznia 2006 roku otwarto wyremontowaną siedzibę lubelskiej filii Gminie Wyznaniowej Żydowskiej w Warszawie oraz małą synagogę ulokowaną na parterze budynku. Na uroczystości przybyli przedstawiciele społeczności żydowskiej, środowisk uniwersyteckich i kulturalnych, naczelny rabin Polski Michael Schudrich, który przywiózł zwoje Tory do Lublina, Piotr Kadlčik, Roman Litman, Ambasador Izraela David Peleg, arcybiskup Józef Życiński, Andrzej Boublej, przedstawiciel arcybiskupa prawosławnego Abla, władze miejskie i samorzadowe, mieszkańcy Lublina oraz inni goście. Po ceremonii i przybiciu mezuzy do framugi drzwi przez Michaela Schudricha w domu modlitwy odbyło się popołudniowe nabożeństwo z udziałem przybyłych gości. Wobec braku mechicy, kobiety nie brały udziału w nabożeństwie.

Już wcześniej budynek był często odwiedzany przez grupy Żydów z całego świata. Według planów w podziemiach budynku ma powstać pierwsze w Europie Muzeum Chasydyzmu. 11 lutego 2007 została tam ponownie otwarta synagoga, która służyć będzie lubelskiej społeczności żydowskiej oraz licznie odwiedzającym to miasto chasydom i wspomnianym powyżej grupom żydowskich turystów. W salach przylegających do synagogi można oglądać wystawę dokumentującą historię jesziwy oraz upamiętniającą postać jej założyciela, rabina Majera Szapiry.

Jak podała w 2008 roku gazeta.pl – w 1964 roku rząd polski zapłacił 177 tys. dolarów odszkodowania za jesziwę. Pieniądze trafiły do stowarzyszenia pod nazwą Lubelskie Seminarium Teologiczne Yeshivath Chachmey z Michigan. Obecnie w gmachu Jeszywas Cahchmej Lublin mieści się Hotel Ilan****, www.hotelilan.pl

Położenie

Jesziwa została usytuowana u zbiegu ul. Unickiej i ul. Lubartowskiej pod numerem 57 (obecnie 85). Budynek sąsiaduje z dawnym Szpitalem Żydowskim (obecnie pod numerem 81).

W otoczeniu jesziwy znajdowało się przy samej tylko ulicy Lubartowskiej aż 10 domów modlitwy (numeracja domów historyczna):

22 stycznia 2006 roku w jednym z mniejszych pomieszczeń na parterze jesziwy, zaraz po przeniesieniu do odzyskanego budynku biur filii lubelskiej Gminy Wyznaniowej Żydowskiej w Warszawie utworzono tymczasową salę modlitewną, która z założenia, służyła lokalnej społeczności do uroczystego otwarcia odremontowanej synagogi właściwej w dniu 11 lutego 2007.

Sławni absolwenci

  • Pinchas Hirschsprung – naczelny rabin Montrealu
  • Yehiel De-Nur (także Dinur) – żydowski pisarz i historyk
  • Shmuel Wosner

Program nauczania

  • Repetytorium – Gemara: traktaty Yoma, Pesachim, Beica, Brachot i Szabat
  • Miszna: traktaty Tamid i Midot
  • Hilchot Beit haBehira z Jad haHazaka l’Rambam
  • Hilchot Orach Chaim z Szulchan Aruch

Jeszywas Chachmej Lublin - to miejsce nie posiada jeszcze przewodnika. Jeśli znasz to miejsce, to tutaj możesz napisać przewodnik.