Grodzisko Kochłowice

Grodzisko Kochłowickie − średniowieczny gródek stożkowy nad rzeką Kochłówką w Rudzie Śląskiej-Kochłowicach powstały w połowie XIII wieku. Od kwietnia 2009 r. status społecznego opiekuna zabytków, decyzją Prezydenta Miasta Ruda Śląska, posiada Stowarzyszenie Genius Loci − Duch Miejsca w Rudzie Śląskiej.

Grodzisko Kochłowickie − średniowieczny gródek stożkowy nad rzeką Kochłówką w Rudzie Śląskiej-Kochłowicach powstały w połowie XIII wieku. Od kwietnia 2009 r. status społecznego opiekuna zabytków, decyzją Prezydenta Miasta Ruda Śląska, posiada Stowarzyszenie Genius Loci − Duch Miejsca w Rudzie Śląskiej.

Charakterystyka

Grodzisko znajduje się w widłach rzeki Kochłówki (Potok Bielszowicki) oraz cieku płynącego od strony Bykowiny, w źródłach występującego pod nazwą Złoty Potok. Obecnie zachowana jest topografia terenu: fosa, stożek właściwy, na którym w średniowieczu istniała drewniana wieża, oraz podgrodzie. Nie zachował się żaden element drewniany, choć badania archeologiczne potwierdziły tu istenie zarówno wieży jak i palisady.

Datacja

Jacek Pierzak, który badał obiekt w 1980 roku, datuje grodzisko na XIII - XV wiek. Przypuszczenia te mają poparcie w źródłach archeologicznych. Źródła pisane są natomiast bardzo skromne. W dokumencie spisanym w Bytomiu 29 czerwca 1467 roku Stanisław Rudzki sprzedał chłopu z Kochłowic Pawłowi Litawa folwark koło kopca przy stawie młyńskim („forbergczisko u kopcza kochlowskiego wedle stawu mlynskeho”). Z treści dokumentu wynika, że w połowie XV wieku gród już nie funkcjonował, a u jego podnóża istniał młyn. Dotychczas przyjmowano, iż jest ta pierwsza wzmianka pisana o Kochłowicach. Jednak według najnowszych badań istnienie Kochłowic już wcześniej może potwierdzać fragment źródła datowanego na 1327 r. i mającego związek z uposażeniem scholastyka, czyli kierownika szkoły katedralnej w Krakowie przez Jana I Scholastyka, księcia oświęcimskiego. W przekazie tym oprócz Kochłowic wymieniono kilkanaście wsi w sąsiedztwie Mikołowa. Miasto to podlegało wówczas władzy książąt oświęcimskich. (tutaj winien być przypis do publikacji Horwata dodanej do Bibliografii).

Wygląd

Próba rekonstrukcji oparta jest o poszlaki. W najwyższym punkcie stożka stała drewniana wieża mieszkalna, której ściany obłożono gliną (prawdopodobnie z miejsca budowy). Odkopano też pozostałości palisady (ostrokołu) czyli umocnienia z powbijanych w ziemię pali. Co do pozostałych obiektów, można tylko przypuszczać, że na podgrodziu usytuowano zabudowania gospodarcze. Do warowni wiodła drewniana kładka prawdopodobnie od strony północnej (od strony oczyszczalni ścieków).

Przeznaczenie

W kwestii przeznaczenia obiektu spotyka się dwie wersje: Jacek Pierzak podaje, że grodzisko było siedzibą rodu rycerskiego, natomiast Ludwik Musioł w swej kronice Kochłowic twierdzi, że gród był strażnicą celną na pograniczu z księstwem raciborskim (granicą była rzeka Kłodnica, a nie Kochłówka!)

Literatura

• Koziełek Alojzy, Kochłowice i Kłodnica, Nowa Wieś, Bykowina, Halemba oraz Stara Kuźnica, mps., Kochłowice 1945.
• Musioł Ludwik, Kochłowice. Z dziejów gminy i parafii, mps., 1964, s. 189.
• Noparlik Przemysław, Budowa, funkcja i losy średniowiecznego gródka stożkowego w Rudzie Śląskiej-Kochłowicach, „Rudzki Rocznik Muzealny” 2007, Ruda Śląska 2008, s. 91-106.
• Pierzak Jacek, Średniowieczny gródek stożkowy w Rudzie Śląskiej – Kochłowicach Studia i materiały z dziejów Śląska, t. XVII, Katowice 1987, s. 388-405.
• Pierzak Jacek, Średniowieczny gródek stożkowy w Rudzie Śląskiej – Kochłowicach 650 lat Kochłowic. Źródła i materiały do dziejów miejscowości, Ruda Śląska 2012, s. 14-27.
• Horwat Jerzy, Kasztelania w Mikołowie w XIII i XIV wieku. Miasta i ludzie. Sacrum i profanum. Studia z dziejów społecznych i gospodarczych dedykowane Profesorowi Jerzemu Motylewiczowi, red. Paweł Grata i Beata Lorens, Rzeszów 2013, s. 57-68.