Cmentarz Mariacki – dawny cmentarz przykościelny przy kościele Mariackim na Starym Mieście w Krakowie. Został założony w 1222 r. w tym samym czasie co kościół, a zlikwidowany w 1796 r. ze względu na biskupi zakaz grzebania zmarłych w obrębie murów z 1795 r. oraz ze względu na wprowadzenie w 1797 r. przez Austriaków nowych przepisów sanitarnych zakazujących pochówków w granicach miasta.
W 1338 r. z fundacji Mikołaja Wierzynka powstała kaplica cmentarna św. Barbary, powiększona i sklepiona w latach 1394-1399 (obecnie kościół św. Barbary). W końcu XV wieku wzniesiono przy niej kaplicę Ogrojcową z plastycznym wyobrażeniem Chrystusa w Ogrojcu, ufundowaną przez ród Szwarców. Kościół i kaplica obrastały sukcesywnie w przybudówki gotyckie, renesansowe i manierystyczne. Przybywało epitafiów. Jedno z nich zdobiła płaskorzeźba Wita Stwosza Chrystus w Ogrojcu.
Cmentarz Mariacki obwiedziony był murem, który ciągnął się od kamienicy Czynciela ("Na Bartschowym") i dalej wzdłuż północnej ściany kościoła Mariackiego w stronę ul. Mikołajskiej aż do Wikarówki. Na terenie cmentarza odbywali karę kuny drobni przestępcy, jawnogrzesznice, opilcy i bluźniercy. Kuna była umieszczona przy wychodzących na cmentarz drzwiach kościoła Mariackiego (zachowana). W kościelnej kruchcie znajdowała się również niewielka cela więzienna, której zakratowane okienko wychodziło na cmentarz. Miało to wywołać skruchę u przebywających w niej więźniów skazanych za niewielkie wykroczenia. Na terenie cmentarza wznosiła się też "latarnia zmarłych", czyli kolumna, na szczycie której w nocy płonęło światło.
Aktualnie na miejscu cmentarza znajduje się plac Mariacki z fontanną, która stanowi kopię jednej z postaci z Ołtarza Mariackiego. Posąg Matki Boskiej Łaskawej, zdobiący bramę cmentarza, przeniesiono na ul. Kapucyńską, gdzie go osadzono na kolumnie. Obecnie posąg znajduje się na Plantach w ogrodzie Uniwersytet przy ulicy Karola Olszewskiego. | 
