” | Fort Fryderyka (niem. Fort Friedrich), nazwa wkrótce zapomniana, przez Niemców nazywany także Steinburg, Fort Nesselgrund (od niem. nazwy Pokrzywna), a po 1945 r. Fortem Blokhauz (od napisu BLOCKHAUS na kamiennej tablicy umieszczonej dawniej nad wejściem), lub Fortem na Kamiennej Górze – fort zbudowany z rozkazu króla Prus Fryderyka Wilhelma II w latach 1790-1795 na zachodniej kulminacji Kamiennej Góry w północno-wschodniej części Gór Bystrzyckich, w okolicy Pokrzywna koło Polanicy-Zdroju w województwie dolnośląskim.
Wojny śląskie (1740-1763) między Austrią Habsburgów i Prusami Hohenzollernów skutecznie utrwaliły władzę pruską na terenie Śląska i ziemi kłodzkiej. Jednak Austria nie dawała za wygraną, a królowie pruscy nie czuli się jeszcze pewnie na odebranych Austrii terenach. Aby przygotować się na ewentualny atak, postanowiono zbudować szereg twierdz, wspomagających je fortów i blokhauzów.
Budową Fortu Fryderyka, jednego z pięciu fortów na ziemi kłodzkiej wchodzących w skład systemu obronnego powiązanego z twierdzą w Srebrnej Górze i twierdzą w Kłodzku, kierował major Bonaventura von Rauch. Pomocą służył jego syn, świeżo upieczony absolwent wojskowej Akademii Inżynieryjnej w Poczdamie, późniejszy generał i pruski minister wojny Gustav von Rauch (1774-1841), a bezpośrednio nadzorował ją kpt. Ludwig Müller z Bystrzycy Kłodzkiej. Zadaniem fortu nie była obrona odcinka, lecz wszczęcie alarmu na wypadek inwazji poprzez sygnalizację ogniem (rozpalenie ogniska).
Po przegranej wojnie pruskiej z Napoleonem w 1806 r. król Fryderyk Wilhelm III rozkazał rozebrać forty, które nie odegrały nigdy roli militarnej. Rozbieranie budowli rozpoczęto w 1807 r., w kilkanaście lat po wybudowaniu, zaś resztki rozebrano w 2. połowie XIX w.: zniknęła wówczas część nadziemna fortu, a część podziemna została prawie w całości zasypana. Pozostały tylko w miarę widoczne w części zachodniej schodki prowadzące do korytarzyka w podziemiu, w większości zasypanego. Widać też jeszcze mury i kilka zasypanych wejść do podziemi. Zachowały się też fragmenty muru, którym wypełniono piaskowcowe ściany.
Inne, równie słabo zachowane pozostałości fortów na ziemi kłodzkiej to: oddalony o kilkanaście kilometrów koło wsi Huta, również w Górach Bystrzyckich Fort Wilhelma oraz Fort Karola w Górach Stołowych i bateria artyleryjska w Pasterce koło Karłowa. Fort na Szczytniku nad Szczytną zburzono w 1807 r., a na jego miejscu zbudowano w latach 1831–1837 zamek Hochbergów.
Z Fortem Fryderyka związana jest zabawna historia. Na jego szczycie znajduje się mocno omszała, zachowana do dziś tabliczka z napisem Ponzels kühner Sprung 1887 (Śmiały skok Ponzela) oraz rysunkiem dłoni wskazującej kierunek, upamiętniająca skok miejscowego ekscentryka, Augusta Ponzela. Tenże jako stary wiarus i weteran wojny francusko-pruskiej w l. 1870-71, nie do końca trzeźwo myśląc, założył się z swym kolegą Karolem, że otoczony przez wroga skoczy w kilkunastometrową przepaść. Ponzel przeżył, spadł bowiem na gałęzie wysokiego świerka, po których osunął się na dół. Potem pokaleczony i podrapany, w poszarpanym niedzielnym garniturze poszedł jeszcze do gospody, aby skonsumować wygraną: butelkę wódki Uran i pęto kiełbasy. Jak opowiadał gościom, którzy na początku lat dwudziestych składali mu życzenia z okazji 80. urodzin – następny tydzień leżał w łóżku, gdyż „łokropnie go boloła d…”
W pobliżu znajduje się punkt widokowy na Polanicę-Zdrój na szczycie Kamiennej Góry, będący dawniej popularnym celem wycieczek turystów i kuracjuszy. |
